O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti a. A. Karimov

 

---

297 
 
O‘z-o‘zini tekshirish uchun savollar 
1. Korxona xodimlarining shaxsiy tarkibiga kimlar kiradi? 
2. Mehnat haqini hisoblashda dastlabki hujjatlarni rasmiylashtirish tartibini 
tushuntiring. 
3. Ish haqi va unga tenglashtirilgan to‘lovlarga nimalar kiradi? 
4. Mehnat va ish haqida majburiy ushlanmalarni hisoblash metodikasini aytib 
bering? 
5. Asosiy va qo‘shimcha ish haqiga qanday ish haqlari kiradi? 
6. Mehnat ta’tili va uni hisoblash tartibini tushuntiring. 
7. Kasallik varaqasi bo‘yicha mehnat haqini hisoblash tartibini izohlang. 
 
 

---

298 
13-BOB. TOVAR-MODDIY ZAHIRALAR HISOBI 
 
13.1. Tovar-moddiy zaxiralar hisobini tashkil etish 
Xo‘jalik yurituvchi subyektlar darajasida tovar-moddiy zaxiralar yirik 
miqdordagi moliyaviy resurslar qo‘yilmasini talab etuvchi obyektlar jumlasiga 
kiradi va shuning uchun ular xo‘jalik yurituvchi subyektlarning ishlab chiqarish 
yoki marketing siyosatini belgilab beradigan muhim omillardan biri sifatida 
namoyon bo‘ladi. Biroq, xo‘jalik yurituvchi subyektlarning ko‘pchiligi odatda 
ularga etarli darajada e’tibor berishmaydi va doimo mavjud bo‘lishi lozim bo‘lgan 
zaxiralar bo‘lgan ehtiyojga baho berishmaydi. Buning natijasida, ular tovar-
moddiy zaxiralarga ko‘zlangan darajadan ortiqcha mablag‘lar sarflashlariga duch 
kelishadi.
2-sonli BHXSda tovar-moddiy zaxiralarga quyidagicha ta’rif berilgan:
42
Tovar-moddiy zaxiralar – bu quyidagi aktivlardir: 
- odatdagi faoliyat doirasida sotish uchun mo‘ljallangan; 
- bunday sotuv uchun ishlab chiqarish jarayonida bo‘lgan; 
- ishlab chiqarish jarayonida yoki xizmatlar ko‘rsatilishida foydalanilishi 
ko‘zlangan xom ashyo va materiallar ko‘rinishidagi aktivlar.