O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

Microsoft Windows - interfaol grafik interfeysli operatsion tizimlarga yaqqol misol bo'lishi mumkin.

Windows^xp
Vaqtni taqsimlash rejimi
Multidasturlash bir biriga bog'liq bo'lmagan turli hil dasturlarni bitta kompyuterda galma gal bajarishini anglatadi. Operatsion tizimning multidasturlash imkoniyati markaziy protsessordan foydalanish imkoniyatini oshirdi. Ammo odatda kichik masala uzoh vaqt ichida boshqa vazifalarni bajarilishini kutishga majbur bo'ladi. Bu muammoni hal qilish maqsadida vaqtni taqsimlash rejimi ishlab chiqildi. Vaqtni taqsimlash rejimida ishlovchi operatsion tizim ko'p foydalanuvchilarga kompyuterni vaqtini taqsimlash imkoniyati berildi. Har bir masala uchun markaziy protsessor belgilangan vaqt intervalini ajratadi 10 - 100 millisekund diapazonida. Bu vaqt tugagan so'ng kiritish chiqarish operatsiyasi bajarilishi kerak, agar vazifa bajarilgan bo'lsa galdagi masalani echishga tizim kirishadi. Vaqtni taqsimlash rejimida ishlovchi tizimni ishlash jarayoni 4.3-rasmda keltirilgan.

3. 
   rasm. Vaqtni taqsimlash rejimida ishlovchi tizimni ishlash jarayoni²⁸
   

Vaqtni taqsimlash rejimida ishlovchi operatsion tizimlarga bo'lgan talablar:
Ko'p sonli foydalanuvchilar interfaol rejimda ishlashi uchun terminallar soni ko'p.
Multidasturlashni qo'llab kuvvatlash uchun katta hajmdagi xotira.
Xotirani himoyalash mexanizmlari.

1. 
   Markaziy protsessorga keingi murojjatni amalga oshirish uchun holatni saqlash mexanizmi.
   
2. 
   Markaziy protsessorga tanafus vaqida har bir vaqt intervali yakunida signal berish.
   

Vaqtni taqsimlash rejimida ishlovchi operatsion tizimlarga bo'lgan talablar:
(i)Ko'p sonli foydalanuvchilar interfaol rejimda ishlashi uchun terminallar soni ko'p.
(ii) Multidasturlashni qo'llab quvvatlash uchun katta hajmdagi xotira.
(iii)Xotirani himoyalash mexanizmlari.

4. 
   Markaziy protsessorga keingi murojaatni amalga oshirish uchun holatni saqlash mexanizmi.
   
5. 
   Markaziy protsessorga tanafus haqida har bir vaqt intervali yakunida signal berish.
   

Operatsion tizimining vaqtning bo'lingan paytdagi ishlash rejimi:
Quyidagi tizimning qo'shimcha talablari:

1. 
   Interaktiv holatda Terminallar sonining foydalanuvchilar soniga ko'pligiga mos kelishi;
   
2. 
   Multiprogrammani qo'llab quvvatlash uchun xotiraning yetarli darajada kattaligi;
   
3. 
   Ishlash statusini saqlab qolish mexanizmi muhim prosseslarni keyingi amalda ham oshirib berishi lozim;
   
4. 
   Foydalanuvchilarning aylanma yo'l bilan asosiy jarayon birligini amalga oshirish uchun algoritmini rejalashtirish kerak bo'ladi;
   
5. 
   Asosiy jarayon birligi signallarini qo'ng'iroq (uyg'otgich) orqali ma'lum bir vaqt o'tgach to'xtatib qoladi;