O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta

16.6. Kasallik tufayli javobgarlikdan ozod qilish
Agar aqli noraso shaxs tomonidan ijtimoiy xavfli qilmish sodir etilsa, bu uni jinoiy javobgarlikka tortish uchun asos bo‘la olmaydi. Agar shaxs ijtimoiy xavfli qilmishni sodir etish vaqtida aqli raso bo‘lib, sud hukm chiqargunga qadar o‘z harakatlarini boshqara olmaydigan va oqibatlarini anglamaydigan holatdagi ruhiy kasallikka chalinib qolsa, qilmish jinoiy hisoblanib bunday shaxsga nisbatan Jinoyat kodeksi va Jinoyat protsessual kodeksi normalari qo‘llanadi. Jinoyat sodir etgan shaxs hukm chiqarilgunga qadar o‘z harakatlarining ahamiyatini anglay olmaydigan va boshqara olmaydigan darajada ruhiy kasallikka chalinib qolgan bo‘lsa, javobgarlikdan ozod qilinadi. Bunday shaxslarni javobgarlikka tortishning maqsadga muvofiq emasligi ruhiy kasallikka chalingan shaxsning sud tomonidan belgilangan javobgarlik choralarini kasalligi tufayli to‘g‘ri idrok etish imkoniga ega emasligida ifodalanadi. Bunday shaxsga nisbatan tibbiy yo‘sindagi majburlov chorasi qo‘llanishi mumkin. Тibbiy yo‘sindagi majburlov chorasini qo‘llash tartibi Jinoyat kodeksining 91–95-moddalarida (tibbiy yo‘sindagi majburlov choralari qo‘llashning maxsus tartibi) belgilangan. Agar tibbiy yo‘sindagi majburlov chorasi qo‘llanilgan shaxs Jinoyat kodeksining 64-moddasida belgilangan javobgarlikka tortish muddati o‘tmasdan tuzalib ketsa, javobgarlikka tortiladi. Javobgarlikka tortish muddati sud tomonidan tibbiy yo‘sindagi majburlov chorasi qo‘llanilgan kundan boshlab hisoblanadi.

Jinoyat-protsessual kodeksining 84-moddasi, 3-qismiga ko‘ra, jinoyat sodir etilganidan keyin o‘z harakatining mohiyatini idrok etish yoki uni idora qilish imkoniyatidan mahrum etadigan ruhiy kasallikka chalinib qolgan shaxsning jinoyat ishi ayblilik haqidagi masala hal qilinmasdan tugatiladi.