O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus taʹlim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti

Nazorat uchun savollar: 
1. Tashqi iqtisodiy faoliyat marketingda tovar siyosatining mohiyati va 
xususiyatlarini ochib bering. 
2. Mahsulotni xalqaro rejalashtirishning asosiy strategiyalarini aytib bering. 
3.Tovarni moslashtirish strategiyasi doirasida mahsulot modifikatsiyasining 
asosiy variantlarini sanab bering. 

---

68 
4. Texnik norma va standartlarni ishlab chiquvchi qaysi xalqaro tashkilotlarni 
bilasiz? 
5. Tashqi iqtisodiy faoliyat marketingida assortiment siyosatini ishlab 
chiqishning xususiyatlari nimalardan iborat? 
6.Tovar eksporti tushunchasi va tavsifnomasini izohlab bering. 
7.Eksport tovar siyosati turlarini sanab bering. 
8.Eksport tovar assortimenti tushunchasining mohiyati nmada? 
9.Eksport tovar raqobatbardoshligi qanday baholanadi? 
10.Xalqaro bozorda servis xizmatining qaysi turlari mavjud? 

---

69 
VII BOB. TASHQI IQTISODIY FAOLIYAT MARKETINGDA NARX 
SIYOSATI 
7.1.Xalqaro bozorlarda narx shakllanishining o„ziga xos jihatlari 
Narx bozor kategoriyasi bo‗lib, tovarlar ayirboshlanganda yuz beradigan 
munosabatlarni anglatadi. Narx nazariy jihatdan olganda tovar qiymatining puldagi 
ifodasi, qiymatining bozordagi ko‗rinishidir. Narx bamisoli barometr kabi bozor 
xolatini ko‗rsatib turadi, narx pasayib ketsa, tovar bozori kasodlikka yo‗liqqan 
bo‗ladi, tovar nafsiz bo‗lib, uni boshqa tovar bilan almashtirish yoki uning sifatini 
tubdan yaxshilash zarurligi pul tarkibiga qo‗yiladi. Narx nimaga tegishli bo‗lishidan 
qat‘iy nazar (tovar, xizmat) beshta asosiy funksiyani bajaradi: 
1. Bozor muvozanatini ta‘minlash funksiyasi. 
2. Hisob-kitob, ulchov funksiyasi. 
3. Iqtisodiy regulyator funksiyasi. 
4. Raqobat vositasi funksiyasi. 
5. Ijtimoiy himoya funksiyasi. 
Bozor iqtisodiyoti sharoitida narxning quyidagi turlari mavjud: 

demping narx;

nufuzli narx;

milliy narx;

arzonlashtirilgan narx;

jaxon narxi;

yashirin narx;

erkin narx;

standart narx;

kontrakt (ulgurji) narx;

chakana narx;

o‗zgaruvchan narx;

limit narx;

muvozanat narx. 

---

70 
Bozor narxining asosiy xususiyatlari ularning doimo o‗zgarib turish 
qobiliyatidir. Narxlar xech kachon sababsiz o‗zgarmaydi. Yuqori narxlar esa yuqori 
sifatli, yangi iste‘mol qobiliyatiga ega bo‗lgan tovarlarga o‗rnatiladi. Narx darajasiga 
tovarning raqobatbardoshligi va bozordagi o‗rni bog‗liqdir.