O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti shahrisabz filiali «oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 
1. Иноғомова М. “Микробиология ва вирусология асослари “Тошкент, 1989. 204 - bet
2. Фёдров В.В “ Микробиология “Тошкент, 1984.58 – bet 
3. Саломов Т.Ф,Саломов Ш.Ш “Mикробиология асослари “Тошкент, “Мехнат " 2002. 9- 
19 b 
4. Авраменко И.Ф. “Микробиология” Москва “колос” 1979, 175 - bet 64
5. Генкель П.А. “Физиология растений сосновами микробиология ” Москва 1965, 62 – 133 
стр
6. Генкель П.А. “Микробиолоия с основами вирусолоии” Москва, 1974. 269 - стр
7. Германов Н.И. “Микробиология” Москва, 1989, 225 - стр
8. Промышенная микробиология “Москва, “Высщая школа” 1989, 405 - стр
9. Чурикова В.В., Викторов Д.П. “Основы микробиологии и вирусологии” Воронеш,
1989, 39 – 52 стр
10. Шлегель Г. ‘Общая микробиология” Москва, “Мир”, 1987, 85 - 127стр
11. Шлегель Г.” Общая микробиология” Москва, “Мир”, 1972, 80-115 стр 
12. В.Т.Емцев, Е.Н.Мишустиы “ Микробиология ” РРОФЯ, “Москва”, 2006 
13. Tovarovedenie pishevix produktov. Brovko O.G., Gordienko A.S., Dmitrieva A.B. i dr.-M.: 
Ekonomika, 1989. -s. 4-6.

---

“Oziq-ovqat va funksional oziq-ovqat mahsulotlarini ishlab chiqarishda mahalliy xom ashyo resurslaridan foydalanish 
muammolari” ilmiy-amaliy anjumani Shahrisabz-2022 yil 22-23 aprel 
130 
XAVFSIZ VA TO`G`RI OVQATLANISHNI TASHKIL ETISH 
Ergashov Aktam TKTI Shahrisabz filiali talabasi, 
Umurqulova Feruza TKTI Shahrisabz filiali katta o`qituvchisi 
Xavfsiz oziq-ovqat mahsulotlari texnologiyasini ishlab chiqish hozirgi kunda dolzarb muommo 
bo’lib kelmoqda.Xavfsizvato'yimli oziq-ovqatga ega bo'lish hayotni saqlab qolish va salomatlikni 
mustahkamlashning kalitidir. Kasalliklarni oldini olish uchun ovqatlanish ratsionigarioya qilish kerak. 
Zararlibakteriyalar, viruslar, parazitlar yoki kim yoviy moddalarni o'zichiga olgan xavfli oziq-ovqat 200 
dan ortiq turlikasalliklarni keltirib chiqarishi mumkin, ko’proq saratonkasalligidir. Dunyo bo'ylab 
taxminan 600 million kishi ovqatdan zaharlanmoqda shulardan har 10 kishidan 1 nafari – har yili 
zaxarlangan ovqatni iste'mo lqilgandan keyin kasal bo'lib, 420 000 kishi vafot etgan shulardan 33 
million sog'lomi hayotda to’g’ri ovqatlanganligi uchun yashaydi. 
Oziq-ovqat xavfsizligi, to’g’ri va noto’g’ri ovqatlan ishlar bilan chambarchas bog'liq. Xavflioziq-
ovqat, ayniqsa, chaqaloqlar, yoshbolalar, qariyalar va kasallarga ta'sir qiladigan kasallik va to'yib 
ovqatlanganligi ko’ngil aylanishini keltirib chiqaradi. Oziq-ovqat xavfsizligiga hissa qo'shishdan 
tashqari, xavfsiz oziq-ovqat ta'minoti barqaror rivojlanish nirag'batlantiradigan milliyi qtisodiyot, savdo 
vaturizmni ham qo'llab-quvvatlaydi. Oziq-ovqat savdo sining globallashuvi, dunyo aholisining 
ko'payishi, iqlim o'zgarishi va tez o'zgaruvchan oziq-ovqat tizimlari oziq-ovqat xavfsizligiga ta'sir 
ko'rsatmoqda. JSST global va mamlakat darajasida xavfli oziq-ovqat bilan bog'liq aholi salomatligiga 
tahdidlarning oldini olish, aniqlash va ularga javob berish imkoniyatlarini oshirishga qaratilgan. 
Kimyoviy moddalar texnologik maqsadlarda ataylab qo'shilgan (masalan, oziq-ovqat qo'shimchalari) 
yoki havo, suv va tuproqning atrof-muhitni ifloslanishi natijasida oziq-ovqat mahsulotiga tushishi 
mumkin. 
Oziq-ovqat tarkibidagi kimyoviy moddalar butun dunyo bo'ylab sog'lig’ uchun muammo bo'lib, 
savdo to'siqlarining asosiy sababidir. JSST iste'molchilarning sog'lig'i muhim qilish va adolatli savdo 
amaliyotini ta'minlashuv uchun milliy va xalqaro oziq-ovqat xavfsizligi standartlarini ishlab chiqish 
uchun asos bo'lgan xavfsiz ta'sir darajalarini aniqlash uchun ilmiy xavflarni baholashni ishlab 
chiqadi. Texnologiya oziq-ovqat xavfsizligi amaliyotlari va protokollarini oshirmoqda va kelajakda 
oziq-ovqat xavfsizligi hodisalari va epidemiyalarini kamaytirish yoki yo'qqilishga yordam beradi. Biroq, 
asosiy muammo oziq-ovqat korxonalarini ushbu texnologik vositalarni o'zlashtirishga majbur qilishdir. 
Oziq-ovqat xizmatlarini ko'rsatuvchi kompaniyalar texnologiyani o'zlashtirishda boshqa sohalarga 
qaraganda sekinroq harakat qilishdi, buning o'rniga, oziq-ovqat xavfsizligi standartlarini kuzatish uchun 
ko'pincha eskirgan qalam va qog'oz tizimlaridan foydalangan holda, narsalarni "hardoimqilganidek" 
qilishni afzal ko'rishdi. Ko'pincha, oziq-ovqat biznes egalari texnologik yechimlarning narxi va amalga 
oshirilishidan xavotirda, ular boshqarish uchun juda qimmat yoki murakkab bo'lishidan qo'rqishadi. 
Bizning sanoatimizda nimadir o'zgarishi kerak. Oziq-ovqatlarni chaqirish ko'paymoqda – yaqinda butun 
mamlakat bo'ylab E. koliepidemiyasi va eslab qolish bilan bog'liq. Hatto katta nomdagi qadoqlangan 
nonushta donlari ham yaqinda mumkin bo'lgan ifloslanish uchun chaqirildi. Fortunejurnalining xabar 
berishicha, Amerika oziq-ovqatsanoati har yili 55,5 milliard dollarlik xavfsizlik muammosiga duch 
keladi (Ushbu ma'lumot Ogay oshtati universiteti dotsenti Robert Sharf tomonidan 2015 yilda 
o'tkazilgan tadqiqotdan olingan bo'lib, u oziq-ovqat orqali yuqadigan kasalliklar tibbiy davolanishga 
yiliga 55,5 milliard dollarga tushadi deb hisoblagan. 
Qo'shma Shtatlardagi masuldorlikni yo'qotish va kasallik bilan bog'liq o'lim). Bunga restoranlar 
va chakana sotuvchilarda oziq-ovqat yuqadigan kasalliklar, oziq-ovqat mahsulotlarini qaytarib olish va 
boshqa oziq-ovqat xavfsizligi masalalari kiradi. CDC ma'lumotlariga ko'ra, Qo'shma Shtatlarda har yili 
48 million amerikalik kasal bo'lib, 128,000 ming kishi kasalxonaga yotqiziladi va 3,000 kishi oziq-ovqat 
yuqadigan kasalliklardan vafot etadi. Shusababli, oziq-ovqat xavfsizligiga sarmoya kiritish oziq-ovqat 
xizmati tashkilotlari qila oladigan eng aqlli ishlardan biridir. Tashkilotingizning oziq-ovqat xavfsizligi 
protokollarini amalga oshirish yoki oshirish uchun zaru rbo'lgan xarajat, vaqt va energya juda katta 
bo'lmaydi va bu sizning biznesingiz muvaffaqiyati uchun juda muhimdir.Oziq-ovqat yuqadigan 
kasalliklar qimmat va korxonalar uchun zararli. Oziq-ovqat orqali yuqadigan kasallik yoki, boshqa 
ko'plab odamlar bu oziq-ovqat xavfsizligi haqida o'ylashgan: fermerlardan tortib olimlar, kompaniya 

---