O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Hozirgi zamon diplomatiyasi misli ko'rilmagan darajada tub o'zgarishlarni boshdan kechirmoqda va bu biz bilgan diplomatiya xarakteriga ta'sir qiladi. Ushbu o'zgarishlar ichki va xalqaro siyosatning bir paytlar diplomatiya uchun unchalik tashvishlanmagan jihatlariga ham ta'sir qiladi. Texnik ishlanmalar, asosan raqamlashtirish, diplomatning ishini qanday tushunishiga ta'sir qiladi; faoliyati diplomatiyaga taalluqli (yoki uning bir shakli) bo'lgan mahalliy va xalqaro aktyorlar soni ortib bormoqda; jamoatchilik tashqi siyosat masalalariga nisbatan sezgir bo'lib, ijtimoiy tarmoqlar va boshqa platformalar orqali diplomatiyaga ta'sir o'tkazishga intiladi; davlatlar o'rtasidagi almashinuv usuli, shuningdek hukumat va boshqa mahalliy aktyorlar o'rtasidagi o'zaro almashinuv diplomatiyaning qonuniy va samarali harakat qilish qobiliyatiga ta'sir qiladi; va nihoyat, diplomatlarning o'zlariga avvalgi kabi atributlar kerak emas. Umumiy ijtimoiy o'zgarishlarni aks ettiruvchi ushbu tendentsiyalar davlat boshqaruvining bir qismi sifatida diplomatiyaga singib ketishi kerak.

• Hozirgi zamon diplomatiyasi misli ko'rilmagan darajada tub o'zgarishlarni boshdan kechirmoqda va bu biz bilgan diplomatiya xarakteriga ta'sir qiladi. Ushbu o'zgarishlar ichki va xalqaro siyosatning bir paytlar diplomatiya uchun unchalik tashvishlanmagan jihatlariga ham ta'sir qiladi. Texnik ishlanmalar, asosan raqamlashtirish, diplomatning ishini qanday tushunishiga ta'sir qiladi; faoliyati diplomatiyaga taalluqli (yoki uning bir shakli) bo'lgan mahalliy va xalqaro aktyorlar soni ortib bormoqda; jamoatchilik tashqi siyosat masalalariga nisbatan sezgir bo'lib, ijtimoiy tarmoqlar va boshqa platformalar orqali diplomatiyaga ta'sir o'tkazishga intiladi; davlatlar o'rtasidagi almashinuv usuli, shuningdek hukumat va boshqa mahalliy aktyorlar o'rtasidagi o'zaro almashinuv diplomatiyaning qonuniy va samarali harakat qilish qobiliyatiga ta'sir qiladi; va nihoyat, diplomatlarning o'zlariga avvalgi kabi atributlar kerak emas. Umumiy ijtimoiy o'zgarishlarni aks ettiruvchi ushbu tendentsiyalar davlat boshqaruvining bir qismi sifatida diplomatiyaga singib ketishi kerak.

• "Diplomatiya - mustaqil davlatlar hukumatlari o‘rtasidagi rasmiy aloqalar olib borishda aql idrok va mulozamatni qo‘llay olishdir".

"Diplomatiya" tushinchasini belgilovchi ma’lum fikrlarni ko‘rib o‘taylik. Ingliz diplomatiyasining taniqli arbobi E. Satou diplomatik amaliyot bo‘yicha qo‘llanma yozar ekan, "diplomatiya" tushinchasini shunday izohlaydi:

• "Diplomatiya atamasi keng ma’noda tashqi aloqalar yoki tashqi ishlar haqidagi fandir, tor ma’noda esa bu muzokoralar yuritish san’ati demakdir".

XIX asr boshida Fransiyada nashr qilingan "Diplomatiyaning to‘la kursi" nomli kitobida G. Garden bu tushinchani quydagicha izohlaydi:

• diplomatik xizmat-markaziy apparat va xorijdagi vakolatxonalardagi diplomatik kadrlarning davlat diplomatiyasi vazifalarini bajarishi bo‘yicha faoliyati tizimidan iboratdir.

Bayon qilinganlarga asoslanib, shunday xulosa qilish mumkin:

3. Xalqaro munosabatlar va diplomatiya

Hozirgi paytda xalqaro munosabatlarning to‘rt turi aniqlangan.

• 1. Turli ijtimoiy tizimdagi davlatlar o‘rtasidagi munosabatlar.
• 2. Bir xil ijtimoiy tizimdagi davlatlar o‘rtasidagi munosabatlar.
• 3. Mustaqil rivojlanish yo‘lidan borayotgan yangi davlatlar o‘rtasidagi xalqaro munosabatlar;
• 4. Islomiy-monarxiya tuzumiga asoslangan davlatlar o‘rtasidagi xalqaro munosabatlari.