O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish

“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish 
muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 
131 
prezidentlari, federal hukumat amaldorlari va sog'liqni saqlash xodimlari. Oziq-ovqat xavfsizligini 
ta'minlash ishlab chiqaruvchilar, sanoat, hukumat va iste'molchilarning umumiy mas'uliyatidir. Xavfsiz 
oziq-ovqat nafaqat toksinlar, pestitsidlar, kimyoviy va fizik ifloslantiruvchi moddalardan, balki 
kasalliklarga olib kelishi mumkin bo'lgan bakteriyalar, parazitlar va viruslar kabi mikro biologik 
patogenlardan ham xoli bo'lgan oziq-ovqatdir. Oziq-ovqat xavfsizligi sohasida ishlayotganlar ko'pchilik 
kabi vaqtning o'zida yoki boshqasiga ta'sir qiladigan keng tarqalgan, ammo ko'pincha tan olinmaydigan 
kasallik bo'lgan mikrobial bakteriya oziq-ovqat kasalligi haqida tashvishlanadilar. Oziq-ovqat orqali 
yuqadigan kasalliklar yuzaga kelishi uchun kamida to'rtta omil zarur: (1) patogen; (2) oziq-
ovqattransporti; (3) patogenning omon qolishiga, ko'payishiga yoki toksini shlab chiqarishiga imkon 
beradigan sharoitlar; va (4) kasallik qo'zg'atuvchisi yoki uning toksini nietarli chayutib yuboradigan 
sezgir shaxs. Alomatlar ko'pincha gripp bilan bog'liq bo'lganlarga o'xshaydi - ko'ngilaynishi, qusish, 
diareya, qorinog'rig'i, isitma, bosh og'rig'i. Aksariyat odamlar oziq-ovqat orqali yuqadigan kasallikni 
boshdan kechirishgan, garchi ular buni tan olmasalar ham, buning o'rniga uni oshqozon grippi yoki 
yigirma to'rt soatlik xolatoda ayblashadi. Odatda semptomlar bir necha kuni chida yo'qoladi, ammo ba'zi 
hollarda qo'shma yallig'lanish yoki buyrak etishmovchiligi kabi uzoq dov metadigan ta'sirlar bo'lishi 
mumkin. Eng og'ir holatlarda odamlar oziq-ovqat bilan bog'liq kasalliklardan hayotdan ko’z yumish 
mumkin. Qo'shma Shtatlarda oziq-ovqat yuqadigan kasalliklarning hozirgi hisob-kitoblariga ko'ra, 
yiliga 76 million holat,yani 325,000 ming kishi kasalxonaga yotqizilgan va 5,194 kishi oziq-ovqat orqali 
yuqadigan kasalliklardan bevaqit hayotdan ko’z yumgan. Kasallik qo'zg'atuvchisi aniqlangan hollarda 
bakteriyalar oziq-ovqat bilan yuqadigan kasalliklarning 30 foizini, parazitlarning 3 foiziniviruslar 67 
foizini yuqumli kaslik keltirib chiqaradi. Ammo o'lim holatlariga kelsak, bacterial patogenlar o'limning 
asosiy sababi bo'lib, oziq-ovqat bilan bog'liq kasalliklarning umumiy o'limining 72 foizi bakteriyalar 
bilan bog'liq. Ikki bakteriya uchun o'lim darajasi ayniqsa yuqori; Listeria uchun odamlarning 20 foizi va 
Vibrio vulnifeus uchun 39 foizi o'lishi mumkin. Oziq-ovqat orqali yuqadigan kasalliklar bilan bog'liq 
o'limning 90 foizdan ortig'ini oltita pathogen mikroorganizmlar tashkil qiladi: salmonellalar 31 foiz 
Listeria 28 foiz toksoplazma 21 foiz Norvalika o'xshash viruslar 7 foiz Kampylobaster 5 foiz va 
Escherichiasoli 3 foiz 1996-1997 yillardagi FoodNet ma'lumotlariga ko'ra, Qo'shma Shtatlardagi har bir 
kishi yiliga 1,4 marta diareyadanaziyat chekadi. AQSh aholisi 267,7 million kishi bo'lib, bu yiliga esa, 
375 million epizodni tashkil etadi, ularning aksariyati xavfli oziq-ovqat iste'mol qilish bilan bog'liq. 
Oziq-ovqat yuqadigan kasalliklarga eng ko'p hissa qo'shgan omillar – bu noto'g'ri saqlash harorati, 
noto'g'ri pishirish, ifloslangan uskunalar, xavfli manbalardan olingan oziq-ovqat va shaxsiy gigiena 
qoidalariga rioya qilmaslikdir .Masalan Rassiya olimlar kasalikni oldini olish uchun chiqarilayotgan 
oziq-ovqat mahsulotni nazorat ko’rikidan o’tkazib, uning yaroqlik va yaroqsizligini ko’zdan kechradi. 
Bu bo’yichaO’zbekiston yoki Dunyo olimlari oziq-ovqat bo’yicha tadqiqot ishlarini olib borishmoqda.