O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti biznes moliyasi

O„rtacha chamalab ko„rilgan kapital qiymati
Agar biz uchta taxminga asoslansak:

• 
  
  ma'lum moliyalash manbalari maqsadli nisbati mavjud bo‘lib, u ko‘rib chiqilayotgan investitsiya loyihasi vaqtida saqlanib qoladi;
  
• 
  
  kelgusida turli manbalar qiymati loyiha boshida mo‘ljallangan qiymatga nisbatan o‘zgarmaydi;
  
• 
  
  ko‘rib chiqilayotgan investitsiyalar o‘rtacha kompaniya tomonidan amalga oshiriladigan boshqa loyihalar ega bo‘lgan tavakkalchilikka ega bo‘lsa, diskont stavkasi sifatida o‘rtacha chamalab ko‘rilgan kapital qiymati (WACC)dan foydalanish mantiqan to‘g‘ri bo‘ladi.
  

Muqobil qiymat qo‘llanishi iqtisodiyotning moliyalash qiymati yuzasidan ko‘rib chiqilishini nazarda tutib, u investitsiya loyihasini qabul qilish o‘rniga mablag‘lar aksiyadorlarga to‘langan taqdirda yuzaga kelardi.
Muqobil variant sifatida uni loyihani bajarish uchun kerakli kapitalni jalb etish qo‘shimcha qiymati sifatida baholash mumkin. Agar maqsadli nisbat belgilangan bo‘lganda, mulkdorlarga mablag‘lar qaytarilishi yoki qo‘shimcha moliyalash ushbu nisbatlarga muvofiq bajarilgan bo‘lardi.
Masalan, faraz qilaylik, muayyan kompaniya qarz va shaxsiy mablag‘larning 50 ga 50 (bozor qiymati bo‘yicha) maqsadli nisbatiga ega. Agar ushbu kompaniya investitsiya loyihasini amalga oshirish uchun qo‘shimcha mablag‘lar jalb etishga majbur bo‘lsa, aslida u buni xuddi shunday - 50 ga 50 nisbatda amalga oshiradi, aks holda u mavjud holatni buzadi (taxminan 50 ga 50). Xuddi shunday tarzda, agar loyiha uchun mablag‘lardan foydalanish imkoni bo‘lsa, biroq muqobil variantda kreditorlarga qaytarilishi mumkin bo‘lsa, 50 foizi obligatsiyalar qiymatini to‘lab qaytarib olish uchun sarflanishi, 50 foizi esa oddiy aksiyalar egalariga, ehtimol, dividend sifatida to‘lanishi mumkin.
Mazkur bo‘lim boshida keltirilgan barcha uchta taxmin shunga tegishliki, investitsiya loyihasini baholashda va biz kapital qiymatini hisoblab chiqishni istagan har qanday boshqa holatda biz manfaatdor bo‘lgan kelgusi qiymat mavjud bo‘ladi. Tavakkalchilikka tegishli uchta taxmin, ehtimol, izohga muhtoj bo‘lishi mumkin. Biz o‘z tajribamizdan, hissiyotimizdan, real hayotni kuzatishlarimizdan va nazariy asoslardan
yaxshi bilamizki (oldingi boblarda ko‘rib chiqilgan CAPM modeliga qarang), talab qilinadigan “daromadlilik me'yori/kapital qiymati” nisbati qisman ko‘rib chiqilayotgan investitsiya loyihasi pul oqimlari bilan birga kechadigan tavakkalchilik darajasiga bog‘liq. Taalluqli ravishda, WACCdan foydalanish maqsadga muvofiq bo‘lib, uning asosini investitsiya loyihalarini amalga oshirishning bir tavakkalchilik darajali, investitsiyalar uchun diskont stavkasi sifatida umuman boshqa darajali oldingi tajriba tashkil etadi.