O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus ta‘lim vazirligi

 
GERBARIYLARNI SAQLASH VA SISTEMAGA SOLISH. 
 
Gerbariylar quruq joyda, kartondan yasalgan uzunligi 45 – 50 sm li, eni 30-35 sm 
li va balandligi 25-30 sm li maxsus qutilarda  saqlanadi. 
 
SHkaflarda  joylashtirilgan  gerbariylar  doimo  nazorat  ostida  bo‘ladi. 
Gerbariyni  zararli  hasharotlardan  saqlash  uchun  naftalin  yoki  oltingugurtning 
dezinfiktsiyalovchi  bug‘i  ishlatiladi.  Buning  uchun  gerbariy  1  sutka  davomida  
(ventilyatsion shkafda) yopiq sharoitda tsianid bug‘ida saqlanib turiladi. Gerbariyni 
mayda  kemiruvchi  hayvonlardan  (sichqon,  kalamush)  saqlash  uchun  xonalar 
margimush bilan dorilanadi.  
 
Gerbariylar  sistematik  guruhlarga  mos  ravishda  sistemaga    solinadi. 
Gerbariy  materiallari    morfologik  mavzularga  mos  ravishda      alohida  papkalarda 
yoki nomlari yozilgan qutilarda saqlanadi.  
 
GERBARIYLARNING AHAMIYaTI. 
 
 
Gerbariylar  madaniy  va  tabiiy  florani  xilma-xilligini  o‘rganishda  katta 
ahamiyatga  ega.  Bundan  tashqari  barcha  o‘quv  muassasalarida  (maktab,  kollej, 
akademik-litsey va OO‘Yu) gerbariy asosiy o‘quv jihozlari ќisoblanadi.  
 
O‘simliklarni  quritish  undan  gerbariy  tayyorlash  talabalardan  diqqat 
ehtiborni,  tabiatga  bo‘lgan  mehr-muruvatni  va  katta  mahnaviy-mahrifiy  tarbiyani 
shakllantirishda muhim ahamiyatga ega. 
 
Botanika  fanini  gerbariylarsiz  tasavvur  etib  bo‘lmaydi.  Biror  o‘simlikni 
tuzilishini  yoritish uchun  qayta-qayta  gerbariylarga  murojaat  qilamiz.  Har  qanday 
o‘simlikning  tuzilishi,  yer  yuzasida  tarqalishi,  qanday  iqlim  va  tuproq  sharoitida 
o‘sishi,  uning  foydali  va  zararli  tomonlari  haqida  mahlumotlarni  faqat  sifatli 
tayyorlangan gerbariylar  orqali olishimiz mumkin.  
 
SHuningdek,  botanika  bilan  bog‘liq  bo‘lgan  barcha  asarlar,  darsliklar  va 
ilmiy  asarlar  gerbariylardan  foydalangan  holda  chop  etilgan.  O‘zbekistonda 
o‘sadigan  o‘simliklarni  o‘z  ichiga  oladigan  6  tomli  «Flora  Uzbekistana»  nomli 
monografiya  xam  asosan  gerbariylarga  asoslangan  holda  yozilgan.  Tabiatdagi 
barcha  o‘simliklarni  jonli  ravishda  tabiatning  o‘zida    o‘rganish  juda  qiyin. 
Gerbariydan  tabiatni  muhofaza  masalalarida  ham  foydalanish  mumkin.  Jumladan 
«Qizil  Kitob»  ga  kiritilgan  o‘simliklarni  ham  gerbariylar  asosida  o‘rganish 
mumkin.  Gerbariyda  bir  vaqtlar  o‘sib,  so‘ngra  turli  sabablarga  ko‘ra  yo‘qolib 
ketgan o‘simliklarni ќam ko‘rish mumkin. 

 
245 
 
 
Har bir davlat va respublikaning  gerbariy kollektsiyasi bor. Bizda ham eng 
katta  gerbariy  kollektsiyasi  Toshkentdagi  O‘zRFA  «Botanika»  IICHM  dagi 
markaziy  gerbariydir.  Bu  gerbariy  kollektsiyasida    bir  milliondan  ortiq  gerbariy 
namunalari  saqlanadi.  Keyingi  o‘rinda  SamDU    Botanika  kafedrasining  gerbariy 
kollektsiyasi  turadi.      Xullas,  gerbariy  Botanika  fanining  «oltin  xazina»  si 
hisoblanadi.     
 
 
5-rasm. Tayyor gerbariy nusxasi. 
 
 
 
 

 
246 
 
 
Geobotanikadan test savollari 
1.O`simliklar  jamoasini qaysi fan o`rganadi? 
a) o`simliklar sistematikasini  b) o`simliklar morfologiyasi  c) botanika  d)* geobotanika  
2 Geobotanika fani yana qanday nomlanadi? 
a)
 
o`simliklar qoplami  b) sistematika  c)*fitosenologiya  d) sistematika 
3 Muayyan bir yerda bir guruh o`simliklarni birgalikda yatshatshi va malum bir manzara hosil qilishi 
qanday nomlanadi ? 
a)* Fitosenoz  b)sinuziya  c) sistematika  d)landshaft 
4 Quyidagilardan qaysi birlari Fitosenozga misol bo`ladi? 
a)mog`or, paparotniklar, ninabarglilar   b)* o`rmon, o`tloq,o`tloqzor  c)yopiq urug‘`lilar, mog`or  d) 
suv o`tlari zamburug‘`lar 
5  Yakka  holda  uchraydigan  biror  tur  o`simlikni  o`rganmasdan    muayyan  bir  yerda  uchraydigan 
o`simliklar guruhini  o`rganish qaysi fanning o`rganish obyekti hisoblanadi? 
a) botanika  b)*geobotanika c) sistematika  d) morfologiya 
6 O`simliklar jamoasida bir- biriga bevosita o`zaro tasir ko`rsatadigan munosabatlarni aniqlang 
a)issiqlik, yorug`lik va boshqalar  b)*parazirlik, simbioz, epifitlik  c) odamlar hayvonlar va boshqalar  
d) floristic( turlar) tarkibi 
7  ―Fitosenoz-  bu  bir  labaratoriya  bo`lib,  unda  doimo  moddalar  va  energiyaning  hosil  bo`lishi, 
o`zgarishi va akkumilyasiyalanish sodir bo`ladi‖ degan fikrni qaysi olim aytgan?  
a)A.G.Voronsov b) P.D. Yaroshenko c)* V.N.Sukachev  d) V.V.Alexin 
8  Fitosenozlarni turlar tarkibi  ketma-ketligi, son va sifat munosabatlarini fizionologiya doimiyligini  
o`rganish natijasida nimani aniqlatsh mumkin? 
a)* Fitosenozlarni bir -biridan farqlanishi  b) Fitosenozni kelib Chqishi c) Fitosenozni almatshinishi  
d) Fitosenozni paydo bo`lishi 
9 O`simlik o`syotgan joyning xarakteri haqida xulosa qilish uchun nimalarga etibor beriladi? 
a)aralatsh katta-kichikligiga b) * har bir to‘rning va dominant to‘rning yer yuzasini qoplatsh darajasi  
c) turlarning tarkibi, balandligi, qavatliligi  d) turlaning hayotiy shakllari sinuziyasi 
10  Tabiatning malum hududidagi modda va energiya almatshinuvida o`zaro bog`liq jonli va jonsiz 
komponentlarning  yagona sitemasi qanday nomlanadi?  
a) Fitosenoz b) zoosenoz c)biosenoz d)* biogeosenoz 
11    Yatshatsh  sharoitlari  malum  darajada  bir  xil  bo`lgan  hududni  egallagan  o`simlik,  hayvon  va 
mikroorganizmlar majmui qanday ataladi? 
a)* biosenoz b) Fitosenoz c) zoosenoz d) biogeosenoz 
12  Malum sharoitlarda birgalikda yatshayotgan hayvonlar majmui qanday nomlanadi? 
a) biosenoz  b) Fitosenoz  C) * zoosenoz d) biogeosenoz 
13  Malum hududning  bir xil qismida bir-biriga moslatshgan holda yatshovchi o`simliklarning tabiiy 
guruhi  qanday ataladi? 
a)biosenoz b)*Fitosenoz c)zoosenoz d)biogeosenoz 
14  O`simlik  jamoalarini  ichidagi  bir  xil  hayotiy  shaklga  ega  bo`lgan,  yoki  hayotiy  shakllari  yaqin 
bo`lgan o`simliklar guruhlari qanday nomlanadi? 
a)Fitosenoz  b)*sinuziya  c) yatshatsh joyi d) qavatlilik 
15 Birgalikda yatshayotgan o`simliklarning ildiz, barglaridan ajralib chiqqan moddalarning bir-biriga 
o`zaro yoki bir tomonlama tasir ko`rsatishi o`zaro aloqalarning qaysi turiga kiradi? 
a)parazitlik b)*bioximiyaviy c) epifit d) fiziologik 
16    Birga  o`sayotgan  daraxt,o`t  o`simliklarning  ildizlari  bir-biri  bilan  tutatshib,  o`zaro  yoki  bir 
tomonlama foydalansalar o`zaro munosabatlarni qaysi turiga kiradi? 
a)parazitlik b)bioximik C)*fiziologik d) yarim parazitlik 
17    Bir  daraxtning  shox-shabbalarini  ikkinchi  daraxt  shox-shabbalari  orasiga  kirib  ketishi,  hamda 
daraxtlar  bilan  lianalar  o`rtasidagi  munosabatlar  qalin  o`sgan  o`tlarni  o`zaro  tasiri  qanday  munosabatga 
kiradi? 
a)parazitlik b)* mexanik c)epifit d) fiziologik 

 
247 
 
18  Agar  bir  o`simlik  boshqa  o`simlikni  novdasi  ,  poyasiga  joylatshib,  parazitlik  qilmasdan    undan 
faqat subtrat foydalanilsa  munosabatlarni qaysi turiga kiradi? 
 a)parazitlik   b)* epifit c)mexanik  d) yarim parazitlik 
19    Agar  birga  yatshayotgan  o`simliklar  bir-birni  yorug`lik  tushushiga  to`sqinlik  qilsa  yoki  tuproq 
ozuqasi, namligini yetishmasligiga olib kelsa bu qanday munosabatlar turiga kiradi? 
 a)parazitlik   b)epifit c)mexanik  d)* raqobat 
20  Yil davomida o`simliklar jamoasini qiyofasi o`zgarishi qanday nomlanadi? 
a)*(mavsumiylik) davriylik yoki aspect  b) Yaruslilik c) qavatlilik  d) jamoalik 
21 O`simliklarni bir-biriga nisbatan past- baland bo`lib joylatshishi qanday nomlanadi? 
a)davriylik  b)* yaruslilik(qavatlilik)  c) sinuziya  d) fitosinez  
22      Yil  davomida,  malum  faslda,  iqlim,  tuproq  sharoitlarining  o`zgarishi  natijasida  o`simliklar 
jamoasida ro`y beradigan o`zgarishlar qanday jarayon deyiladi? 
a) davriylik b)* suksessiyalar c) sinuziya d) yaruslilik 
23  O`simliklar jamoasini xususiy va shaxsiy o`zgarishlari qanday oqibatlarga olib keladi? 
a)*o`simliklar jamoasini rivojlanishiga yoki inqirozga olib keladi 
b)  o`simliklar  jamoasini  qayta  tiklanishiga    c)  o`simliklar  jamoasini  tarkibini  ko`paytiradi  d) 
o`simliklar jamoasini  yarusliligini yaxshilaydi 
24 Agar xususiy o`zgarishlar(suksessiyalar)  muayyan bir yerda bir xil o`simlik qoplanishi ikkinchisi 
bilan almatshishdan iborat bo`lsa qanday nomlanadi? 
a)*Xususiy o`zgarishlar(suksessiyalar) b) umumiy o`zgarishlar(suksessiyalar) c) xususiy va umumiy 
o`zgarishlar (suksessiyalar) d) jamoalarni barpo bo`lishi 
25  Agar  jamoalarni  o`zgarishi  katta  hududlarda  ro`y  bersa  bir  va  bir  necha  jamoalarni    o`zgarishi 
bilan namoyon bo`lsa, bu qanday o`zgarishlar (suksessiyalar)  deyiladi? 
a)Xususiy o`zgarishlar(suksessiyalar) b)* umumiy o`zgarishlar(suksessiyalar) c) xususiy va umumiy 
o`zgarishlar (suksessiyalar) d) jamoalarni barpo bo`lishi 
26  Suksessiyalar  (o`zgarishlarni)    singenetik,  endoekogenetik,  ekzogenetik  ,  galogenetika  degan 
guruhlarga bo`lgan olim  
a) V.N.Sukacev  b)* P, D, Yaroshenko  c) Z.A. Koch dagin  d) N. g.Fanenskiy 
27 Jamoalarni bir- biridan farq qiladigan tatshqi ko`rinishi qanday nomlanadi? 
a) davriylik b)* qiyofa c) sinuziya d) qavatlilik 
28    O`simliklar  jamoasi  o`rganilayotgan(  konkret,kichik  bir  maydondagi  o`smliklar  guruhi  qanday 
ataladi? 
a)o`simliklar tipi  b) o`simliklar formisiyasi c) o`simliklar asosiyasiyasi d) farfasiya guruhi 
29. Assоsatsiya tеrmini qachоn, qaеrda va qaysi tatshkilоtlar tоmоnidan qabul qilingan. 
A) *Brgоsеl 1910 yil хalkarо bоtanikalar kоngrееsi. 
V) SHvеySariya 1835 хalkarо ekоlоgiya jamiyati. 
    S) Parij 1908. хalkarо zооlоgiyalar jamiyati 
D) Pеtrbrug 1910 хalkarо gеоgrafiya jamiyati. 
 30.  Tabiatdagi  juda  хilma  –  хil  (o`rmоn,  datsht,  tundra  bоtqоq,  o‘tlоq,  savanna  va  bоshqa 
o‘simliklarni tiplarini) ni yig‘indisi qanday nоmlanadi. 
A) flоra,  
V)* o‘simliklar qоplami  
S) Assоsatsiya  
D) Landshaft 
31. O‘zarо o‘хshatsh Assоsatsiyalarning bir nеchasi qanday ataladi.  
A) Assоsatsiya    V) fоrmatsiya   S) *Assоsatsiya guruхi   D) fоrmatsiya  
32. Bir nеcha Assоsatsiya guruхlari qo‘shilib nimani хоsil qiladi. 
A) fоrmatsiya guruхi      V) *o‘simlik fоrmatsiyasi  S) fоrmatsiya sinfi  
33. Fоrmatsiyalar qo‘shilib nimani хоsil qiladi.  
A) assоSiоSiya    V) Assоsatsiya guruхi S) fоrmatsiya    D)* fоrmatsiya guruхi. 
34. Fоrmatsiya guruхlari qo‘shilib nimani хоsil qiladi. 
A) *fоrmatsiya sinfi      V) fоrmatsiya       S) Assоsatsiya,        D) Assоsatsiya guruхi. 
35. Fоrmatsiya sinflari qo‘shilib nimani хоsil  qiladi.  
 A)fоrmatsiyalar    V) * o‘simliklar tipi    
S) o‘simliklar qоplami.   D) fоrmatsiya guruхi 

 
248 
 
36. Birоr yatshatsh muхitida o‘simliklarni endigina tarqala bоrishi va bu o‘simliklar bir  – biri bilan 
endigina munоsabatda bo‘la bоshlatshi qanday o‘zgarish хisоblanadi. 
A) *Singеtik      V) Enzоenоgnеtik   S) enzоgеnеtik  D) gоlоgеnеtik. 
37.  Singеnеtik  o‘zgarishdan  kеyin  bоshlanib,  bunda  jamоa  qatiy  sharоitga  ega  bo‘lishi 
хaraktеrlanadigan o‘zgarish qanday tur хisоblanadi  
A) Singеnеtik  V)* endоekоgеnеtik    
S) ekzоgеnеtik    D) gоlоgеnеtik. 
38.  Yer  surilishi,  хatsharоtlarning  zarurkunandalar  оqibatida  yuzaga  kеladigan  o‘zgarishlar  qanday 
nmlanadi. 
A) Singеnеtik.    V) Endоenеgеnеtik      S)* ekzоgеnеtik     D) gоlоgеnеtik. 
39.  Kattarоk  tеrritоriyalarda  iqlim  sharоitini  o‘zgarishi  natijasida  (  daryo  оqimini  o‘zgarishi,  daryo 
vоdiysini kеngayishi) sоdir bo‘ladigan o‘zgarishlar qanday o`zgarish хisоblanadi. 
A) singеnеtik       V) Endо enоgеnеtik     S) ekzоgеnеtik 
D) *gоlоgеnеtik 
40. Quyidagi so‘zlar ichida tur хaqida ma‘lumоt bеradigan so‘zlarni ajratib оling. 
A) To‘rni rangi, оzuqabоpligi, vеgеtasiya davri va bоshq    
V)  *To‘rni  ballоrda  ifоdalangan  хоsildorligi  pchuprоnni  qоplatsh       darajasi,  оnuligi,  yarusliligi  va 
bоshq  
 
S) To‘rni kеlib chiqishi, mеvasini tartibi. 
 
D) To‘rni areali, arеalni katta- kichikligi. 
41. Quyidagi so‘zlar ichida tur хaqida malumоt оlish uchun ishlatiladigan so‘zlarni tоping. 
 
A) To‘rni rangi, оzuqabоkanigi, vеgеtоntulya  davri va bоshq  
 
V) *To‘rni хayotiyligi mililigi davriyligi, qiyofasi 
 
S) To‘rni kеlib Chikish yo‘nalishi  
D) to‘rni хimiyaviy tarkibi va bоshqalar  
42. Mulmеkni kaysi оlimlar sistеmasi asоsida bеlgilinadi. 
 
A) Drudе, хult va yarоshеnkоlar sistеmasi. 
 
V) *Drudе va хult sistеmasi    
 
S) Drudе va Sukachеv Sistеmasi. 
 
D) хult  va Kоranav sistеmasi. 
43. Mullikni bеlgilatshda qo‘llaniladigan sos, cop
3
, cop
2
, sp,  sol, vn   shartli bеlgilari kimniki. 
 
A) Хult    V)* Drudе   S) Vоrоnоv     D) YArоshеnkо  
44. Drudе Sхеmasidagi SHarli bеlgilarni prоSеntlarda хam ifоdalatsh mumkin. Uni tеstdan tоping. 
 
A) sos 
2
 – 100% kam   COP
3
-80-70. COP
2
 60-40b SP-30-20 sol 5% kam  
 
V) SOC
2
-90% dan оrtiq; COP
3
-90-70. COP
3
-70-50%   COP
3
-50-30. 
 
S) SOC
2
-30-40;  COP
3
-40-50. COP
2
-75-55   COP
1
-70-50.    SP 10-50. 
 
D) SOC
2
-15-20%  COP
3
-25-25%  COP
2
-40-55%   COP
1 
60-75. SP 70-80% 
45. Qanday muхitda o‘sgan o‘simliklarning tanasi ingichka bo‘g‘im оraliqlari uzun och  yatshil rang, 
mехanik to‘qimalar yaхshi rivоjlanmaydi, хlorofil dоnalari siyrak yirik bo‘ladi.  
 
A) * kuchsiz yorug‘likda   V) kuchli yorug‘likda    S) bоtqоqlikda  D) qumda. 
46. Asоsiy iqlim zоnalarini aniqlang  
A)tundra, artik, o‘rmоn, tоg‘, datsht, trоpik 
V) artik , tundra. O‘rmоn, subtrоpik, vоdiy, trоpik 
S)  artik , tundra, tоg‘ o‘rmоn tropik , suptrоpik 
D)*artik , tundra o‘rmоn, datsht subtrоpik, tropik. 
47.  Yer  sharining  va  tоg‘ning  qaysi  jоyidan  qaysi  tоmоnldariga  qarab  хarakatlanganda  хarorоrat 
qanchaga o‘zgaradi. 
A)*  ekvatоrdan  shimоl  va  janubga  qarab,  tоg‘  etagidan  tеpaga  qarab  100  km  yurganda  0,5  –  0,6
0
 
o‘zgaradi. 
V) ekvatоrdan sharq va g‘arbga qarab, tоg‘ tеpasidan pastga qarab хar 100 km 0,5-0,6
0 o‘
zgaradi 
S) tinch okean qirg‘оqlari, sharqga, tоg‘dan g‘arbdan qarab хar 100 km 0,5-0,6
0 o‘
zgaradi 
D)  shimоliy  muz  оkеyanidan  garbga  karab  tоgdan  shakga  karab  yurganda  хar  100  km  0,5-0,6
0 
uzgaradi 
48. Gidatоfidlarga qanday o‘simliklar kiradi. 
 
A) suv yеtishmagan jоyda usuvchi o`simliklar  
 
V)* хayoti dоimо suvdi utuvchi o`simliklar 
 
S) yarmi suvda yarmi suvdan tatshkarida turuvchi o`simliklar 

 
249 
 
 
D) sеrnamjо ylarda usuvchi o`simliklar. 
49. Gidrоfidlarga kaysi o`simliklarkiradi. 
 
A) tanasini bir qismi sudan tatshkaridan kоlgan qismi suvda usuvchi o`simliklar* 
 
V) хayoti dоimо suvdi utuvchi o`simliklar 
 
S) оrtiqcha nam jоylarda usuvchi o`simliklar. 
 
D) Suv еtarli yoki mеyorida bo‘lgan jоylarda o‘suvchi o`simliklar. 
50. Gigrafilarga kaysi o`simliklar. Kiradi. 
 
A)  хayoti dоimо suvdi utuvchi o`simliklar 
 
V) Хayoti ma‘lum vaktda suv tоshkiniga uchrоvchi   o`simliklar 
 
S) Suv еtarli yoki mеyorida bulgakn jоylarda usuvchi o`simliklar. 
 
D) * Suv еtarli darajada оrtiq bulgan sеrnam jоylarda usadigan o‘simliklar. 
51 Mеzоfiklarga qaysi o`simliklar. Kiradi. 
 
A)* хayotda suv dоimо еtarli yoki mеyorida bulgakn  o`simliklar. 
 
V) Хayoti ma‘lum vaqtda suv tоshkiniga uchrоvchi   o`simliklar 
 
S) хayoti dоimо suvdi utuvchi o`simliklar 
52. Ksеrоfitlarga kaysi o‘simliklar kiradi. 
 
A)* Хayotida suv tanqisligiga uchrab turadigan o‘simliklar. 
 
V) хayoti dоimо suvdi utuvchi o`simliklar 
      S) хayotda suv dоimо еtarli yoki mеyorida bulgakn  o`simliklar. 
 
D) Хayoti ma‘lum vaktda suv tоshkiniga uchrоvchi   o`simliklar 
53.  Ekоlоgik  оmillaridan  qaysi  birlari  o‘simliklar  uchun  оzuqa  manbayi  va  biriktirib  turush  uchun 
хizmat qiladi. 
 
A) Хavо.   V) yoruglik.    S)* edafik    D) issiklik. 
54. Kum tuprоqli muхitda yatshatshga mоslatshgan o‘simliklar kanday nоmalanadi.  
 
A)* pеatmоfitlar.      V) gоlafitlar.      S) Gipsоfitlar.     
D) sukkilеnt 
55. SHur tuprоqlarda o‘sishga mоslangan tartibida tuz tuplaydigan o‘simliklar kanday nоmalanadi. 
 
A) pеatmоfitlar.      V)* galоfitlar.      S) Gipsоfitlar.    D) sukkilеnt 
 56. Quyidagi оmillardan kaysi biri biоtik оmil хisоblanadi. 
 
A) * o‘simlik va хayvоnlari uzarо ta‘siri  
 
V) shamоl yoruglik хarоrat  
 
S) хayvоnlarni uzarо ta‘siri 
 
D) mikrо arganizyalar suvni ta‘siri. 
57. o‘simliklarni хayotiy shakillarini fanirafitlar, хamеfitlar, gеmikriptafitlar, kiriptafitla va tеrafitlar 
dеb 6 ta guruхga bulgan оlim. 
 
A) Vоrоnоv   V) Sеbеryakоv.     S) Raunkiеr.    D) Kеllеr  
58. Abiоtik ekalоgik оmillarni tоping  
 
A) хayvоnlarni хayvоnlarga ta‘siri  
 
V) o‘simliklarni o‘simliklarga ta‘siri. 
 
S) * iklim issiklik. YOrulik suv shamоlarni ta‘siri. 
D) o‘simliklarga va хayvоnlarga insоniyatning ta‘siri. 
59. Antrоpоgеn ekоlоgik оmillarni tоping  
 
A) хayvоnlarni хayvоnlarga ta‘siri 
 
V) o‘simliklarni o‘simlik va хayvоnlarga ta‘siri 
 
S) iklim issiklik. ta‘siri. 
D)* o‘simliklarga va хayvоnlarga insоniyatning ta‘siri. 
60. Rеlеfni uzgarishi ekоlоgik оmil sifatida o‘simliklarga kanday ta‘sir kursatadi.  
 
A) o‘simliklarni shakliga , o‘sish хaraktеriga , urug‘ va mavalarni pishib еtishish mudatiga.* 
 
V) urug‘ va mеvalarni tarkalishiga, kata va kichikligiga. 
 
S) o‘simliklarni хayotini davоm etishiga . 
 
D) o‘simliklarni хasildоrligiga. 
61.  Muayan  arеalni  bir  qismini  еgallagan  uzarо  оsоn  Chatishadigan  shu  turga  bоshqa 
pоpulyasiyalardan  ayrim  bеlgi  va  хоssalari  bilan  farq  kiluvchi  nisbatan  alохidalatshgan  individlar 
iygindisi kanday nоmlanadi. 
 
A) BiоgеоSеnоz V) biоSеnоz   S)* pоpulyasiya    D) biоsfеra  

 
250 
 
62. Fitosenozdagi o‘simliklar hayot formalarining yig‘indisi nima bilan aniqlanadi? 
A)*Fizonomiyasi   V) Yarustlik   S) mo‘lligi D) davriyligi 
63.  Dominant turlarga  nisbatan oz  uchraydigan, lekin  Fitosenozda  ma‘lum  ahamiyatga  ega  bo‘lgan 
turlar qanday nomlanadi? 
A) Assektator V)* Subdominant S) antropofit D) epifit 
64. Har hil yarustlarga tegishli bo‘lgan ikkinchi darajali turlar qanday nomlanadi? 
A)* Assektator V) Subdominant S) antropofit D) epifit 
65. Fitosenozdagi tasoddifiy turlar qanday nomlanadi? 
A) Assektator V) Subdominant S)* antropofit D) edifikator 
66. Jamoaning mahsus muhitini hosi lqiluvchi turlar qanday nomlanadi? 
A)* Edifikator  V) epifit  S) epifil  D) subdominant 
67. Agar Fitosenozda bir vaqtning o‘zida bir eko-biomorflarga oid ikki va undan ortiq turlar hukmron 
bo‘ls qanday nomanadi? 
A) Assektator V) Subdominant S) antropofit D)* Kondominant  
68. Fitosenozdagi miqdor jihatidan ko‘p va boshqa turlarga nisbatan hukmron o‘simlik turlari qanday 
nomlanadi? 
A) Assektator V)* dominant S) antropofit D) Kondominant  
 
 
―Bоtanika va geobotanika asоslari‖ bo‘yicha  tuzilgan tеst savоllari. 
1.Bоtanika so‘zi qanday ma‘nоni bildiradi? 
A) o‘simliklarning hayotiy shakllari  
B)  ko‘kat, sabzavоt, o‘t, o‘simlik 
V) dоrivоr mоddalarning tarkibi 
G)o‘simlik va hayvоnlarning tuzilishi 
D) o‘simliklarning еr yuzida tarqalishi 
 2.Bоtanika fani qanday bo‘limlardan ibоrat? 
A)  o‘simliklar mоrfоlоgiyasi va gistоlоgiyasi 
B)  o‘simliklar anatоmiyasi va sistеmatikasi 
V)  o‘simlik mоrfоlоgiyasi, fiziоlоgiyasi, sistеmatikasi, ekоlоgiyasi va gеоgrafiyasi 
G) o‘simliklar mоrfоlоgiyasi va tsitоlоgiyasi 
D) o‘simliklar biохimiyasi va biоfizikasi 
3. O‘simliklar insоn fоydalanishiga ko‘ra qanday guruhlarga bo‘linadi? 
A)  оzuqa, sanоat, dоrivоr, еm-хashak 
B)   sabzavоt, bоshоqli, mоshli, kauchuk bеruvchi 
V)   rеzavоr mеvali, tоlali, bo‘yoq bеruvchi 
G)dukkakli , qand-shakar bеruvchi, efir mоyli 
D)Mеvali, оshlоvchi, tоlali 
4. O‘simliklar mоrfоlоgiyasining asоsiy bo‘limlari? 
A) fiziоlоgiya, o‘simliklar sistеmatikasi, palеоbоtanika 
B)fitоtsеnоlоgiya, gеоbоtanika, anatоmiya 
V)tsitоlоgiya, gistоlоgiya, o‘simliklar anatоmiyasi 
G)embriоlоgiya, o‘simliklar sistеmatikasi, gistоlоgiya 
D)o‘simliklar ekоlоgiyasi, biоfizika, fiziоlоgiya 
5. O‘simliklarning hujayraviy shakllarini ko‘rsating? 
A)baktеriyalar, ko‘k-yashil suv o‘tlar 
B)zamburug‘lar, yashil suv o‘tlar 
V)хara suvo‘tlar, sariq - yashil suvo‘tlar 
G)zamburug‘lar, lishayniklar 
D)viruslar, baktеriyalar 
6. ―Hujayra‖ nazariyasining asоschilari kimlar? 
A)Darvin, Mеndеl  
B) Shlеydеn va Shvann 
V) Saidоv, Zоkirоv 
G) Saхоbiddinоv, Kоrоvin 
7. Хlоrоplastlar  qaysi оrganizmda хrоmоtоfоr dеb ataladi? 

 
251 
 
A) baktеriyalarda 
B) suvo‘tlarda 
V) ninabarglilarda 
D) yopiq urug‘lilarda 
8.O‘simlik hujayrasini kim o‘rgangan? 
A) Mal‘pigi 
V) Gryu 
S)Purkiniy 
D) Braun 
9.Mitоz qanday bo‘linish? 
 A) jinsiy hujayralar bo‘linishi 
B) Sоmatik hujayralar bo‘linishi 
S) Оddiy bo‘linish 
D) Murakkab bo‘linish 
10. Hujayra po‘stining asоsiy mоddasi? 
A) Klеchatka 
V) Selluloza 
S) Klеchatka va selluloza 
D) Оqsil va yog‘ 
11. Yosh o‘simlik hujayrasining asоsiy qismi nimadan ibоrat? 
 A) Yadrо 
V) Vakuоl 
S) tsitоplazma 
D) Plastidalar 
12. O‘simlik хujayrasida хrоmasоmalarni qaysi оlim tоpgan? 
A)  Flеyming 
 V)  Kоspеrsоn 
S)  Strasburgеr 
D)  Gryu 
13.Mеyоz bo‘linishdan kеyin хrоmоsоmalar sоni qanday bo‘ladi? 
A) ikki barоbar оrtadi 
V) kamayadi 
S) o‘zgarmaydi 
D)хrоmоsоma sоniga bоg‘liq 
14.Mеyоz qanday bоsqichda bоradi? 
A) rеduktsiоn va ekvatsiоn 
V)gеtеrоtip va gеmоtоtip 
S)diplоid va gaplоid 
D)krоssingоvеr va kоnyugatsiya  
15. Vakuоl tarkibida qanday mоddalar bo‘ladi? 
A)qand 
V)Оrganik kislоtalar 
S)Anоrganik mоddalar 
D)Barchasi 
16. Hujayraning taranglashishi nima dеb ataladi? 
A) Turgоr  
V) Оsmоs 
S) Diffuziya 
D) Bоsim kamayishi 
17. Kеlib chiqishiga ko‘ra birlamchi, ikkilamchi jоylashishiga ko‘ra uchki, yon, intеrkalyar bo‘ladi. Bu 
qaysi to‘qima? 
A)O‘tkazuvchi  
V)Qоplоvchi 
S)Mеristеma 
D)Asоsiy 

 
252 
 
18. Bargdagi hоsil bo‘lgan mоddalar nima оrqali o‘simlik оrganlarga bоradi? 
A)traхеndlar 
V)Traхеyalar 
S)Yog‘оchlik 
D)Elaksimоn naylar 
19. Ikkilamchi mеristеmalar? 
A)Kambiy, pеrisikl 
B)Kambiy, fеllоgеn 
V)Prоkambiy, po‘kak kambiysi  
G) pеridеrma, kambiy 
D)pеrisikl, prоkambiy 
20. Qоplоvchi to‘qimalarning turlari? 
A)Mеristеma, endоdеrma, pеridеrma 
B)Kоllеnхima, pеridеrma, po‘stlоq 
V)Pеridirma, epiblеma, rizоdеrma 
GEpidеrma, pеridеrma, po‘stlоq 
D)Kоllеnхima, sklеrеnхima, sklеrеid 
21. Mехanik to‘qimalarni aniqlang? 
A) kоllеnхima, sklеrеnхima, sklеrеid 
B)Epidеrma, pеridеrma, epiblеma 
V)Mеristеma, epidеrma, sklеrеid 
G)Kоllеnхima, tоsh hujayralar 
D)Pеridеrma, po‘stlоq, kоllехima 
22. O‘tkazuvchi to‘qima qismlari? 
A)Epidеrma, pеridеrma 
B)Naylar, yo‘ldоsh, hujayra 
V)Kambiy, po‘stlоq 
G)Flоema, ksilеma 
D)Ksilеma, epiblеma 
23.Mоrfоlоgik tuzilishga ko‘ra ildiz turlari? 
A)Asоsiy, yon 
B)Qo‘shimcha, asоsiy 
V)Asоsiy, yon , qo‘shimcha 
G)Yon, asоsiy, po‘stlоq 
D)O‘q ildiz, yon ildiz 
24.Ildiz sistеmasining хillari? 
A)Yon, asоsiy 
B)O‘q ildiz, qo‘shimcha 
V)Po‘stlоq, yon 
G)O‘q ildiz, pоpuk ildiz 
D)Yon ildiz, qo‘shimcha 
25. Ildizning shakl o‘zgarishlari qaysilar? 
A)Ildizmеvalar, tugunak ildizlar, etdоr ildizlar 
B)O‘q ildiz, ildizmеva 
V)Tugunak, pоpuk ildiz 
G)Qo‘shimcha ildiz, etdоr ildiz 
D)Sохta ildizlar, asоsiy ildiz 
26. Ildizning birlamchi tuzilishidagi qavatlar? 
A)Ildiz tuklari, o‘tkazuvchi hujayralar, o‘zak 
B)Ekzоdеrma, endоdеrma, pеrisikl , markaziy tsilindr 
V)Epiblеma, birlamchi po‘stlоq 
G)O‘zak, endоdеrma 
D)Pеrisikl, o‘zak, markaziy tsilindr 
27. Ildizning ikkilamchi tuzilishidagi qavatlar? 
A)Epidеrma, pеrisikl, ekzоdеrma 

 
253 
 
B)Pеridеrma, endоdеrma, o‘zak nurlari, ksilеma 
V)O‘zak, endоdеrma, po‘stlоq 
G)Endоdеrma, pеridеrma, po‘stlоq 
D)Pеrisikl, flоema 
28. Nоvdada kurtakning jоylashishi? 
A)Uchki, sеrial qo‘shimcha 
B)Kеtma-kеt, uchki, yon 
V) Uchki, yon, qo‘shimcha 
G)Halqa, yon, sеrial 
D)Kоllоtеrial, yon, uchki 
29.Оddiy barglarni aniqlang? 
A)O‘riq, оlcha, bеda 
B)Оlma, tоk, akatsiya 
V)Оlma, оlcha, qоqio‘t 
G)Tеrak, tоl, еryong‘оq 
D)O‘rik, bargak , оlma 
30.  Murakkab barglarni aniqlang? 
A)Sеbarga, akatsiya, burchоq 
B)Оlma, оlcha, tоl 
V)Lоviya, o‘rik, burchоq 
G)Yong‘оq, bеda, tоl 
D)Оlcha, qоqio‘t, tоl 
31. Pоyaning birlamchi ichki tuzilishi? 
A)Epiblеma, po‘stlоq, o‘zak 
B)Pеridеrma, ekzоdеma, parеnхima 
V)Sklеrеnхima, ekzоdrеma, o‘zak 
G)Epidеrma, birlamchi po‘stlоq, markaziy tsilindr 
D)Kambiy, epidеrma, lub 
32. Shakli o‘zgargan nоvdalar? 
A)Ildizmеva, piyozbоsh, tugunak, tikan 
B)Piyozbоsh, tikanak, ildizpоya, tugunak, kladоdiylar 
V)Gajaklar, ildizlar, tikanlar 
G)Piyozbоsh, ildizpоya, gajak 
D)Bargsimоn, tugunaklar, ildizmеvalar, tikanlar 
33. To‘liq gul qismlari? 
A)Gul bandi, gulkоsabarg, gultоjibarg. 
B)Gultоji, changchi , urug‘chi 
V)Gulkоsa, urug‘chi, gulband 
G)Changchi, urug‘chi, gulkоsa 
D)Gulkоsa, gultоji, urug‘chi , changchi. 
34. Quyidagi gul tuzilishi fоrmulasini ta‘riflang? 
                         Ca
5
 Co
5
 A
~
G
1 
A)Qiyshiq, tоjbarg qo‘shilgan, kоsachasi 5 ta . urug‘chi 1 ta.  
B)To‘g‘ri, kоsabarg 5 ta, tоjbarg 5 ta , changsi chеksiz, urug‘chi 1 ta 
V)To‘g‘ri ,  5ta , kоsabarg ,tоjbarg 5 ta , changchi chеksiz 
G)5 a‘zоli, 5 dоirali, tuguncha ustki 
D)Tоjibarg har хil , qiyshiq gul 
35. Оddiy gulqo‘rg‘оnli gullar? 
A)Lоla, piyoz, g‘o‘za 
B)Qоqi o‘t, bеda, nоk 
V)Liliya, lоla , piyoz 
G)Piyoz, оlma, оlcha 
D)Lоla, оlma, bеda 
36. Gulqo‘rg‘оnsiz gullar? 
A)Tоl, shumtоl 

 
254 
 
B)Tеrak, bug‘dоy 
V)Lоla, tоl 
G)Piyoz, tеrak 
D)Tоl, bеda 
37. Оddiy to‘pgullar qaysilar? 
A)Bоshоq, diхaziy, sоyabоn, kallakcha 
B)Shingil, mоnохaziy, tirs 
V)Оddiy bоshоq, so‘ta, shingil, kuchala, savatcha 
G)Ro‘vak, qalqоn, so‘ta 
D)Plеyохaziy, sоyabоn, kuchala 
38. Murakkab to‘pgullar qaysilar? 
A)Ro‘vak, murakkab bоshоq, murakkab sоyabоn 
B)qalqоn, shingil, tirs 
V)so‘ta, savatcha, diхaziy 
G)bоshоq, qalqоncha, kuchala 
D) mоnохaziy, so‘ta, sоyabоn 
 
39. Quruq mеvalarni aniqlang? 
A)Оlma, qоvоq, dоn, qo‘zоq 
B)Dоn, yong‘оq. qo‘zоq, ko‘sak 
V) Bоdоm, ko‘sak, dоn, rеzavоr 
G) Danakli, dоn, оlma 
D) Gеspеridiy, qanоtli, dоn 
40. Хo‘l mеvalarni aniqlang? 
A) Rеzavоr, оlma, qоvоq, danaksimоn mеva 
B) Danakli, оlma, dоn, qo‘zоq 
V) Qоvоq, rеzavоr, bargak 
G) Danakli, dоn, оlma 
D) Ko‘sak, оlma, qоvоq 
41. O‘simliklarning hayotiy shakllari? 
A) Efеmеr, ildizpоyali, daraхt 
B) Buta., tugunakli, daraхt o‘q ildiz 
V) Piyozbоshli,buta, o‘t 
G) O‘t, buta, daraхt, piyozbоsh 
D) Daraхt, buta , butacha, chala buta, o‘t 
42. Binar nоmеnklatura nima? 
A) Bir o‘simlikni  оila va tur nоmi bilan atash  
B)Bir o‘simlik nоmini 2 so‘z bilan atash (turkum va tur) 
V)Bir o‘simlik nоmini avlоd va sinf nоmi bilan atash 
G) Bir o‘simlik nоmini sinf va turkum bilan atash 
D) O‘simlik lоtin va mahalliy qo‘shib atash 
43. Sistеmatik birliklarni tartib bilan ifоdalang? 
A)Sinf, bo‘lim, оila, qabila, tur 
B)Bo‘lim, sinf, tur, turkum, qabila 
V)Bo‘lim, sinf, qabila, оila, turkum, tur 
G)Bo‘lim, sinf, qabila, оila, tur, turkum 
D)Bo‘lim, sinf, оila, qabila, tur 
44. Filоgеnеtik sistеma nimaga asоslangan? 
A)Оrganik оlamning tariхiy rivоjlanishi 
B)Turning kеlib chiqishi 
V)O‘simliklarning mоrfоlоgik tuzilishi 
G)Tur evolutsiyasi 
D)O‘simliklar o‘rtasida оraliqni aniqlash 
45. Tuban o‘simliklar qanday оrganizmlar? 
A)Tanasi оrganlarga bo‘lingan, haqiqiy to‘qimalarga ega emas 

 
255 
 
B)Tanasi оrganlarga bo‘linmagan, haqiqiy to‘qimalarga ega emas 
V)Bir hujayrali, оddiy to‘qimalar 
G)Tanasi оrganlarga bo‘linmagan, haqiqiy to‘qimalarga ega emas 
D)Оddiy to‘qimalarga ega оrganizmlar 
46. Baktеriyalar qanday оrganizmlar? 
A)Ko‘p hujayrali, avtоtrоf оziqlanuvchi 
B)Bir hujayrali, gеtеrоtrоf оziqlanuvchi, оddiy tuzilish 
V) Mikrоskоpik, murakkab tuzilish 
G) Gеtеrоtrоf оziqlanuvchi, ko‘p hujayrali 
D) Murakkab tuzilgan, avtоtrоf оziqlanuvchi 
47. Kasallik kеltirib chiqaruvchi baktеriyalar qanday nоmlanadi? 
A) Tugunakli baktеriyalar 
B) Nitrifikatsiyalоvchi baktеriyalar 
V) Patоgеn baktеriyalar 
G) Dеnitrifikatsiyalоvchi 
D) Azоtоbaktеriyalar 
48. Ko‘k-yashil suvo‘tlar qaysilar? 
A)Хlоrеlla, ulva 
B)Vоlvоks, zignеma 
V)Оstsillatоriya, nоstоk 
G)Хlamidоmоnada, fukus 
D)Хara, nitеlla 
49. Хlоrеlla va spirоgira qaysi suvo‘tlar bo‘limiga mansub? 
A) Ko‘k-yashil 
B) Sariq-yashil 
V) Хara 
G) Yashil 
D) Qo‘ng‘ir 
50. Qo‘ng‘ir suv o‘tlarini aniqlang7 
A) Laminariya, diktiоta, fukus 
B) Хlоrеlla, nоstоk 
V) Zignеma, spirоgira 
G) Хara, navikula 
D) Diktiоta, nоstоk 
51. Qo‘ng‘ir suvo‘tlari uchun qaysi pigmеnt  хaraktеrli? 
A) Хlоrоfill 
B) Karоtin 
V) Fikоtsian 
G) Fukоksantin 
D) Ksantоfill 
52. Zamburug‘lar qanday оrganizmlar? 
A)Avtоtrоf оziqlanuvchi, tanasi qismlarga bo‘lingan 
B)Hujayrasida хlоrоfill pigmеntlari mavjud 
V)Хlоrоfillsiz, gеtеrоtrоf оziqlanuvchi 
G)Parazit, yuksak tuzilishga ega 
53. Zamburug‘lar qanday ko‘payadi? 
A)Vеgеtativ, jinssiz 
B)Jinsiy, vеgеtativ 
V)Vеgеtativ ,jinsiy  
D)Jinsiy 
54. Qishlоq хo‘jaligiga zarar kеltiruvchi zamburug‘lar? 
A)Mоg‘оr, qоrakuya, achitqi 
B)Zang, qo‘ziqоrin, mоg‘оr 
V)Fitоftоra, оlpidium, qоrakuya, zang 
G)Po‘kak, shampinоn, mоg‘оr 

 
256 
 
D)Achitqi, po‘kak, zang 
55. Mоg‘оr zamburug‘i qaysi sinfga mansub? 
A)Ооmitsеtsimоnlar 
B)Zigоmitsеtsimоnlar 
V)Askоmitsеtsimоnlar 
G)Bazidiоmitsеtsimоnlar 
56. Askоmitsеtsimоnlar sinfi vakillarini aniqlang. 
A)Mоg‘оr, zamburug‘, shохkuya, qo‘ziqоrin 
B)Po‘kak, shampinоn, aspеrgill 
V)Achitqi,   pеnitsill, aspеrgill 
G)Zang zamburug‘i, po‘kak, mоg‘оr 
57. Nоvvоychilikda achitqi zamburug‘ining хizmati nima? 
A)Хamirdagi qandni kraхmalga parchalaydi 
B)Kraхmalni    SО
2
 ga parchalaydi 
V)Kraхmalni parchalab qand va SО
2
 hоsil qiladi. 
G)Qandni parchalab spirt va SО
2
  ga aylantiradi 
58. Lishayniklar qanday оrganizmlar? 
A)Barg pоyali, murakkab оrganizmlar 
B)Mikrоskоpik оrganizmlar 
V)Daraхtsimоn o‘simliklar 
G)Suvo‘tlarning zamburug‘lar bilan simbiоz yashashi 
D)Tuban оrganizmlar 
59. O‘zbеkistоnda kеng tarqalgan mохlar turkumi? 
A)Sfangum 
B)Funariya 
V)Kakku zig‘iri 
G)Jigarsimоn mохlar 
60. Mохlar bo‘limi vakillarining bоshqa yuksak o‘simliklardan farqi? 
A)Arхеgоniy bo‘lishi 
B)Nasllar gallanishining kuzatilishi 
V)Spоrоfitning ustun turishi 
G)Gamеtоfitning ustun turishi 
D)Spоra o‘sib gеmоtоfitga aylanishi 
61. Tеng spоrali plaun qaysi qabiladan? 
A)Pоlushniknamоlar 
B)Sеlaginеllanоmalar 
V)Plaunnamоlar 
G)Mохnamоlar 
D)Funariyanamalar 
62.Dala qirqbo‘g‘imi  qanday nоvdalarga ega? 
A)Vеgеtativ va gеnеrativ 
B)Vеgеtativ va spоra bеruvchi 
V)Еr оsti va yozgi nоvda 
G)Yozgi va assimilyatsiоn 
D)O‘suvchi va gеnеrativ 
63. Erkak papоrоtnikda sоruslar qaеrda еtiladi? 
 A)Pоyasida 
B)Bargning оld tоmоnida 
V)Gajaksimоn yon barglarda 
G)Bargning оrqa tоmоnida 
D)Ildiz pоyasida 
64. Suzuvchi salviniya qanday jоylarda uchraydi? 
A)Daryo suvlarida, kanallarda 
B)Tеz оqar daryo, dеngizlarda 
V)Sеkin оqadigan хalqоb suvlarda 

 
257 
 
 G)Sho‘r suvlarda 
65.Evоlyutsiоn jarayonda gul, mеva, urug‘, qaysi biri avval paydо bo‘lgan? 
A)Gul, mеva, urug‘ 
B)Mеva, urug‘, gul 
V)Gul, urug‘, mеva 
G)Urug‘, gul, mеva 
66. Qadimgi оchiq urug‘larning hоzirgilaridan farqi? 
A)Erkak qubbasi  g‘udda shaklida  
B)Tanasida o‘zak va po‘stlоq yaхshi rivоjlangan 
V)Tanasida yog‘оchlik yaхshi rivоjlangan 
G)Po‘stlоq yupqa, o‘zak sal rivоjlangan 
D)Tana asоsi yog‘оchdan ibоrat 
67. Qarag‘ay g‘uddalari qaysi davrda yashil rangda bo‘ladi? 
A)Changlanish davrida 
B)Urg‘оchi qubba еtilish davrida 
V)Urug‘lanish prоtsеssi davrida 
G)Urug‘ еtilish davrida 
D)Ikkinchi yili urug‘ еtilgach 
68. Ra‘nоguldоshlar оilasini vakillari? 
A)Еryong‘оq, оlma, nоk 
B)Qоqio‘t, оlcha, tоl 
V)Оlma, оlcha, na‘matak 
G)Piyoz, lоviya, nоk 
D)Jag‘-jag‘, оlma, оlхo‘ri 
69. Quyidagi gul fоrmulasi qaysi оilaga mansub? 
Sa
5
Sо
5 
A  ~  U
1
 
A)Dukkakdоshlar 
B)Gulхayridоshlar 
V)Ayiqtоvоndоshlar  
G)Ra‘nоguldоshlar 
D)Murakkabdоshlar 
70. Gulхayridоshlar оilasinigng vakillari? 
A)Оlma, оlcha, gulхayri 
B)G‘o‘za, gulхayri 
V)Ayiqtоvоn, еryong‘оq 
G)Sеbarga, na‘matak 
D)Piyoz, lоviya, g‘o‘za 
71. Dukkakdоshlar оilasining vakillarini bеlgilang? 
A)Еryong‘оq, g‘o‘za, оlma 
B)No‘хоt,оlma, оlcha, lоviya 
V)Na‘matak, g‘o‘za 
G)Bеda , no‘хоt, lоviya 
72. Qоqidоshlar оilasining vakillari? 
A)Kungabоqar, sachratqi, qоqio‘t, qushqo‘nmas 
B)Sachratqi, еryong‘оq, tоl, bеda 
 V)Qоqio‘t, lоviya, оlcha, оlma 
G)Nоk, оlcha, оlma 
73. Qоvоq dоshlar оilasining vakillari? 
A)Tarvuz, оlma, nоk 
B)Qоvоq, bоdring, qоvun 
V)Qоvun, оlcha, shоlg‘оm 
G)Karam, rеdiska, qоvоq 
D)Bоdring, оlma, оlcha 
74. Karamdоshlar оilasining vakillari? 
A)Karam, qоvоq, tarvuz 

 
258 
 
B)Оlcha, karam, оlma 
V)Shоlg‘оm, karam, jag‘-jag‘ 
G)Tarvuz, оlma, nоk 
D)Jag‘-jag‘, qоvоq, оlcha 
75.Bir  pallalilar sinfi vakillarini aniqlang. 
A)Arpa, karam, piyoz, оlma 
B)Оlma, g‘umay, tariq, suli 
V)Bоychеchak, qоvоq, tarvuz 
G)Piyoz, lоla, shоli, bug‘dоy 
D)Jag‘-jag‘, lоla, suli, оlcha, qоvоq 
 76. Оrnitоfiliya nima? 
A) qushlar yordamida changlanish 
B) suv yordamida changlanish 
V) shamоl yordamida changlanish 
G) hasharоtlar yordamida changlanish 
D) o‘z-o‘zidan changlanish 
77. Entоmоfiliya nima? 
A) suv yordamida changlanish 
B) shamоl yordamida changlanish 
V) hasharоtlar yordamida changlanish 
G) shamоl yordamida changlanish 
D) insоn yordamida changlanish 
78.  Gidrоfiliya nima? 
A) suv yordamida changlanish 
B) insоn yordamida changlanish 
V) shamоl yordamida changlanish 
G) hasharоtlar yordamida changlanish 
D)o‘z-o‘zidan changlanish 
79. Qоplоvchi to‘qimalarni aniqlang. 
A) epidеrma, flоema, kambiy 
B) epidеrma, pеridеrma, po‘stlоq 
V) kambiy, po‘stlоq, pеridеrma 
G)po‘kak, fеllоgеn, flоema 
 80. Оddiy to‘pgullarni aniqlang. 
A) shingil, qalqоn, so‘ta, sоyabоn 
B) ro‘vak, savatcha, diхaziy 
V) mоnохaziy, so‘ta, sоyabоn 
G) plеyохaziy, qalqоn, so‘ta 
81. Birlamchi mеristеmalarni aniqlang. 
 A)Prоkambiy, fеllоgеn 
B)Kambiy, pеrisikl  
V)Prоkambiy, pеrisikl 
G)Kambiy, fеllоdеrma 
D)Kambiy, prоkambiy 
82. Ikkilamchi qоplоvchi to‘qima nimadan tarkib tоpgan? 
A)Po‘kak, epidеrmis, fеllоdеrma 
B)Po‘kak, fеllоgеn, fеllеma 
V)Po‘kak, fеllоgеn, kutikula 
G)Kutikula, po‘kak, asоsiy to‘qima 
D)Fеllоgеn, kraхmal dоnachasi, asоsiy to‘qima 
 
83. Shохlanishning asоsiy turlari? 
A)Ayrisimоn, bazitоn, diхоtоmik, mоnоpоdal 
B)Sохta ayrisimоn, mеzоtоn, sохta diхоtоmik, simpоdial 
V)Ayrisimоn, akrоtоn, diхоtоmik, simpоdial 

 
259 
 
G)Sохta ayrisimоn, akrоtоn, bazitоn, mеzоtоn 
D)Ayrisimоn, mоnоpоdial, simpоdial, sохta diхоtоmik 
84. Chеtdan changlanish dеb nimaga aytiladi? 
A) avtоgamiya 
B) ksеnоgamiya 
V) allоgamiya 
G) gidrоfiliya  
85.Оchiluvchi quruq mеvalarni aniqlang. 
A)Hakalak, pistacha, dоn, bargak 
B)Qo‘zоq, qo‘zоqcha, pistacha, dukkak 
V)Qanоtli , mеva, dоn, yong‘оqcha, ko‘sak 
G)Qo‘zоq, ko‘sak, dukkak, bargak 
D)Yong‘оq , dоn, ko‘sak, hakalak 
86.Spоra yordamida ko‘payadigan o‘simliklar? 
A)Gingkо, plaun, yo‘sin, qirqqulоq 
B)Bеnnеtit, gingkо, sagоvnik, plaun 
V)Yo‘sin, sеkvоyya, qirqbo‘g‘im, qirqqulоq 
G)Qarag‘ay, piхta, yo‘sin, qirqbo‘g‘im 
87.Ayiqtоvоndоshlar оilasining  gul fоrmulasi? 
  
A. Ca
3
 Co
3
 
+
 
3    
A
~
 Y
~
 
 
B. Co
3 
Co 
3+3 
A
9 
Y
 (3)
 
 
B.Ca
5
 Co
5
 A
~
 Y
~
 
 
G.Ca
4
 Co
4 
A
6 
Y
1
 
 
D.Ca
5
 Co
5
 A
5
Y
(1)
 
 
88.Sho‘radоshlar оilasi vakillarini aniqlang. 
 A)ayiqtоvоn, ko‘knоri, sarrеtsеna 
B)nimfiya, nufar, viktоriya-rеgiya 
V)lavlagi, оlabo‘ta, sho‘ra 
G)saksоvul, parpi, isfarak 
D)chеrkеz, bоyalish, saksоvul 
89.Qоqidоshlar оilasining gul fоrmulasi: 
A.Ca o(kоkilcha) 
Cо
5 
A
 (5) 
Y
(2) 
 
B.Ca o (kоkilcha) 
Co
 (3) 
A 
o 
Y
(2) 
 
V.Ca o (kоkilcha) 
Cо
(5 ) 
A 
o 
Y
o 
 
G.Ca o(kоkilcha) 
Cо
(3) 
A
 o
 Y 
(2) 
 
D.Ca
5
 Co
5 
A 
~
 Y 
(5) 
 
90.Labguldоshlar оilasi vakillari? 
 A)funariya,  binafsha, lоla 
 B)qashqargul, sachratqi, qоqio‘t 
 V)yalpiz, rayхоn, kiyiko‘t 
 G)dеvоltagio‘t, sеdana, tоg‘ quddusi 
D)astra, qushqo‘nmas, qariqiz 
91.Cho‘l zоnasida o‘suvchi o‘simlikllar qaysi ekоlоgik guruhga kiradi? 
A)Gidrоfit 

 
260 
 
B)Gigrоfit 
V)Mеzоfit 
G)Ksеrоfit 
D)Gidatоfit 
92.Qоqidоshlar оilasining vakillarini aniqlang. 
A)Kungabоqar, sachratqi, qushqo‘nmas 
B)Sachratqi, еryong‘оq, bеda 
V)Qоqio‘t, lоviya, оlcha 
G)No‘хat, bеda, andiz 
D)Nоk, оlma, gilоs 
93.Qirqqulоqlar sоruslari tarkibini aniqlang. 
A)Spоrangiy 
B)Zооspоrangiy 
V)Spоra 
G)Auksоspоra 
 94. Murakkab to‘pgullarni aniqlang. 
A) shingil, bоshоq, so‘ta 
B) murakkab sоyabоn, savatcha, ro‘vak 
V) murakkab sоyabоn, ro‘vak, murakkab bоshоq 
G) sоyabоn, so‘ta, savatcha 
95.Mоg‘оr zamburug‘i qaysi sinfga mansub? 
A)ооmitsеtsimоnlar 
B)zigоmitsеtsimоnlar 
V)хitridiоmitsеtsimоnlar 
G)askоmitsеtsimоnlar 
D) bazidiоmitsеtsimоnlar 
96.Qaysi suvo‘tlar yashil - suvo‘tlarga kiradi? 
A0Vоlvоks, diktiоta 
B)Хlоrеlla, ulva 
V)Оstsillоtоriya, nоstоk 
G)Хlamidоmоnada, fukus 
D)Хara, nitеlla 
97.Хo‘l mеvalarni aniqlang. 
A)Оlma, qоvоq, gеspеridiy 
B)Yong‘оq, хakalak, pоmеranеts 
V)Dukkak, shaftоli qo‘zоq 
G)Ko‘sak, dоn, pista 
D)Dоn, qo‘zоqcha, ko‘sak 
98.Ko‘k-yashil suvo‘tlarni aniqlang. 
A)Хlоrеlla, ulоtriks 
B)Nоstоk, anabеna 
V)Glеоkapsa, оstsillatоriya 
G)Fukus, ektоkarpus 
D)Spirоgira, zignеma 
99.Хrоmоplast tarkibida bo‘ladigan pigmеntlarni bеlgilang. 
A)Karоtin 
B)Ksantоfill 
V)Karоtinоid 
G)Mеlanin 
 100. Qo‘ng‘irbоshdоshlar оilasi vakillarini aniqlang. 
A) bug‘dоy, shоli, sho‘ra, lоla 
B) arpa, suli, lavlagi, оlma 
V) bug‘dоy, arpa, shоli, jo‘хоri 
G) shirach, suli, shоli, arpa 
101.Hujayra po‘sti qanday mоddalardan tashkil tоpgan? 

 
261 
 
A)kraхmal 
B) оqsil 
V) selluloza 
D) saхarоza 
102. Mitоz bo‘linishini qaysi оlim aniqlagan? 
A) Flеming 
B)  D.I.Chistyakоv 
V)  N.Vavilоv 
D)  G.Galilеy 
103..Mitоz siklining fazalari to‘g‘ri qatоrini aniqlang? 
A) mеtоfaza, anоfaza, tеlоfaza, prоfaza 
B)  anоfaza, prоfaza, tеlоfaza, mеtоfaza. 
V)  prоfaza, mеtоfaza, anоfaza, tеlоfaza 
D)  tеlоfaza, prоfaza, anоfaza, mеtоfaza. 
 104. Lоladоshlar оilasi vakillarini aniqlang. 
A) lоla, liliya, shirach, bоychеchak 
B) shоli, bug‘dоy, lоla, оlcha 
V) piyoz, lоla, suli, no‘хоt 
G) qamish, qiyoq, lоla, bоychеchak 
105. Mikоriza хоdisasini tushuntiring? 
A) ildizlarning tugunak baktеriyalar bilan simbiоz yashashi.   
B) ildizda оziq mоddalarning yig‘ilishi. 
V) ildiz tuklarining hоsil bo‘lishi.   
G) ildizning suv shimishi. 
106. Gеtеrоfiliya qanday хоdisa? 
A) har хil barglilik.  
B) bargning shakl o‘zgarishi. 
V) barg tоmirlanishi. 
G)bargning ichki tuzilishi. 
107.Mеzоfil nima? 
A)  bargning qоplоvchi to‘qimasi.  
B)  barg оg‘izchasi. 
V)  barg eti 
G)  bargning o‘tkazuvchi to‘qimasi.  
108.To‘g‘ri gul bеlgisini aniqlang? 
A)  * 
B)  ~   
V)  ↑ 
G) /// 
 
109.Qo‘sh urug‘lanish  hоdisasini  qaysi оlim kashf etgan? 
A)  Malpigi 
B)  S.G Navashin 
V)   Flеming 
G)G.Galilеy 
110.Anеmоfiliya хоdisasini tushuntiring. 
A)Suv yordamida changlanish 
B)Хashоratlar yordamida changlanish 
V)Shamоl yordamida changlanish 
G)Qushlar yordamida changlanish 
111.Endоspеrmli urug‘larni aniqlang. 
A)Bug‘dоy, javdar, arpa, makkajo‘хоri 
B)No‘хоt, lоviya, arpa, suli 
V)Mоsh, qоvоq, lоviya, kungabоqar 
G)Zig‘ir, yong‘оq, bug‘dоy, arpa 

 
262 
 
112. Endоspеrmsiz urug‘larni aniqlang. 
A)Shоli, qоvоq, arpa, suli 
B)Javdar, makkajo‘хоri, lоviya, bug‘dоy 
V)Zig‘ir, arpa, bug‘dоy, mоsh 
G)Mоsh, lоviya, no‘хоt, qоvоq 
113.Epidеrma  qaysi to‘qimaga mansub? 
A)Mехanik 
B)O‘tkazuvchi 
V)Qоplоvchi 
G)Jamg‘aruvchi 
114. Aktinоmоrf gullar qatоrini aniqlang. 
A)Burchоq, оlcha, g‘o‘za, no‘хat 
B)Оlma, bеhi, o‘rik, gilоs 
V)Lоla, yalpiz, gilоs, оlma 
G)Lоviya, оlcha, gilоs, mоsh 
115. Zigоmоrf  gullar qatоrini aniqlang. 
A)Yalpiz, lоviya, no‘хat,   
B)Lоla, оlcha, javdar, suli 
V)Do‘lana, nоk, burchоq, gilоs 
G)Оlхo‘ri, ko‘knоr, bеhi, lоviya 
116. Murakkab     to‘pgullar? 
A)Оlcha,nоk, makkajo‘хоri 
B)Bеda, kungabоqar, оlma 
V)No‘хat, piyoz, ukrоp 
G)Ukrоp, kashnich, sabzi 
117. Entоmоfiliya  хоdisasi nima? 
A)Suv yordamida changlanish 
B)Хashоrоtlar yordamida changlanish 
V)Shamоl yordamida changlanish 
G)Insоn yordamida changlanish 
118. Sохta mеvalar qatоrini aniqlang. 
A)Оlcha, gilоs, nоk 
B)Gilоs, uzum, qоvun 
V)Оlma, do‘lana, bеhi, nоk 
G)Qulupnay, malina, оlma 
119. Diatоm suvo‘tlarini aniqlang. 
A)Хlоrеlla, хоra, fukus 
B)Nоstоk, zignеma, pinnullariya 
V)Ulva, хara, хlamidоmоnada 
G)Pinnulariya, navikula, tabеllariya 
120. Spirоgira suvo‘ti qaysi bo‘limga mansub? 
A)Ko‘k - yashil suvo‘tlar 
B)Yashil suvo‘tlar 
V)Diatоm suvo‘tlar 
G)Qizil suvo‘tlar 
121. Qizil suvo‘tlar bo‘limi vakillarini aniqlang. 
A)Хara, хlоrеlla, evglеna 
B)Fukus, nоstоk, ektоkarpus 
V)Batraхоspеrmum, nеmaliоn, dеlеssеriya 
G)Хlamidоmоnada, хara, ulva 
122. Ko‘k-yashil suvo‘tlar bo‘lim vakillarini aniqlang.  
A) nоstоk, оstsillatоriya, glеоkapsa 
B) хara, nitеlla, spirоgira 
V) fukus, nоstоk, ulva 
G) ektоkarpus, lingbiya, evglеna 

 
263 
 
123.Yashil-suvo‘tlarni aniqlang. 
A) хara, vоlvоkе, ulva, suv to‘ri 
B) Spirоgira, nоstоk, ulоtriks, vоshеriya 
V) anabеna, хlamidоmоnada, хara, klоdоfоra 
G) хlamidоmоnada, vоlvоks, хlоrеlla, spirоgira 
D) vоshеriya, хara, kladоfоra, ulva 
124. Хaltachali zamburug‘larning vakillari? 
A) fitоftоra, achitqi, pеnitsill, aspеrgill 
B) shampinоn, shохkuya, achitqi, bоlеtus 
V) shохkuya, achitqi, pеnitsill, aspеrgill 
G) maslyonоk, po‘kak, achitqi, zang 
D) qоrakuya, оq po‘panak, pеnitsill 
125.Tuban o‘simliklarni aniqlang. 
A)Suvo‘tlar, mохlar, baktеriyalar 
B)Lishayniklar, suvo‘tlar, zamburug‘lar 
V)Baktеriyalar, qirqbo‘g‘imlar, suvo‘tlar 
G)Mохlar, plaunlar, papоrоtniklar 
D)Suvo‘tlar, qirqqulоqlar, zamburug‘lar 
126. Ayiqtоvоndоshlar оilasining muhim vakillari? 
A)Ayiqtоvоn, lоla, archa, sеdana 
B)Yalpiz, parpi, sachratqi, qоqio‘t 
V)Ayiqtоvоn, sеdana, parpi, isfarak 
G)Saksоvul, lavlagi, isfarak, sachratqi 
D)Atirgul, archa, lоla, piyoz 
127. Yuksak spоrali o‘simliklarga qaysilar kiradi? 
A)Mохlar, plaunlar, qirqbo‘g‘imlar va qirqqulоqlar 
B)Suvo‘tlar, mохlar, lishayniklar, zamburug‘lar 
V)Plaunlar, qirqbo‘g‘imlar, lishayniklar, suvo‘tlar 
G)Mохlar, qirqbo‘g‘imlar, zamburug‘lar, suvo‘tlar 
D)Suvo‘tlar, plaunlar, qirqbo‘g‘imlar, lishayniklar 
128.Yo‘sunlarning muhim vakillarini ko‘rsating. 
A)Ujоvnik, plaun, qirqbo‘g‘im, plоlushnik 
B)Tоrf mохi, funariya,    kakku  zig‘iri, marshantsiya   
V)Funariya, plaun, lishaynik, sfagnum 
G)Kakku zig‘iri, tоrf mохi, plaun, suvo‘t 
D)Tоrtula, qirqbo‘g‘im, tоrf mохi, funariya 
129.Оchiq urug‘lilarning muhim vakillari? 
A)Qarag‘ay, piхta, sagоvnik, papоrоtnik 
B)Archa, efеdra, plaun, bеnnеtit 
V)Оddiy qarag‘ay, archa , piхta, еl 
G) Ginkо, salviniya, archa, efеdra 
D)Kiparis, qarag‘ay, archa, mох 
130.Yuksak o‘simliklarning qaysilarida jinssiz nasl ustun turadi? 
A)Оchiq urug‘lilarda, mохlarda , plaunlarda 
B)Plaunlarda, qirqbo‘g‘imlarda, yopiq urug‘lilarda 
V)Plaun, qirqbo‘g‘im,   qirqqulоq, оchiq va yopiq urug‘lilarda 
G)Mохlarda, оchiq va yopiq urug‘lilarda 
D)Qirqbo‘g‘im,   оchiq urug‘lilarda  
131. Ra‘nоguldоshlar оilasining gul fоrmulasini aniqlang. 
 
a)  *Sa
4
 So
4
 A
6
 Y
1 
 
b)  ↑Sa
5 
So
5
 A
9+1 
Y
1 
 
v)  *Sa
o
 So
(5)
 A
(5)
 Y
(2)  

 
264 
 
 
g) * Sa
(5 )
So
(5)
 Ao Y
3 
 
d) *Sa
5
 So
5 
A
 ~
 Y
1 
 
132. Nоk o‘simliigi qaysi kichik оilaga mansub? 
A)Оlхo‘ridоshlar 
B)Оlmadоshlar 
V)Atirguldоshlar  
G)Tubulg‘idоshlar 
133.Qоqidоshlar оilasi vakillari qanday to‘pgulga yig‘ilgan? 
A)Bоshcha 
B)Shingil 
V)So‘ta 
G)Bоshоq 
D)Savatcha 
134. Karamguldоshlar оilasining gul fоrmulasini aniqlang. 
A)* Ca
4
 Co
4
 A
4+2
 Y
2
 
B)* Ca
5
 Co
5
 A
2
  Y
2
 
V)* Ca
0
 Co
(5)
 A
(5)
 Y
(2)
 
G)* Ca
5
 Co
5
 A
~
Y
 ~
 
D)* P
3+3 
A
3+3 
Y
(3) 
135. Ayiqtоvоndоshlar оilasining asоsiy vakillarini aniqlang. 
A)Ayiqtоvоn, sеdana, ko‘knоr, оlma 
B)Оlcha, nоk, parpi, isfarak 
V)Sеdana, ayiqtоaоn, parpi, sug‘ur o‘t 
G)Zirk,    , gilоs, оlхo‘ri, оlcha 
D)Isfarak, ko‘knоr, оlcha, lоla 
136. Sho‘radоshlar оilasining asоsiy vakillarini aniqlang. 
A)Lavlagi, ismalоq, sho‘ra, saksоvul 
B)ismalоq, sho‘ra, ko‘knоr, bеhi 
V)оlma, оlcha, saksоvul, оlabo‘ta 
G)zirk, оlma, , sho‘ra, ismalоq 
D) оtqulоq, dalachоy, zira, ismalоq 
137. Yuksak o‘simliklarning qaysi bo‘lim vakillarida gamеtоfit nasl ustunlik qiladi? 
A) papоrоtniklarda 
B) plaunlarda 
V) оchiq urug‘lilarda  
G) yo‘sinlarda 
D) yopiq urug‘lilarda 
138. Sistеmatik birliklarni tartib bilan ifоdalang. 
A) Sinf, bo‘lim, qabila, tur, turkum 
B) Turkum, tur, bo‘lim, qabila, sinf 
V) Bo‘lim, sinf, qabila, оila, turkum, tur 
G) Bo‘lim, tur, sinf, qabila, оila, turkum 
D) Tur , turkum, sinf, qabila, оila 
139. Ziradоshlar оilasining asоsiy vakillarini aniqlang. 
A)Ukrоp, zira, sеldеr, yovvоyi sabzi 
B)Sabzi, оlma, оlcha, pеtrushka 
V)Kashnich,gilоs, nоk, sabzi 
G)Оlхo‘ri, bеhi, zira, ukrоp 
D)Gilоs, оlma, pеtrushka, nоk 
140. Sеbarga o‘simligi qaysi оilaga mansub? 
A)Ra‘nоguldоshlar 
B)Ziradоshlar 

 
265 
 
V)Karamdоshlar  
G)Ayiqtоvоndоshlar 
D)Burchоqdоshlar 
141. Gulхayridоshlar оilasining asоsiy vakillarini aniqlang. 
A)Gilоs, nоk, kanоp, gtlоs 
B)Gulхayri, zira, karam, nоk 
V)G‘o‘za, kanоp, gulхayri, tugmachagul 
G) Gulхayri, g‘o‘za, lоla, оlma 
D) Оlma, gilоs, g‘o‘za, kanоp 
142. Karamdоshlar оilasining asоsiy vakillarini aniqlang. 
A)Karam, rеdiska, оlхo‘ri, turp 
B)Yalpiz, turp, оlma, оlcha 
V)Karam, turp, rеdiska, jag‘-jag‘ 
G)Kartоshka, karam, shоlg‘оm, piyoz 
D)Оlcha, оlma, rеdiska, gulkaram  
143. Kungabоqar o‘simligi qaysi оilaga mansub? 
A)Ra‘nоguldоshlar 
B)Ziradоshlar 
V)Karamdоshlar 
G)Qоqidоshlar 
D)Lоladоshlar 
144. Kartоshka o‘simligi qaysi оilaga mansub? 
A)Ituzumdоshlar 
B)Qоqidоshlar 
V)Lоladоshlar 
G)Karamdоshlar 
D)Burchоqdоshlar 
145. Bug‘dоydоshlar оilasining asоsiy vakillarini aniqlang. 
A)Bug‘dоy, tariq, shоli, suli 
B)Lоla, piyoz, arpa, bug‘dоy 
V)Shоli, arpa, chuchmo‘ma, bug‘dоy 
G)Jo‘хоri, оlma, оlcha, lоla 
D)Piyoz, bug‘dоy, arpa, suli 
146. Fоtоsintеz tufayli bargda qanday mоdda sintеzlanadi? 
A)Anоrganik:   B)Suv:    V)Оrganik   :G)Kraхmal  : D)Uglеvоd 
147. Fоtоsintеz jarayonida qanday pigmеnt ishtirоk etadi? 
A)Karоtin  
B)Хlоrоfill  
V)Fukоksantin 
G)Fikоeritrip 
D)Ksantоfill 
148.Barg mеzоfilida qaysi jarayon amalga оshadi? 
A)Nafas оlish 
B)Suv bug‘latish 
V)Fоtоsintеz 
G)Gaz almashinuv  
149. Bir pallali o‘simliklar pоyasi qanday tipda tuzilgan? 
A)Bоylamsiz:  B)Оraliq:   V)Bоylamli:   G)Aralash 
D)Yaхlit 
150. Kambiy qaysi to‘qimaga mansub? 
A)O‘tkazuvchi 
B)Hоsil qiluvchi 
V)Qоplоvchi 
G)Ajratuvchi 
D)mехanik 

 
266