O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti қўлёзма ҳуқуқида

Murakkab xayotiy vaziyatlardan chiqish usulini aniqlash testi.
Kishilar murakkab vaziyatlardan turlicha chiqib ketadilar. Kimlardir muammo bilan kelishib, shunga moslashib, muammoni xal qilmay tinchlanishga xarakat qiladi. Ba’zilar esa taqdirdan nolib, emotsional jazavaga tushib va so‘ngra xech kanday yechimni topmay tinchlanadi. Uchinchi xil kishilar o‘z qobig‘iga o‘ralib olib, muammoni «ko‘rmaslikka» xarakat qilishadi. To‘rtinchi xildagi kishilar yana bir boshqacha yo‘l tutishadi. Ushbu so‘rovnoma kishida xayotiy muammolarni yechishning qaysi usuli dominantlik qilishini belgilab beradi. Savollar bilan tanishib chiqib. o‘zingizga ma’qul bo‘lgan javob variantini tanlang.
1.O‘z muammo va ko‘ngilsizliklaringiz xaqida boshqalarga aytasizmi:
a) yo‘q, buning xech qanday yordami tegmasligini bilaman;
b) xa, agar buning uchun mos keladigan suxbatdosh bo‘lsa;
v) ba’zida, chunki bo‘lgan voqea xaqida yana o‘ylash boshqalarga aytishdan xam o‘zimga qiyinroq.

2. Ko‘ngilsizliklarni qanchalik kuchli boshdan o‘tkazasiz:

a) doimo juda qiyin;
b) bu vaziyatga bog‘liq;
v) sabr kilishga xarakat qilaman, chunki xar qanday ko‘ngilsizlikning xam oxiri borligiga shubxa qilmayman.
3. Agar siz spirtli ichimliklar iste’mol qilmasangiz bu savolni qoldirib, keyingisiga o‘ting. Agar iste’mol kilsangiz, sababini ayting:
a) o‘z muammolarimni «cho‘ktirish» uchun;
b) muammolardan chalg‘ish uchun;
v) shunchaki, menga gox-goxida xursandchilik qilish va o‘zimni erkin xis qilish yoqadi.
4. Agar sizni kimdir qattiq «yaralasa» nima qilasiz:
a) o‘zingizni tinchlantirishga xarakat qilasiz va anchadan beri o‘zingiz uchun taqiqlab kelgan ishni qilasiz;
b) do‘stlaringiznikiga mexmonga borasiz;
v) o‘zingizga achinib uyda o‘tirasiz.
5. Agar yaqin kishingiz sizni xafa qilsa, siz:
a) o‘z qobig‘ingizga o‘ralib olasiz va xech kim bilan gaplashmaysiz;
b) undan tushuntirish talab qilasiz;
v) sizni eshitadigan kishi bo‘lsa, barchasiga bu xaqda gapirib berasiz.
6. Baxt onlari siz:
a) o‘tib ketgan baxtsizlik xaqida o‘ylamaysiz;
b) bu onlar juda tez o‘tib ketishidan qo‘rqasiz;
v) xayotda ko‘ngilsizliklar ko‘p ekanligini unutmaysiz.
Psixiatrlar xaqida nima deb uylaysiz:
a) siz ularning bemori bo‘lib qolishni xoxlamagan bo‘lardingiz;
b) ko‘p insonlarga ular real yordam ko‘rsata oladi;
v) inson o‘ziga psixiatrsiz xam yordam ko‘rsata olishi kerak.
8. Taqdir sizning fikringizcha:
a) sizni kuzatib yuribdi;
b) sizga noxaklik qilyapti;
v) sizga kulib boqadi.
9. Umr yo‘ldoshingiz yoki sevimli kishingiz bilan janjaldan so‘ng , jaxlingiz bosilgandan keyin nimalar xaqida o‘ylaysiz:
a) o‘tmio‘da u bilan o‘tgan yoqimli vaziyatlar xaqida o‘ylaysiz;
b) undan yashirincha o‘ch olish xaqida o‘ylaysiz;
v) undan qancha ko‘rguliklar ko‘rganingiz xaqida o‘ylaysiz.
10.Men doimo xayotimda sodir bo‘layotgan barcha voqealarga ma’suliyatni xis qilaman.
11.Agar ayrim kishilar menga nisbatan muomalalarini o‘zgartirganlarida edi, mening xayotimda bunchalik muammolar ko‘p bo‘lmagan bo‘lar edi.
12.Men omadsizliklarim sababini qidirgandan ko‘ra,xarakat qilishni afzal ko‘raman.
13.Men goxida o‘zimni «baxtsizlik yulduzi» ostida tug‘ilgan bo‘lsam kerak deb o‘ylayman.
14.Men alkogoliklar o‘z kasalliklariga o‘zlari aybdor deb xisoblayman.
15.Goxida men, xayotimdagi ko‘p voqealar uchun meni shunday bo‘lib qolishimga ta’sir ko‘rsatgan kishilar ma’suldirlar, deb o‘ylayman.
16.Agar men shamollab qolsam, darrov vrachga shoshmasdan mustaqil o‘zim davolanaman.
17.Men ayol kishidagi asabga teguvchi agressivlik va shallaqilikka ko‘pincha boshqa kishilar sababchi deb xisoblayman.
19.Men xar qanday muammoning yechimi bor deb xisoblayman va doimo xayot qiyinchiliklariga tushib yuradiganlarni tushuna olmayman.
20.Men insonlarga yordam berishni yoqtiraman, chunki men qilishim kerak bo‘lgan ishda boshqalar ko‘maklashganda minntadorchilik xissini tuyaman.
21.Agar konflikt sodir bo‘lsa,mojoro aybdorini kidirishni men o‘zimdan boshlayman.
22.Agar qora mushuk yo‘limni kesib o‘tsa, ko‘chaning narigi tarafiga o‘tib olaman.
23.Men, xar bir inson vaziyat qanday bulishiga qaramay kuchli va mustaqil bo‘lishi kerak deb xisoblayman.
24.Men o‘z kamchiliklarimni bilaman, lekin atrofdagilar bunga kechirimliroq bo‘lishlarini xoxlayman.
25.Odatda men ta’sir ko‘rsata olmaydigan vaziyat bilan kelishaman.
Quyida javoblarni ballarga aylantirish jadvali berilgan.

Ja-vob-lar	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
a	3	4	5	0	3	1	4	5	1	0
b	1	0	3	2	0	3	2	2	2	3
v	2	2	1	4	1	5	3	1	3	1
Ja-vob-lar	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20
a	3	4	5	0	3	1	4	5	1	2
b	1	0	3	2	0	3	2	2	2	3
v	2	2	1	4	1	5	3	1	3	5

Tekshiriluvchining ballari yig‘indisiga qarab, murakkab vaziyatlardan chiqib ketishning qaysi usullaridan foydalanishi aniqlanadi.
7 -15 ballar
Bunday kishilar muammo bilan tez kelishadilar, vaziyatga tug‘ri baxo berib o‘zlarini xotirjam tutadilar. Ular o‘z xayotining xo‘jayinidir. Sodir bo‘layotgan o‘zlariga tegishli xar bir voqea uchun ma’suliyatni xis qiladilar: yelkangizga ko‘p narsalarni oladilar, qiyinchiliklarni bo‘rtirmasdan, boricha qabul qilib yengib o‘ta oladilar. Hayotiy qiyinchiliklarni yechib bo‘lmaydigan muammo deb bilmaydilar. Biron muammoga duch kelganlarida, darxol uni qanday yechish mumkinligi xaqida o‘ylaydi.
16 – 26 ballar
Bunday kishilar taqdir zarbalarini xar doim xam bardosh bilan qarshi ololmaydilar. Ko‘pincha jazavaga tushib, taqdirni la’natlaydilar… muammolarga duch kelganda xafa bo‘ladilar va boshqalarni xam xafa qilib qo‘yadilar. Bunday shaxslar ko‘pincha xayot oqimiga qarshi suzmaydilar, tashqi kuchlarga onsonlikcha bo‘ysunadi va o‘zinga: sharoit shunaqa, taqdir yoki shunga o‘xshash so‘zlar bilan taskin beradilar. O‘z muammolarida butun dunyoni aybdor qilishlari mumkin, faqat o‘zinigina emas. Haqiqiy mustaqillik ular uchun xech qachon erishib bo‘lmaydigan va mumkin bo‘lmagan xolatdek ko‘rinadi.
27 -36 ballar
Bunday kishilar ko‘ngilsizliklarni to‘g‘ri boshdan kechira olmaydilar va bularga muammolar psixologik noadekvat ta’sir qiladi.
Natijalar interpretatsiyasi.

3.2 O‘smirlarda o‘z-o‘zini hissiy baxolash va психологик мухофаза imkoniyatlari namoyon etilishining o‘ziga xos xususiyatlari.

3.3 O‘smirlardagi ayrim temperamental sifatlar va психологик мухофаза ko‘rsatkichlariнинг namoyon etilishini o‘ziga xos xususiyatlari