O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

3.1-jadval
Klaviaturaning maxsus kalitlari

Maxsus kalit	Maqsadi
Backspace kaliti	Kursorni chap tarafida joylashgan obyektni o'chirish.
Caps lock	Harflarni kattalashtirish
Del	Kursorni o'ng tarafida joylashgan obyektni o'chirish
End	Kursorni satr oxiriga olib obradi
Enter	Hujjatni va kursorni xatboshiga o'tkazadi
Esc	Buyruqni bekor qiladi
Home	Kursorni qator boshiga ko'chiradi
Ins	Obyektni kiritadi
Shift	Tugmaning qo'shimcha funksiyalarini bajaradi. Harfni kattalashtiradi
Space	Bo'shliq kiritadi
Tab	Ikki so'z orasida katta bo'shliq kiritadi

Sichqoncha
Sichqoncha belgilovchi qurilma. U qo'lda ushlashga mo'ljallangan qulay qutidir. U kursorni joylashuvini belgilash uchun ishlatiladi. Harakat yo'nalishi esa sichqonchadagi g'ildrakcha yordamida tanlash mumkin. G'ildrakchaning qurollar va

3.8-rasm. Sichqoncha.

to'g'ri burchaklari mavjud. Har bir g'ildirak yo'nalishni aniqlaydi. Uning masofasi shu pulslarning soni bilan aniqlanadi. Undan tashqari sichqonchani belgilash tugmalari mavjud. O'ng tugma, chap tugma, ikki marta o'ng tugma. Sichqoncha ekrandagi obyektlarni ochish yoki yopish uchun kerak 3.8-rasm.Afzalliklari:

1. 
   U oddiy qurilma va ishlatishga qulay;
   
2. 
   U qimmat emas;
   
3. 
   U kursorni klaviaturaga qaraganda tezroq harakatlantiradi.
   

Kamchiliklari:

1. 
   Kursorning harakatlanishi sichqonchani harakatiga sezgir emas;
   
2. 
   
   3.9-rasm.Skaner.
   
   

Agar g'ildirakcha va qurilma orasidagi aloqa uzilsa kursor harakatlanmaydi.Skaner
Skanerlar yorug'lik sensori yordamida, yozuvlarni, qog'oz hujjatlarni,
rasmlarniraqamli ko'rinishga o'girib beradi (3.9-rasm).
Rasmlar kompyuter orqali boshqariladi, saqlash qurilamasida saqlanadi yoki boshqa kompyuterga yuborilishi mumkin. Skaner nusha olishqa o'xshab ketadi, lekin skaner ma’lumotni elektron ko'rinishga keltira oladi, kseroks esa faqat qog'oz nusxasini yaratadi.
Yuritgichdagi platalar bo'sh joylar orqali ajratiladi va qaytib bir milya uchun siqiladi ya‘ni barcha platalar birgalikda aylanadi.
Qattiq disklar yopiq qattiq disk birligi ichida tushmasligi mobaynida
har qanday chetki masalani oldini olish uchun mahkam ko'tarilgan.
Ma‘lumotlar disk platasining ikkala tomonida ham qayd qilinishi mumkin. 3.10-rasmda mikrokompyuterdagi qattiq disk tizim birligida o'ralgan.

3.10-rasm. Mikrokompyuterdagi qattiq disk⁶.

3.