O’zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

II.3. Polimerlarnung nomlanishi va sinflanishi.

• Polimerlar tabiatiga ko’ra anorganik, organik, va elementorganik polimerlarga ajratiladi.
• Organik polimerlarda makromolekulaning asosiy zanjirida uglerod atomlari (shuningdek, kislorod, azot va oltingugurt atomlari ham) bo’lishi mumkin. Yon zanjirda esa vodorod, galogen yoki boshqa element atomlari asosiy zanjirdagi uglerod atomlari bilan bevosita yoki bilvosita birikkan bo’ladi.
• Anorganik polimerlar uglerodlar boshqa elementlarning atomlaridan tuzilgan bo’lib, yon zanjirida ham uglevodorod radikallari bo’lmagan yuqori molekulyar birikmalardir.
• Elementorganik polimerlarda – makromolekulaning tuzilishini uglerod atomlari bilan birgalikda anorganik element atomlari-ning guruhlari tashqil qiladi. O’z navbatida elementorganik polimerlar uch guruhga ajratiladi: 1) Asosiy zanjir anorganik elementlardan tashqil topgan bo’lib, ularning yonida organik element guruhlari joylashadi; 2) Asosiy zanjir uglerod atomlaridan tashqil topgan bo’lib, yon zanjirda azot, kislorod, oltigugurt va galogenlardan boshqa elementlar bevosita uglerod atomlari bilan bog’lanadi; 3)asosiy zanjir organik va anorganik atomlar guruhlaridan hosil bo’lgan polimerlar.

Har qaysi sinflar o’z navbatida gomozanjirli va geterozanjirli polimerlarga ajratiladi. Gomozanjirli polimerlarda asosiy zanjir bir xil element atomlaridan tashkil topgan bo’ladi. Geterozanjirli polimerlarda esa asosiy zanjir turli xil element atomlaridan tashqil topadi. Polimerlarni gomozanjirli va tuzilishi hisobga olinmaydi. Masalan, polivnilasetatda asetil CH3- CO- O- guruh yon zanjirda joylashgan.

• Har qaysi sinflar o’z navbatida gomozanjirli va geterozanjirli polimerlarga ajratiladi. Gomozanjirli polimerlarda asosiy zanjir bir xil element atomlaridan tashkil topgan bo’ladi. Geterozanjirli polimerlarda esa asosiy zanjir turli xil element atomlaridan tashqil topadi. Polimerlarni gomozanjirli va tuzilishi hisobga olinmaydi. Masalan, polivnilasetatda asetil CH3- CO- O- guruh yon zanjirda joylashgan.
• ~CH2 – CH~
• |
• O-CO-CH3
• Asosiy zanjir esa faqat uglerod atomlaridan tashqil topgan; shuning uchun bu polimer to’yingan uglevodorodlarning gomozanjirli hosilasiga kiradi. Polietilen-adipinatda esa murakkab efir – CO-O guruhi asosiy zanjirda joylashgan bo’ladi:
• ~CH2-CH2-O-CO-(CH2)4-CO-O~
• Shuning uchun bunday polimerlar kislorod saqlagan geterozanjirli polimerlar deyiladi.