O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

Tayanch iboralari: Dastur, muammo, samaradorlik, moslashuvchanligi, ishonchliligi, metodika va texnologiya, chiziqli, tarmoqlangan, takrorlanuvchi.
10.1 Muammolarni yechish va dasturni rejalashtirish asosi.
Dastur - dasturlash tilida yozilgan amallar ketma-ketligi. Hozirda xilma-xil dasturlash tillari mavjud bo'lib, har qaysi o'ziga mos afzalliklari bilan dasturlashning yuksalishiga hissa qo'shadi. Umuman olib qaraganda hamma dasturlar kirish bilan boshlanadi, uni o'ynatadi va chiqishini ta'minlab beradi 10.1-rasm.



Kirish

Dastur kodi

► 1 Chiqish
► J

1. 
   -rasm. Dasturning konseptual ko'rinishi⁴⁶
   

Dasturga yanada ko'rkam ko'rinish berish uchun unda muntazam rejalashtirish amali bajarilgan bo'lishi lozim. Rejalashtirishda dastur yanada kuchliroq va yanada samarali bo'lib ishlaydi. Dasturchi dasturga kodlarni yozishdan oldin rejalashtirish ilovalaridan foydalanishi kerak. Shu hamma amallarni tog'ri bog'liqlikda bajargan holda dastur kodida mantiqiy hatolar paydo bo'lishi minimallashtirilgan. 10.2- rasmda muammoni tushintirish mantiqiy yechimi berilgan.
Bu rasmdan ko'rinib turibdiki, dastur yozishda oldin juda yaxshi pratik misol qilib muammolarni hal etish, xilma-xil yechimlarni tahlil etish va ular orasidan eng
yaxshi yechimga ega bo'lganida to'xtashimiz lozim.

Yechimni tahlil qilish

2. 
   -rasm. Muammoni mantiqiy hal etish
   

Hozirda rejalashtirish vositalarining xilma-xillari mavjud bo'lib ular dastur mantiqini xaritalashi uchun ishlaydi, misol uchun oqim jadvallari, pseudokodlar va ierarxik grafiklar va boshqalardir. Kerakli ishni bajaruvchi va maqsadga erishadigan dastur-kuchli dastur va yuqori saviyada amallarni bajaruvchi dastur samarali dasturlar deb ataladi.
Dasturning dizayni o'z ichiga muhim ikki narsani oladi - dasturning tuzilmasi va dastur vakilliglaridir. Dastur tuzilmasi dasturning qanday bo'lishi kerakligini ko'rsatadi. Dastur tuzilmasi mashhur yoki oddiy yondashuvda o'z nihoyasiga yetadi. Dastur tuzilmasi kichik dastur qo'shilish natijasida yuzaga kelgan. Har bir kichik dastur o'zi bilan mantiqiy vazifani vakili bo'ladi.
Dastur vakilligi o'zi bilan birga ko'rkam ko'rinish olib keladi shuning uchun u oson o'qiladigan va ko'rinarlidir. Foydalanuvchi dasturga osongina tuzatish va tahrir kiritishi imkoniga egadir, agar bunga zaruriyat tug'ilsa. Shuning uchun dasturlash usuli hamma uchun tushunarli bo'lishi kerak, aks holda unga ko'p vaqt, harakat va mablag' ketadi.

2. 
   Dasturning xususiyatlari.
   

Dasturlarni baholashda turli xil jihatlarga e'tibor bersak bo'ladi: samaradorligi, moslashuvchanligi, ishonchliligi, yakkaligi, chidamliligi va boshqalar. Bu xususiyatlari quyida berilgan:

1.