O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus

“ZEHNLI KITOBXON” USULI

Bu usulda o‗quvchilarga ma‘no ko‗chish turlari qatnashgan matnlarni izlab topish, matn tarkibida qo‗llangan ma‘no ko‗chish turlari haqida ma‘lumot berish, matnning badiiyligi nimaning hisobiga yuzaga chiqayotganligi haqida axborot berish so‗raladi.
Ushbu topshiriqlarni bajarish jarayonida o‗quvchilar ma‘no ko‗chish turlari ishtirok etgan matnlarni qidirib topish, matn tarkibida ko‗chma ma‘nodagi so‗zlarni qidirish qiyin ekanligi haqidagi xulosaga keladilar. Bu esa o‗z navbatida yozuvchilardan muayyan bir asarni yaratishda qanday mahorat talab etilishini bilib olishlariga yordam beradi.
Yuqoridagi kabi usullardan foydalanib, o‗tilgan mavzular mustahkamlanib bo‗lingach, oxirgi bosqichda o‗quvchilar uchun ma‘no ko‗chish turlari qatnashgan ijodiy matn yoki insho yozish topshirig‗i beriladi.
Ko‗rib turganingizdek, ona tili darsidagi har bir mavzuni qiziqarli va o‗quvchi nutq madaniyatiga, hissiy-ta‘siriy jihatdan boyishiga ko‗mak beruvchi mashq va topshiriqlarni, turli xil o‗yinlarni tashkillashtirishgan holda olib borish mumkin. Bu esa o‗qituvchidan juda katta ijodkorlik, mahorat talab etadi. Yuqorida biz ma‘no ko‗chish turlarini o‗qitish orqali o‗quvchilarning nutq madaniyatini rivojlantirish va so‗z boyligini oshirishga qaratilgan darslarni ―Venn diagrammasi‖, ―Qiyosiy tahlil‖, ―Bo‗sh o‗rinlarni to‗ldir‖, ―Mantiqiy mushohada‖,
―Uyadosh so‗zlar guruhi bilan ishlash‖, ―Izohli lug‗at‖, ―Ijodkor o‗quvchi‖,
―Askiya payrovi‖, ―Kim chaqqon?‖, ―Ijodkor o‗quvchi‖, ―Gazetaga maqola‖ hamda ―Zehnli kitobxon‖ kabi usullar bilan boyitish mumkinligi haqida tavsiyalar berib o‗tdik.

III BOB. ISHNING AMALIYOTGA TATBIQI

1. Tadqiqot natijalarini tajriba-sinovdan o„tkazish uchun tayyorlangan materiallar

Tadqiqotda berilgan usullarni qo„llash va ochiq darsni o„tishdan oldin berilgan topshiriqlar:

1. 
   topshiriq. Berilgan parchalarda qaysi bir so‗z o‗z va ko‗chma ma‘nosida qo‗llanilmoqda. Ularga izoh bering.
   

Shundan so„ngra sen qadah ushlab, Humor ko„z-la boqqin samoga.
Tingla qushning ezgu orzusin. Quloq bergin mayin navoga.
(H. Olimjon)

2.