O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi
I bobning ikkinchi faslida
Download 0.69 Mb. Pdf ko'rish
|
hermann hesse asarlarida gumanizm chol borisi va nyurenbergga sayohat asarlari misolida
- Bu sahifa navigatsiya:
- I .bobning uchinchi faslida
- II.bobning ikkinchi faslida
- II bobning uchinchi faslida
- III bobning birinchi faslida
- III bobning ikkinchi faslida
- FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RО‘YXATI 1.
I bobning ikkinchi faslida biz Hermann Hessening noyob iste’dod sohibi ekanligi haqida fikr yuritdik. Germaniyaning sevimli farzandi Hermann Hessening” Peter Kaminsend","Demian", "Siddxartxa", «Cho’l bo’risi»"Marjonlar o’yini" kabi asarlari jahon adabiyotining boyligiga aylandi. Uning hayotligidayoq asarlari jahonning ko’plab tillariga tarjima qilindi. Uning hayotligidayoq adabiyot sohasidagi xizmatlari uchun Nobel mukofotiga loyiq deb topilishining o’ziyoq, uning noyob iste’dod egasi ekanligini yaqqol dalilidir.
asarlarining yaratilish tarixi haqida fikr yuridik. “Cho’l bo’risi” qariyb Hermann Hessening avtobiografiyasidir. Asardagi bosh qahramonning Harri-Haller deb nomlanishi ham tasodif emas. Hermann Hesse aynan “Cho’l bo’risi” ning o’zidir. Ishning mohiyati shundaki, unda “Cho’l bo’risi” ning xarakteri va uning jamiyatga bo’lgan munosabati tahlil qilinadi. Nemis yozuvchisi Volker Michels “Cho’l bo’risi” haqida shunday yozadi:
60
“Cho’l bo’risi” uning o’z-o’zini ayovsiz tahlil qilgan asaridir “ . “Nyurenbergga sayohat. „Mening Balenda davolanishim haqidagi xotiralar” asari 1925 yilda Fisher nashriyotida nashr qilingan edi.“,deydi muallif o’zining „Nyurenbergga sayohat „asari so’z boshisida.1923 yildan boshlab, ishias va bod bilan og‘rigan Hermann Hesse, ko‘proq kuzda Syurix yaqinidagi kurort - Badenga muntazam borib turgan “Nyurenbergga sayohat” – yozuvchining o‘z hayoti haqidagi, ruh va tabiat o‘rtasidagi, shaxs va jamoa o‘rtasidagi, g‘oya va uning ko‘rinishlari o‘rtasidagi ixtilofni bartaraf qilish shakllari va yo‘llari haqidagi o‘y-xayollari mevasidir. II bobning birinchi faslida biz Bitiruv malakaviy ishi mavzusi “Hermann Hesse asarlarida gumanizm”ga bag’ishlangani bois gumanizmga ta’rif berishni joiz deb topdik.
qadriyat deb baholovchi dunyoqarashdir. Gumanizm axloqning dinga bog‘liq bo‘lib qolishiga qarshi chiqadi, zero din insonni g‘ayritabiiy mavjudotlar borligiga ishontirib, ularga qul bo‘lish g‘oyasini singdiradi. Gumanistlar dunyoviy axloq normalarini targ‘ib etishadi.
ifodalanishi haqida fikr yuritdik va shunday xulosaga keldik: O’zbek kitobxonlarga unga tanish “Cho‘l bo‘risi” (1927) romanini yodga olish kifoya. 30-yillarga qadar kelishuv va kelishmovchilik Hesse kitoblarida almashib va to‘qnashib turgan, shu bilan birga uyg‘unlik hayot jarliklari haqidagi bilim bilan borgan sari ko‘proq to‘la boshladi. Lekin uning ishining asosiy vazifasi gumanizmni ifodalshdan iborat bo’ldi.
ifodalanishi haqida fikr yuritdik. Hermann Hesse „Nyurenbergga sayohat “ asari ham gumanistik g’oyalar bilan yo’g’rilgan asardir.Asar boshlanishidanoq yozuvchi kitobxonni o’z vataniga mehrli,sadoqatli bo’lish kabi tuyg’ularni singdirishga undaydi.Inson doimo o’z vatanini qadrlamog’i kerak ,degan fikr uning asarida asosiy bosh mavzudir.Hesse o’z vatani tarixi ,diqqatga sazovor joylari,nemis
61
qadriyatiga aylangan asarlar ,joy nomlarini shunday ta’riflaydiki ,uni o’qigan har bir kitobxonda vatanga bo’lgan mehru muxabbatnigina emas,balki milliy qadriyatlarni avaylab asrash kabi tuyg’ularni shakllanishiga turtki bo’lishi tabiiydir.
tasvir vositalarining ifodalanishini tahlil qildik.Bunda biz e’tiborimizni obraz va obrazlilikka qaratdik. San’at asarida yozuvchining dunyo qarashi, voqelikni idrok etishi, estetik didi kabi qator kategoriyalarni yaratgan badiiy obrazlarsiz tasavvur etish qiyin. Badiiy asarlar tahlilida tanqidchi dastavval asosiy diqqatni asardagi obrazlarning hayotiyligi masalasiga qaratadi.Shuning uchun adabiyotshunoslarimiz shuni aytadiki, adabiyotshunoslikda birinchi galdagi vazifa obraz iborasining mazmunini aniqlashdir. Yozuvchi asar g’oyasining rang - barangligini oshirish maqsadida obraz vositalardan keng foydalanadi. Darhaqiqat, yozuvchi badiiy obraz vositasida o’zining u yoki bu g’oyaviy-estetik maqsadning, asarda o’rtaga qo’ygan muammolarini ifoda etadi. Shuning uchun ham obraz-individual shakl orqali hayotiy hodisalarni umumlashtirishi “inson hayotining umumlashma va aniq manzarasidir ”. Obraz adabiyot va san’atga badiiy fikrlashning asosiy vositasi g’oyaviy mazmunini ifoda etishning muhim shaklidir. Shuning uchun ham M. Gorkiy obrazning o’ziga xos xususiyati haqida gapirib, “Obraz fikrni uyushtirishning tejamli usuli” degan edi. Haqiqatdan ham, biz tadqiq etgan “Cho’l bo’risi” romanida ham asardagi barcha g’oya va mazmun birgina “Cho’l bo’risi” xarakterida mujassamlangandir. Cho’l bo’risi obrazi tahlilida biz badiiy tasvir vositalarini asar tarjimasida tarjimon nechog’lik aks ettirganligini o’rganib chiqdik va biz shunday xulosaga keldik : Tarjimon Mirzaali Akbarov asarni asl nusxa darajasida tarjima qila olgan. Asar g’oyasi va mazmunini kitobxonga yetkaza olgan. Tarjimada ba’zi juz’iy kamchiliklar bo’lsada, asar mazmuniga putur yetmagan. 62
berilishi haqida fikr yuritdik. Adabiy xarakter real hayotiy inson xarakterining ko’chirmasi, nusxasi emas. Xarakter har tomonlama mukammallashgan, turli xususiyatlar aniq ko’rinib turgan, individual xususiyatlari kashf etilgan obrazdir. Har qanday obraz xarakter bo’la olmaydi, lekin har qanday xarakter obraz sanaladi. «Cho’l bo’risi» asaridagi shaxslarning ko’pchiligi hayotdan olingan, biroq to’qima obrazlar ham bor. Xulosa qilib aytganda, Hermann Hesse ijodi jahon adabiyotidagi eng baland cho’qqilardan biridir. U insoniyat badiiy qadriyatining xazinasiga kirgan.Hesse kabi yozuvchilarning O’zbekistonda mutolaa qilinishining o’ziyoq katta voqeadir.
63
1. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2014 yil 19 fevraldagi PQ-2133- son qarori.”Xalq so’zi” gazetasi.11.12.2012y,240(5660)-son
2.Karimov I.A.Yuksak ma’naviyat –yengilmas kuch-Т.: «Ма”naviyat», 2008. 3. Karimov I.A.O’zbekiston mustaqillikka erishish ostonasida.”O’zbekiston” 2011yil 4.Гинзбург Л.О. психологической прозе. Художественная литература, 1977. С. 255. 5.Folker Michaels. Hermann Hesse. Sein Leben in Bildern und Texten.Suhrkamp.Verlag am Main 1979. 6.
Xotamov H . Sarimsoqov B. ”Adabiyotshunoslik terminlarining ruscha – o’zbekcha izohli lug’ati .Toshkent”O’qituvchi”-1983. 7.Hermann Hesse.Steppenwolf.Erstausgabe Berlin.1927.Copyright 1955by Suhrkamp Verlag,Berlin. 8.Hermann Hesse, Helmut Riege «Rowoltes Monographien »Rowolt Tschenbuch Verlag . GmbH.1993. 9. Hermann Hesse.“ Cho’l bo’risi“ Sharq nashriyoti.Toshkent-2006 10. Hermann Hesse.“Nürenberger Reise“. Erstausgabe Berlin.1927.Copyright 1955 by Suhrkamp Verlag,Berlin. 11. H. Hesse.Nyurenbergga sayohat.O’zbekiston nashriyoti.Toshkent- 2012 12. Hotamov B., Sarimsoqov B. Adabiyotshunoslik terminlarining ruscha- о‘zbekcha izohli lug‘ati -Toshkent: О‘qituvchi, 1979 13. Shishkina I.P, Smolyan O.A “Analytisches Lesen”.Prosveschenie-1980 14. O’zbekistonda tarjimachilik.Fan Nashriyoti.Toshkent-1988 15. Riesel E. Stilistik der deutschen Sprache. -Moskau: Staatsverlag Hochschule, 1963. 16. Salomov G‘. Adabiy an’ana va badiiy tarjima. -Toshkent: Fan, 1980. 17. Salomov G‘. Badiiy tarjimada uslubiy-milliy о‘ziga xoslikni qayta yaratish problemasi . Tarjima san’ati. 5-kitob. -Toshkent, 1980. 64
18. Salomov G‘. Tarjima nazariyasi asoslari. -Toshkent: О‘qituvchi, 1983 . 19. Salomov G‘. Til va tarjima. -Toshkent: Fan, 1966 20. Theodor Ziolkowski”.Hesses Materialien”
21. www.hermann hesse.de 22. www.hessemuseum.de 23.
www.suhrkamp.de 24. www.Hermann-hesse suhrkamp.de 25. www.Hermann-hesse-museum.de
Download 0.69 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
ma'muriyatiga murojaat qiling