O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

ALB. ALB funksiyasi qo'shish, ko'paytirish, bo'lish va ayirish kabi arifmetik va logik operatsiyalarni ijro etishdan iborat: AND, OR, NOT, EXCLUSIVE OR Operatsiyalar. ALB oshirish, kamaytirish, chap o'zgartirish va tozalash operatsiyalari vazifalarini ham bajaradi.

Nazorat birligi. Nazorat birligi MQIBning eng asosiy qismi hisoblanadi, u ALB, xotira birligi, kiritish va chiqarish birligi kabi barcha funksiyalarni nazorat qiladi va boshqaruvini amalga oshiradi. Biroq u ma‘lumotlar ustida amalga oshiriladigan asosiy qayta ishlash jarayonlarini amalga oshirmaydi, NB markaziy nerv sistemasi vazifasini ijro etadi.

Xulosa qilib aytganda, bu quyidagi funksiyalarni ijro etadi:

1. 
   U xotira birligidan tashqaridagi buyruqlarni oladi.
   
2. 
   U buyruqlar shriftini ochadi.
   
3. 
   U aloqani ma’lumotlarni ichki aloqasi orqali to'g'ri vaqtda to'g'ri joyga o'rnatadi.
   
4. 
   U dastlab buyruq amalga oshirilgandan keyin ijro etilgan buyruqni saqlash joyini aniqlashtiradi.
   

3.2. Kiritish va chiqarish qurilmalari
Kiritish qurilmalari ma’lumotlarni kompyuterga qayta ishlash uchun kiritadi - masalan klaviaturadan yoki diskka saqlangan fayldan. Kiritish markaziy qayta ishlash birligi qabul qilgan foydalanuvchi tomonidan amalga oshirilgan xato ishning dastur buyruqlarini ham qamrab oladi. Chiqarish qayta ishlashning natijalariga taa‘luqlidir - u natijalarni monitorda aks ettiradi, printerda chop etadi va boshqa kompyuterga aloqa simlari orqali uzatadi. 3.5-rasmda umumiy kiritish va chiqarish qurilmalarini kompyuter bilan foyalanilganligini tasvirlaydi.
Kiritish qurilmalari
Kompyuter tashqarisidagi har qanday ma‘lumotlarni kompyuterga kiritishda qo'llaniladigan qurilmalar kiritish qurilmalari hisoblanadi. Markaziy qayta ishlash birligi faqat digital kompyuterlarning ikkilik ma‘lumotlarini tushunadi, ushbu jarayonda kompyuterlarning barcha kiritish qurilmalari kompyuter bilan aloqada bo'lishi kerak. Ko'plab qurilmalar uhbu vazifani bajara olish imkoniyatiga ega.
Bir qancha kiritish qurilmalari va ularning funksiyalarni ko'rib chiqamiz:

1. 
   Klaviatura
   
2. 
   Sichqoncha
   
3. 
   Yorug' ruchka
   
4. 
   Sezuvchi sensir
   
5. 
   Grafik planshetlar
   
6. 
   Joystik
   
7. 
   Trakbol
   
8. 
   MICR
   
9. 
   OCR
   
10. 
    Skayner
    
11. 
    Aqilli kard o'quvchi
    
12. 
    Barkod o' quvchi
    
13. 
    Biometrik sensor
    
14. 
    Veb kamera
    
15. 
    Digital kamera
    

5. 
   rasm. Umumiy kiritish va chiqarish qurilmalari²⁵
   

Klaviatura ma‘lumotlar va buyruqlarni kompyuter sistemasiga kirituvchi eng mashhur va keng foydalaniladigan qurilmalardandir(3.6-rasm).
Klaviatura printer
mashinasining klaviaturasiga
o'xshaydi. U o'z ichiga alifbo, raqamlar, maxsus buyruqlar va boshqa boshqarish kalitlarini oladi. Uning asosiy maqsadiga odatda kursorni boshqarish va funksiya kalitlarini o'z ichiga oladi.

5. 
   rasm.Klaviatura.
   

Funksiya kalitlari foydalanuvchiga tez-tez ishlatiladigan buyruqlarni kiritish va boshqarish kaliti esa ekran ko'rsatiladigan ma‘lumotlarni belgilash yoki ularni joyini o'zgartirish va kursorni ko'chirish uchun kerak. 3.1-jadvalda klaviaturaning maxsus kalitlari ko'rsatilgan