O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi tosnkent moliya instituti

Internet provayderlari va ularning vazifalari. Internet provayder – Internet 
tarmog‗i xizmatlarini taqdim etuvchi tashkilotdir. Hozirgi kunda Internet 
provayderlarining ikki turi mavjud: Internetga ulanish va ulanish kanallarini 
taqdim etuvchi provayder va Internet xizmatlarini taqdim etuvchi provayder. 
Internet xizmatlarini taqdim etuvchi provayderlar tomonidan www, elektron 
pochta, xosting (veb resurslarni joylashtirish) kabi Internet xizmatlari 
ko‗rsatilmoqda. Internetga ulangan tarmoqlarni qurishda undagi kompyuterlarga 
beriladigan manzillar (IP manzil) provayder tomonidan taqdim etilgan oraliqdan 
tanlab olinadi. 
Provayder tomonidan berilgan manzillarga ega bo‗lmagan kompyuterlar 
mahalliy tarmoqlar uchun zaxiralangan oraliqdagi manzillarga ega bo‗lishi va 
mahalliy tarmoq kompyuterlar bilan ishlashi mumkin. 
Hozirgi kunda O‗zbekiston Respublikasida bir qancha Internet provayderlari 
xizmat ko‗rsatmoqda, bular: UzNet, Sarkor Telecom, Sharq Telecom, TPS, ARS 
Inform, Cron Telecom va boshqalar. 

---

122 
Internet tarmog‗i xizmatlari va ulardan foydalanish. Internet tarmog‗i 
abonentlariga amaliy protokollar tomonidan taqdim etiluvchi funksional 
imkoniyatlar quyidagilar: veb-hujjatlarni o‗qish, elektron pochta, fayllarni uzatish 
va qabul qilish, muloqotda bo‗lish, tarmoqda hujjatlarni saqlash va ular bilan 
ishlash. Foydalanuvchilar uchun quyidagi xizmatlar mavjud: tarmoqdan 
foydalanish, internet resurslarini yaratish, tashkiliy va axborot ta‘minoti, tarmoqda 
reklamani joylashtirish. 
Katta hajmdagi ma‘lumotlarni saqlash va ularni masofadagi kompyuterlarga 
uzatish uchun xizmat qiluvchi internetning FTR (fayllarni uzatish protokoli) 
xizmatidan foydalanish mumkin. Bunda FTR serverda yangi papka yaratish, unga 
ma‘lumotlarni joylashtirish va ularni qayta ko‗chirib olish mumkin. WWW 
xizmatida masofadan suhbatlashish imkoniyatini yaratuvchi chat dasturlari, 
uzoq masofadagi do‗stlar bilan suhbatlashishda telefon aloqasi o‗rnini 
bosmoqda. Buning uchun internetga bog‗langan kompyuterda tovush karnaylari 
hamda mikrofonlar bo‗lishi kifoya.