O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

fe’lning qaysi ma’no turiga mansub?

A. Yumush fe’llariga;

C. Òafakkur fe’llariga;

B. Ruhiy holat fe’llariga;

D. Sezgi fe’llariga.

75. Òabiiy holat fe’llari to‘liq berilgan qatorni toping.

A. Qaradi, termildi, ko‘rdi;

B. Uxladi, eridi, muzladi;

C. Gapirdi, bayon qildi, so‘zladi;

D. Charchadi, xastalandi, kuchaydi.

76. Fe’ldan anglashilgan harakat-holat bilan shu harakatni

yuzaga chiqaruvchi shaxs o‘rtasidagi munosabatlarni ifodalovchi

fe’l shakllariga nima deyiladi?

A. Fe’l zamonlari;

C. Mayl kategoriyasi;

B. Nisbat shakllari;

D. Shaxs-son qo‘shimchalari.

77.  Harakatni  bajarishga  da’vat  etish  ma’nosini  bildiruvchi

fe’l mayli qaysi qatorda to‘g‘ri ko‘rsatilgan?

A. Ijro mayli;

C. Shart mayli;

B. Buyruq-istak mayli;

D. Maqsad mayli.

541

78. Fe’ldan anglashilgan harakatning nutq momentiga nisbatan

bajarilishi yoki bajarilmaslik paytini bildiradigan shakllar qanday

nomlanadi?

A. Fe’l nisbatlari;

C. Fe’l mayllari;

B. Fe’l zamonlari;

D. Òo‘liqsiz fe’llar.

79. Yaqin o‘tgan zamon fe’li qo‘llangan qatorni toping.

A. Òomirida Jaloliddin Manguberdi, Amir Òemur qoni jo‘sh

urgan pahlavon o‘g‘lonlarimiz omon bo‘lishsin;

B. Oyqiz keksa bog‘bonni yelkasidan asta ushlab, mehribonlik

bilan joyiga o‘tqazdi;

C. Òanklar, zambaraklar ag‘anab yotibdi;

D. Yurtimiz kundan kunga ko‘rkamlashib bormoqda.

80. -i, -illa, -sira, -ay, -ar, -a, -la qo‘shimchalari yordamida

qanday so‘zlar yasaladi?

A. Yasama otlar;

C. Yasama sifatlar;

B. Yasama fe’llar;

D. Yasama ravishlar.

81.  Hayotning  ko‘p  issiq-sovug‘ini  ko‘rib  saboq  oldim,

tajribamni  oshirdim.  Do‘st-u  dushman  bilan  kelishib  yashadim

(Amir Òemur). Ushbu gapda qanday yasama fe’llar qo‘llangan?

A. Sodda yasama fe’l;

C. Qo‘shma fe’l;

B. Qo‘shma va sodda yasama fe’l; D. Faqat sof fe’llar ishlatilgan.

82. Ko‘makchi fe’lli so‘z qo‘shilmalari to‘liq berilgan qatorni toping.

A. Javob berdi, olib keldi, kasal bo‘ldi;

B. Ishlab turibdi, o‘qib o‘tirdi, yugurib turibdi;

C. Javob berdi, borib keldi, tasdiq etdi;

D. Òaraq etdi, bayon qildi, yangi bo‘ldi.

83.  Fe’l  asosidan  ifodalangan  harakatning  ro‘y  berish  yoki

ro‘y bermasligini bildirgan fe’l shakllariga nima deyiladi?

A. O‘timli va o‘timsiz fe’llar;

C. Fe’l mayllari;

B. Bo‘lishli va bo‘lishsiz fe’llar;

D. Fe’l zamonlari.

84. Qo‘shma fe’l ishlatilgan qatorni toping.

A. O‘tgan darsda o‘tilgan mavzuni aytib berdim;

B. Mag‘rur, mutakabbir, yolg‘onchi bo‘lmaylik va shunga

o‘xshash yaramas illatlardan pok bo‘laylik;

542

C. Òa’til paytida X. Òo‘xtaboyevning «Sariq devni minib» asarini

o‘qib tashladim;

D. Menga Bo‘stonliqning fusunkor tabiati yoqib qoldi.

85. Ravish deb nimaga aytiladi?

A. Asos qismga yasovchi vositalar qo‘shib hosil qilingan so‘zlarga;

B. Harakatning belgisi (payt, o‘rin, holat-tarz, miqdor, maqsad

kabi belgilar)ni bildirgan so‘z turkumiga;

C.  Ish-harakatning bajarilish o‘rnini bildirgan so‘zlarga;

D. Predmetning belgisini bildirgan mustaqil so‘z turkumiga.

86. Holat (tarz) ravishi qo‘llangan gapni toping.

A. Ko‘p o‘qigan odam ko‘p narsa biladi;

B. Biz shaharda yangi ochilgan muzey bilan yaqindan tanishdik;

C. Sayohatdan yaqinda keldik;

D. Shahar va qishloqlarimiz kundan kunga go‘zallashib bormoqda.

87. So‘zlarning o‘zaro grammatik va mazmuniy munosabatini

ifodalash uchun ishlatiladigan yordamchi so‘zlarga nima deyiladi?

A. Bog‘lovchilar;

C. Modal so‘zlar;

B. Ko‘makchilar;

D. Yuklamalar.

88. Sof ko‘makchilar deb qanday ko‘makchilarga aytiladi?

A. Leksik ma’nosini saqlagan holda, gapda grammatik ma’no

ifodalash vazifasini bajarib keluvchi so‘zlarga;

B. Leksik ma’nosini tamoman yo‘qotib, faqat grammatik ma’no

ifodalayotgan yordamchi so‘zlarga;

C. Ikki va undan ortiq gap bo‘lagi yoki gaplarni bir-biriga

bog‘lab keluvchi yordamchi so‘zlarga;

D. So‘z va gaplarga qo‘shilib, ularga qo‘shimcha ma’no yuklovchi

yordamchi so‘zlarga.

89. Sof (asl) ko‘makchi ishlatilmagan qatorni belgilang.

A. Vaqt o‘tgan sari odam yaxshilik, ezgulik kabi umr ishlariga

tashna bo‘lib yashaydi;

B. Qishloqqa so‘qmoq bo‘ylab boriladi;

C. Sabr-toqatli, qanoatli bo‘lish kabi fazilatlarni o‘zingizda

mujassam eting;

D. Mehnatsevarligi uchun xalq o‘rtasida obro‘-e’tibor topdi.

90.  Agar,  basharti,  mabodo,  garchi  bog‘lovchilari  qanday

bog‘lovchilar turiga kiradi?

543

A. Biriktiruv bog‘lovchilari;

C. Ayiruv bog‘lovchilari;

B. Shart bog‘lovchilari;

D. Zidlov bog‘lovchilari.

91. -ku, -oq, -yoq, -da, ham, hatto yordamchilari yuklama-

larning qanday turiga kiradi?

A. So‘roq va taajjub yuklamalari;

B. Kuchaytiruv va ta’kid yuklamalari;

C. Ayiruv-chegaralov yuklamalari;

D. Gumon yuklamasi.

92. His-hayajon, buyruq-xitob, haydash-chaqirish ma’nolarini

bildirgan yordamchi so‘zlarga nima deyiladi?

A. Yuklamalar;

C. Òaqlid so‘zlar;

B. Undov so‘zlar;

D. Modal so‘zlar.

93. Daryoning shov-shuvidan qulog‘imiz bitib qolayozdi. Ushbu

gapda ishlatilgan yordamchi so‘zni belgilang.

A. Obrazga taqlid so‘z;

C. Undov so‘z;

B. Òovushga taqlid so‘z;

D. Modal so‘z.

94. Òeng bog‘lanish deb nimaga aytiladi?

A. Bir bo‘lakning boshqa bo‘lakka kelishik, shaxs-son, zamon

qo‘shimchalari, ko‘makchilar, so‘z tartibi va ohang yordamida

bog‘lanib kelishiga;

B. Bir xil gap bo‘lagi vazifasida kelib, ko‘pincha bir xil so‘roqqa

javob bo‘luvchi bo‘laklarning o‘zaro bog‘lanishi natijasida yuzaga

kelgan bog‘lanishga;

C. Ikki so‘zni yonma-yon qo‘yish orqali hosil qilingan so‘zlarga;

D. Bir xil shaklda keluvchi so‘zlarning bog‘lanishiga.

95.  Gap  tarkibida  tobe  bog‘lanib,  ma’lum  so‘roqqa  javob

bo‘luvchi so‘z yoki so‘zlar birikmasiga nima deyiladi?

A. So‘z birikmalari;

C. Murakkab so‘z birikmalari;

B. Gap bo‘lagi;

D. Gap.

96. Kesim deb qanday gap bo‘lagiga aytiladi?

A.  Gapning  kesimi  bilan  bog‘lanib,  predmetlik  ma’nosini

ifodalovchi va kimni?, nimani?, kim bilan?, nima bilan? kabi

so‘roqlarga javob bo‘luvchi ikkinchi darajali bo‘lakka;

B. Shaxs-son, zamon, tasdiq-inkor, modal ma’nosini ifoda

etgan gapning markaziy bo‘lagiga;

544

C.  Gapning  kesimidan  anglashilgan  harakatning  belgisini

bildiruvchi ikkinchi darajali bo‘lakka;

D.  Ma’lum  bir  gap  bo‘lagi  vazifasida  kelgan  predmetni

bildiruvchi so‘zlarga bog‘lanib, uning belgisini bildirgan bo‘lakka.

97. Ot kesim ishlatilmagan qatorni toping.

A. Ozodlik! Naqadar totli so‘zsan!

B. Uyimizdan yaxshilar qadami uzilmas edi;

C. Òilimiz juda boy, chiroyli;

D. Bilim — aql chirog‘i.

98. Vositali to‘ldiruvchi qo‘llangan qatorni toping.

A. Non — bu mo‘jiza. Non — bu ilohiy ne’mat;

B. Soyning suvini bahor toshiradi, Odam aqlini bilim oshiradi;

C. Yaxshi so‘zga uchar qushlar el bo‘lar, Yomon so‘zga pashsha

kuchi fil bo‘lar;

D. Komil inson — millat kelajagi.

99. Har narsaning yangisi yaxshi, do‘stning — eskisi. Ushbu

gapda qanday hodisa ro‘y beryapti?

A. Undalma;

B. Izohlash yo‘li bilan gap bo‘lagini ajratish;

C. Uyushiq bo‘lak;

D. Ajratilgan bo‘lak.

100. Ajratilgan bo‘lakli gapni toping.

A. Ma’rifat odamni ma’nan baquvvat, irodali va chidamli qiladi;

B.  Komil  buvaning  uyi  shu  yong‘oqzorning  ichida  —

Bo‘rijarning qoq ustida emish;

C.  Maktablarda,  oliy  o‘quv  yurtlarida  kadrlar  tayyorlash

masalasiga katta e’tibor berilmoqda;

D. Òog‘ etaklari hali ham ko‘m-ko‘k bo‘lib, turli go‘zalliklar

bilan: sariq va qizg‘ish tusdagi boychechaklar, chuchmomalar,

qoshlariga qop-qora o‘sma qo‘ygan lolalar bilan yasangan edi.

101. Kirish so‘z ishlatilmagan qatorni toping.

A. O‘qishni bilmasang, uqib ol, qizim, qulog‘ingga taqib ol,

qizim;

B. Albatta, ezgu ish hech qachon unutilmaydi;

545

C. Qani, ayt, maqsading nimadir sening, Nega tilkalaysan,

bag‘rimni, ohang;

D. Vatan! Sen qanchalar azizsan bizga.

102.  Kesimi  aniqlik  maylidagi  fe’llar,  tasdiq  yoki  inkor

ma’nosini bildiruvchi otlar orqali ifodalanib, biror voqea haqida

xabar bildiruvchi gaplarga qanday gaplar deyiladi?

A. So‘roq gaplar;

C. Buyruq gaplar;

B. Darak gaplar;

D. Istak gaplar.

103. Suv keldi — nur keldi gapi tuzilishiga ko‘ra qanday gap

sanaladi?

A. Sodda gap;

C. So‘roq gap;

B. Qo‘shma gap;

D. Darak gap.

104.  Zidlov  bog‘lovchili  bog‘langan  qo‘shma  gap  ishlatilgan

qatorni toping.

A. Òo‘satdan eshik sharaqlab ochildi va ostonada Ertoyev paydo

bo‘ldi;

B. Ko‘pdan beri kutilgan bobo quyosh charaqlab chiqdi, lekin

uning nurlari zax va dimiqqan yerni isitishga hali ojiz edi;

C. G‘ururli bo‘l, ammo g‘ururni mag‘rurlik bilan chalkashtirma;

D. Kimki baxillik yo‘liga qo‘ysa qadam, Oxiri o‘ziga kelar

g‘am, alam.

105.  Bir  necha  gaplarning  o‘zaro  grammatik  va  mazmuniy

bog‘lanishidan tashkil topgan, mazmuniy yaxlitlikka ega bo‘lgan

va qo‘shma gaplarga nisbatan yirikroq bo‘lgan yozma yoki og‘zaki

nutq parchasiga nima deyiladi?

A. Hikoya;

C. Ergash gapli qo‘shma gap;

B. Mikromatn;

D. Bog‘langan qo‘shma gap.

546

MUNDARIJA

1 - k i t o b

Kirish ..................................................................................... 3

Takrorlash

1-dars.  Fonetika yuzasidan o‘tilganlarni takrorlash ................ 6

2-dars.  Leksikologiya yuzasidan o‘tilganlarni takrorlash......... 9

3-dars.  Grammatika yuzasidan o‘tilganlarni takrorlash ........ 10

Hozirgi o‘zbek adabiy tili ta’limi asoslari

4-dars.  Dunyo tillari tizimida o‘zbek tilining tutgan o‘rni ..... 14

5-dars.  «Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi»da hozirgi o‘zbek

adabiy tili ta’limining tutgan o‘rni ........................... 24

O‘zbek adabiy tilining taraqqiyot bosqichlari

6-dars. Qadimgi turkiy til .................................................... 29

Eski turkiy til ........................................................... 32

7-dars.  Eski o‘zbek adabiy tili .............................................. 35

Fonetika

8-dars.  O‘zbek tilining tovush tizimi (fonetikasi)................. 38

Nutqiy faoliyat .......................................................... 38

9-dars.  Nutq tovushlarining uch tomoni ............................. 41

10-dars. Tovushlarning farqlovchi va birlashtiruvchi belgilari .... 45

11-dars. Tovush va fonema.................................................... 47

12-dars. Fonemalar tasnifi .................................................... 51

Unlilar tasnifi ........................................................... 52

13-dars. Undoshlar tasnifi ..................................................... 55

Fonema va harf ........................................................ 59

Grafika

14-dars. O‘zbek yozuvi tarixi ................................................ 61

15-dars. Hozirgi alifboda unlilarning ifodalanishi .................. 66

Hozirgi alifboda undoshlarning ifodalanishi ............. 67

547

16-dars. Undoshlarning talaffuzi va yozilishi ........................ 69

17-dars. Assimilatsiya, dissimilatsiya, jarangsizlashish,

metateza va boshqa fonetik hodisalar ....................... 71

So‘z boshi, so‘z o‘rtasi va oxirida undoshlarning

ishlatilishi, ularning imlosi ...................................... 73

Ohang

18-dars. Ohang va uning nutqdagi ahamiyati ........................ 77

Urg‘u va uning nutqdagi ahamiyati .......................... 78

Bo‘g‘in va uning turlari ........................................... 80

Orfografiya va punktuatsiya

19-dars. O‘zbek tilining yangi imlo qoidalari ........................ 83

Unlilar imlosi .......................................................... 84

Undoshlar imlosi ..................................................... 85

20-dars. Asos va qo‘shimchalar imlosi .................................. 87

21-dars. Qo‘shib yozish va ajratib yozish .............................. 88

22-dars. Bosh harflar imlosi ................................................. 91

23-dars. Chiziqcha bilan yozish va ko‘chirish qoidalari ........ 93

24-dars. Nuqta, vergul va ularning qo‘llanilishi ..................... 95

25-dars. So‘roq va undov belgilari, ularning qo‘llanilishi ...... 99

26-dars. Qavs, ko‘p nuqta va ularning qo‘llanilishi ............. 103

27-dars. Tire, qo‘shtirnoq va ularning qo‘llanilishi ............. 107

28-dars. Ikki nuqta, nuqtali vergul va ularning

qo‘llanilish o‘rinlari .............................................. 113

Morfemika

29-dars. So‘zlarning morfem tarkibi ................................... 120

Yetakchi morfema ................................................. 122

30-dars. Ko‘makchi morfemalar (qo‘shimchalar) ................ 125

31-dars. Morfemalarning agglutinativ tabiati........................ 130

32-dars. Old qo‘shimchalar va ularning xususiyatlari .......... 133

33-dars. Qo‘shimchalarda shakldoshlik ............................... 134

Qo‘shimchalar ma’nodoshligi ................................ 136

Qo‘shimchalarda zid ma’nolilik............................. 138

Nutqda bir asosli so‘zlardan foydalanish ................ 139

So‘z yasalishi

34-dars. So‘z yasalishi haqida umumiy ma’lumot ............... 141

So‘z yasalishining tuzilishi .................................... 142

548

35-dars. So‘z yasalishi usullari ............................................ 145

36-dars. So‘z yasash jarayonida ro‘y beradigan

o‘zgarishlar ............................................................ 148

Insho nazariyasi va amaliyoti

37-dars. Insho haqida umumiy ma’lumot ........................... 150

Inshoning xomaki nusxasini tayyorlash

uchun tavsiyalar ..................................................... 151

38-dars. Insho yozish uchun asosiy yo‘l-yo‘riqlar ............... 152

39-dars. Insho rejasi va unga qo‘yiladigan asosiy talablar .... 154

Sodda ko‘rinishdagi reja namunalari ...................... 155

Murakkab ko‘rinishdagi reja namunalari ................ 157

Inshoga epigraf tanlash .......................................... 161

40-dars. Inshoning asosiy matni ustida ishlash ................... 162

Inshoni baholash metodlari ................................... 163

2 - k i t o b

1-dars. O‘tilganlarni takrorlash .......................................... 165

2-dars. Adabiy til haqida ma’lumot. Adabiy til shakllari ..... 171

3-dars.  Leksikologiya. So‘z va leksema ............................... 178

4-dars.  Bir ma’noli va ko‘p ma’noli so‘zlar. Ko‘chma

 ma’nolar va ularning turlari.................................. 184

5-dars.  Metafora va metonimiya hamda ularning

uslubiy xususiyatlari .............................................. 190

6-dars.  Sinekdoxa va vazifadoshlik hamda

ularning uslubiyati ................................................. 195

7-dars.  Atama va atamashunoslik. Atamashunoslik

muammolari ......................................................... 199

8-dars. O‘zbek tili leksikasining rivojlanishi.

O‘zbek tili leksikasining boyish manbalari ............ 205

9-dars. Qo‘llanilish doirasi chegaralanmagan

va chegaralangan so‘zlar. Nomshunoslik ................. 213

10-dars. Omonim va sinonimlar hamda ularning

uslubiy xususiyatlari .............................................. 221

11-dars. Antonimlar va ularning uslubiy xususiyatlari.

Òakrorlash ............................................................. 228

12-dars. Barqaror birikmalar ............................................... 231

13-dars. Maqol va matallar ................................................... 236

14-dars. Hikmatli so‘zlar (aforizmlar). Òakrorlash............... 240

549

15-dars. O‘zbek leksikografiyasi (lug‘atshunosligi). Ensiklopedik

(qomusiy) lug‘atlar va ulardan foydalanish .......... 244

16-dars. Filologik lug‘atlar va ularning tiðlari ...................... 248

17-dars. Imlo lug‘ati va etimologik lug‘at hamda undan

foydalanish ............................................................. 252

18-dars. Uslubiyat ............................................................... 256

19-dars. Publitsistik va badiiy uslub ...................................... 261

20-dars. Rasmiy va  ilmiy uslub ........................................... 267

21-dars. Morfologiya va uning o‘rganish obyekti.

So‘z turkumlari ..................................................... 272

22-dars. Ot va uning uslubiy xususiyatlari ............................ 279

23-dars. Sifat va uning uslubiyati ......................................... 290

24-dars. Sifat darajalari va sifat yasovchi qo‘shimchalarning

uslubiy xususiyatlari ............................................. 295

25-dars. Son va uning uslubiy xususiyatlari .......................... 304

26-dars. Son va o‘lchov so‘zlar. Sonlarning uslubiy

xususiyatlari........................................................... 310

27-dars. Olmoshlarning ma’no xususiyatlari ....................... 317

28-dars.  Kelishik va egalik shakllari hamda ularning

uslubiy xususiyatlari .............................................. 322

29-dars. Fe’l va uning uslubiy xususiyatlari .......................... 331

30-dars.  Nisbat  va mayl qo‘shimchalarining

uslubiy xususiyatlari ............................................. 334

31-dars.  Shaxs-son va zamon qo‘shimchalarining

uslubiy xususiyatlari ............................................. 341

32-dars.  Fe’llarning yasalishi .............................................. 350

33-dars.  Ko‘makchi fe’llar va ularning vazifalari. Bo‘lishli va

bo‘lishsizlik shakllarining uslubiy xususiyatlari..... 356

34-dars. Ravishlarning uslubiy xususiyatlari ....................... 363

35-dars. Yordamchi so‘zlar. Ko‘makchilar va ularning

uslubiy xususiyatlari ............................................. 369

36-dars. Bog‘lovchilar va ularning uslubiy xususiyatlari ....... 374

37-dars. Yuklamalar va ularning uslubiy xususiyatlari.......... 380

38-dars. Undov, taqlid, modal so‘zlar va ularning uslubiyati .. 385

39-dars.  So‘zlarning tuzilishiga ko‘ra turlari. Sodda va qo‘shma

so‘zlar, ularning uslubiyati ................................... 391

40-dars.  Juft va takroriy so‘zlar hamda ularning sinonimiyasi.

Qisqartma so‘zlar va ularning uslubiy xususiyatlari ... 394

550

3 - k i t o b

1-dars. Fonetika va leksikologiya yuzasidan 

o‘tilganlarni takrorlash ............................................. 400

2-dars. Morfologiya yuzasidan o‘tilganlarni takrorlash.......... 403

3-dars. Gap va uning grammatik belgilari ........................... 406

4-dars. Gapda so‘zlarning bog‘lanishi .................................. 409

5-dars. Òobe bog‘lanish. Tobe bog‘lanishning tuzilishi.

             Tobe bo‘lakning hokim bo‘lakka

bog‘lanish yo‘llari .................................................... 413

6-dars. So‘z birikmasi ......................................................... 417

7-dars. Tobe bo‘lakning hokim bo‘lakka kelishik qo‘shimchalari

yoki ko‘makchilar yordamida bog‘lanishi va

ularning  sinonimiyasi .............................................. 420

8-dars. Qaratqich kelishigi va egalik qo‘shimchalarining

qo‘llanilishi ............................................................. 425

9-dars. Gap  bo‘laklari ........................................................ 430

10-dars. Kesim va uning ifodalanishi ................................... 433

11-dars. Ega va kesimning moslashuvi .................................. 438

12-dars. Òo‘ldiruvchi va uning ifodalanishi .......................... 441

13-dars. Hol va uning ifodalanishi ....................................... 446

14-dars. Aniqlovchi va uning ifodalanishi.

Sifatlovchi aniqlovchi ............................................ 451

15-dars. Qaratqich aniqlovchi. Izohlovchi aniqlovchi .......... 455

16-dars. Uyushiq bo‘lakli gaplar ......................................... 461

17-dars. Uyushgan bo‘laklarning shakllari va ularda

teng bog‘lovchilarning qo‘llanilishi ........................ 463

18-dars. Uyushiq bo‘lakli gaplarda umumlashtiruvchi

so‘zlarning qo‘llanilishi ............................................ 471

19-dars. Ajratilgan bo‘lakli gaplar ......................................... 475

20-dars. Òartibini o‘zgartirish orqali gap

bo‘laklarini ajratish ............................................... 478

21-dars. Izohlash orqali gap bo‘laklarini ajratish ................. 480

22-dars. Undalmali murakkablashgan gaplar ....................... 483

23-dars. Undalmalarning undov so‘z va egalik qo‘shimchalari

             bilan qo‘llanilishi hamda ularning uslubiyati .......... 486

24-dars. Kirish so‘zlar va ularning uslubiy xususiyatlari ...... 489

25-dars. Kiritmalar va ularning uslubiy xossalari ................. 493

551

26-dars.  Gapning ifoda maqsadiga ko‘ra turlari.

Darak gaplar va ularning uslubiy xususiyatlari ........ 495

27-dars. Buyruq hamda istak gaplar va ularning uslubiy

xususiyatlari ........................................................... 499

28-dars. So‘roq gaplar va ularning uslubiy xususiyatlari ....... 503

29-dars. Gaplarning his-hayajon ishtirokiga ko‘ra turlari ...... 506

30-dars. Sodda gaplarning tuzilishiga ko‘ra turlari.

Gap bo‘laklarining tartibi ....................................... 509

31-dars. Qo‘shma gaplar...................................................... 513

32-dars. Qo‘shma gap qismlarini bog‘lovchi vositalar va

qo‘shma gap turlari ................................................. 517

33-dars. Qismlari ohang yordamida bog‘langan

qo‘shma gaplar ...................................................... 520

34-dars. Ergashtiruvchi bog‘lovchili qo‘shma gaplar va

ularning tasnifi...................................................... 527

35-dars. Ergashtiruvchi bog‘lovchili qo‘shma gaplar bilan

sodda gaplar sinonimiyasi ..................................... 531

36-dars. Havola bo‘lakli qo‘shma gaplar va ularning tasnifi ... 533

37-dars.  Havola bo‘lakli qo‘shma gaplar bilan sodda

gaplar  sinonimiyasi .............................................. 536

38-dars. Ko‘chirma gapli qo‘shma gaplar uslubiyati ............. 539

39-dars. Matn — eng yirik sintaktik birlik ........................... 546

40-dars. O‘tilganlarni takrorlash ......................................... 549

Tushunilishi qiyin bo‘lgan so‘zlar lug‘ati ............................ 552

Testlar ................................................................................ 553

A. NURMONOV, N. MAHMUDOV, A. SOBIROV,

N. QOSIMOVA, SH. YUSUPOVA

HOZIRGI O‘ZBEK

ADABIY  ÒILI

1,  2,  3-kitoblar

Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarining

I, II, III bosqich talabalari uchun darslik

Qayta ishlangan 3-nashri

Toshkent – «ILM ZIYO» – 2015

Muharrir  I.  Usmonov

Badiiy  muharrir  Sh. Odilov

Òexnik  muharrir  F.  Samadov

Musahhih M. Ibrohimova

Noshirlik litsenziyasi AI ¹ 275, 15.07.2015-yil.

2015-yil 25-avgustda chop etishga ruxsat berildi. Bichimi 84½108 

1

/

32

.

«Òayms» harfida terilib, ofset usulida chop etildi. Bosma tabog‘i 34,5.

Nashr tabog‘i 33,5. Adadi 1000 nusxa 1-zavod. Buyurtma ¹ 2.

Bahosi  kelishilgan  narxda.

«ILM ZIYO» nashriyot uyi. Òoshkent, Navoiy ko‘chasi, 30-uy.

Shartnoma ¹ 8 — 2015.

«PAPER MAX» xususiy korxonasida chop etildi.

Toshkent,  Navoiy  ko‘chasi,  30-uy.

JAMOA. Hozirgi o‘zbek adabiy tili. 1, 2, 3-kitoblar.

(Akademik  litsey  va  kasb-hunar  kollejlarining

I,  II,  III  bosqich  talabalari  uchun  darslik.)

(Qayta ishlangan 3-nashri) — Ò.: «ILM ZIYO»,

2015. — 552 b.

1. Nurmonov A. va boshq.

UO‘K 811.512.133

KBK 81.2 O‘zb

ISBN 978-9943-16-198-6

N-71