Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

1-ilova (3.2.1.) 
“Blits-so‘rov” savollari: 
1. Qanday kimpaniya kuchli yoki zaif mavqega ega bo‘ladi? 
2. Muvaffaqiyatning kalit omili nima? 
3. Tarmoqning jozibadorligi qanday aniqlanadi?
4. Tarmoqning ta’riflovchi asosiy ko‘rsatkichlar qanday? 
5. Tarmoqda qanday raqobat kuchlari bo‘ladi? 
2-ilova (3.2.1.) 
“Keys-stadi” 
Takomillashtirilgan rakobatli firma bir yilda 20 ming dona telefon asbobi 
chikaradi. Uning urtacha uzgaruvchan xarajatlari 1750 sum va urtacha ishlab 
chikarish xarajatlari 2150 sumga tugri kelsa, bozor baxosi bitta telefon asbobi 2500 
sum bulsa firma kancha foyda olishi mumkin? 
a) 15 mln. sum; b) 9 mln. sum; v) 7 mln. sum; g) 4,3 mln. 
sum; 

---

216 
3-ilova (3.2.1.) 
 “Blits-so‘rov” savollari: 
1. 
Tarmoqni xarakterlovchi asosiy iqtisodiy ko‘rsatkichlar. 
2. 
Kompaniyaning kuchli va kuchsiz tomonlarining tahlili 
3. 
Korporotiv strategiyani ishlab chiqish. 
4. 
Strategik boshqarish jarayoni. 
4-ilova (3.2.1.) 
Raqobatchilarning maqsad va strategiyalarning tarkibi 
Raqobat 
sohasi
Strategiyarategik 
da’volar 
Bozorning 
xajmiga 
oid 
maqsadlar 
Pozitsiya / vaziyat 
raqobti 
Strategik fe’l-
atvor 
Raqobat 
strategiyasi 
Maxalliy
Mintaqaviy
Milliy
Baynnalminal
Global
Xukumron 
peshqadam bo‘lish. 
Sohadagi 
mavjud 
peshqadamdan o‘zib 
ketish. 
Etakchi 
beshtalikka 
kirish. 
Birinchi 
o‘nlikka 
kirish. 
Muayyan 
raqobatchidan o‘zib 
ketish 
(peshqadam 
bo‘lish shart emas) 
Mavqeini qo‘ldan
CHiqarmaslik
Kasodga uchramaslik 
Sotib olishlar va 
ichki 
o‘sish 
xisobiga 
agressiv 
ekspansiya. 
Ichki 
o‘sish 
xisobiga 
ekspansiya. 
Sotib 
olishlar 
xisobiga 
ekspansiya. 
Mavjud ulushni 
saqlab 
qolish. 
Qisqa muddatli 
daromad 
olish 
maqsadida 
bozorni 
kengaytirish. 
Xarakatda bo‘lgan 
paxlavon. 
Mavjud 
narsani 
saqlab 
qola 
oladigan va yaxshi 
ximoyalana 
oladigan. 
O‘zini 
guruh 
o‘rtasida tutadi. 
Mavqeini 
kuchaytirishga 
urinadigan. 
Xujum 
qaytarayotgan, 
zaiflashayotgan. 
Mudofa 
pozitsiyasiga 
chekinayotgan 
Asosan xujum 
Asosan
mudofa 
Ximoya 
va 
xujum aralash
Agressiv, qaltis
Konservativ 
, 
bo‘sh
Narxda 
peshqadam- likka 
intilish. 
Bozordagi 
bo‘shliqlarga 
e’tibor qaratish. 
Differensiatsiyaga 
asoslangan 
ta’qib:sifat, 
servis, 
texnologiya, 
diapazon, 
tovarlar, imidj va 
boshqa 
jixatlar 
bo‘yicha.
 
5-ilova (3.2.1.) 
Soha va raqobat tahlillarini umumlashtiruvchi jadval shakli 
 
1. Sohaviy muhitining asosiy iqtisodiy xarakteristikalari (bozorning o‘sish, geografik 
xususiyatlari, tarmoqning strukturasi, iqtisodiy mavqei, investitsiyalarga bo‘lgan talablar va 
xakozo) 
2. Xarakatlantiruvchi kuchlar 
3. Raqobat tahlili 
3.1. Raqobatlashtiruvchi sotuvchilar o‘rtasidagi musobaqa (kuchli, o‘rtacha, zaif, raqobat 
vositasi) 
3.2. Potensial kirish xavfi (kuchli, o‘rtacha, zaif, kirish to‘siqlarining tarkibi) 

---

217 
3.3. Tovarning o‘rnini bosuvchi mahsulotlarning raqobati (kuchli, o‘rtacha yoki zaif (nima 
uchun?) 
3.4. Etkazib beruvchilarning «savdolasha olish» qobilyati (kuchli, o‘rtacha ) yoki zaif (nima 
uchun?) 
3.5. Iste’molchilarning «savdolasha olish» qobilyati (kuchli, o‘rtacha ) yoki zaif (nima 
uchun?) 
4. Asosiy kompaniyalarning / strategik guruxlarning raqobatchilik pozitsiyasi
4.1. Qulay pozitsiyalash (nima uchun?) 
4.2. Noqulay pozitsiyalash (nima uchun?) 
5. Raqobat tahlili 
5.1. Asosiy raqobatchilarning strategik yondashuvlari/amalga oshirishi mumkin bo‘lgan xatti-
xarakatlari 
5.2. Kimni va nima uchun kuzatish kerak? 
6. Muvaffaqiyatning asosiy omillari 
7. Tarmoqning istiqbollari va umumiy jozibadorligi
7.1. Tarmoqni jozibali qiluvchi omillar 
7.2. Tovarning jozibadorligini kamaytiradigan omillar 
7.3. Tarmoqning o‘ziga xos natijalari/ muammolari
7.4. Rentabellik istiqbollari (ijobiy/salbiy)