O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rtamaxsus ta’lim vazirligi

4.5. Yoshlarga oid davlat siyosatini takomillashtirish: 



 

jismonan sog’lom, ruhiy va intellektual rivojlangan, mustaqil fikrlaydigan, qat’iy hayotiy nuqtai 

nazarga  ega,  Vatanga  sodiq  yoshlarni  tarbiyalash,  demokratik  islohotlarni  chuqurlashtirish  va 

fuqarolik jamiyatini rivojlantirish jarayonida ularning ijtimoiy faolligini oshirish; 



 

o’rta  maxsus,  kasb-hunar  va  oliy  ta’lim  muassasalari  bitiruvchilarini  ishga  joylashtirish  hamda 

xususiy tadbirkorlik sohasiga jalb etish; 



 

yosh  avlodning  ijodiy  va  intellektual  salohiyatini  qo’llab-quvvatlash  hamda  amalga  oshirish, 

bolalar  va  yoshlar  o’rtasida  sog’lom  turmush  tarzini  shakllantirish,  ularni  jismoniy  tarbiya  va 

sportga keng jalb etish; 



 

yoshlarni  ijtimoiy  himoya  qilish,  yosh  oilalar  uchun  munosib  uy-joy  va  ijtimoiy-maishiy  shart-

sharoitlar yaratish; 



 

yoshlarga  oid  davlat  siyosatini  amalga  oshirishda  davlat  hokimiyati va  boshqaruvi  organlari, 

ta’lim muassasalari, yoshlar va boshqa tashkilotlarning samarali faoliyatini tashkil etish. 

V. Xavfsizlik, millatlararo totuvlik va diniy bag’rikenglikni ta’minlash hamda chuqur o’ylangan, 

o’zaro manfaatli va amaliy tashqi siyosat sohasidagi ustuvor yo’nalishlar 

5.1.  Xavfsizlik,  diniy  bag’rikenglik  va  millatlararo  totuvlikni  ta’minlash  sohasidagi  ustuvor 

yo’nalishlar: 



 

O’zbekiston  Respublikasining  konstitusiyaviy  tuzumi,  suvereniteti,  hududiy  yaxlitligini 

muhofaza qilish; 



 

axborot  xavfsizligini  ta’minlash  va  axborotni  himoya  qilish  tizimini  takomillashtirish,  axborot 

sohasidagi tahdidlarga qarshi o’z vaqtida va munosib harakatlarni tashkil etish; 



 

fuqarolik, millatlar va konfessiyalararo tinchlik hamda totuvlikni mustahkamlash; 



 

davlatning  mudofaa  qobiliyatini  mustahkamlash,  O’zbekiston  Qurolli  Kuchlarining  jangovar 

qudrati va salohiyatini oshirish; 



 

atrof-tabiiy muhit, aholi salomatligi va genofondiga zarar etkazadigan ekologik muammolarning 

oldini olish; 



 

favqulodda vaziyatlarning oldini olish va bartaraf etish tizimini takomillashtirish. 

5.2. Chuqur o’ylangan, o’zaro manfaatli va amaliy tashqi siyosat sohasidagi ustuvor yo’nalishlar: 



 

davlat  mustaqilligi  va  suverenitetini  mustahkamlash,  mamlakatning  xalqaro  munosabatlarning 

teng  huquqli  subekti  sifatidagi  o’rni  va  rolini  oshirish,  rivojlangan  demokratik  davlatlar  qatoriga 

kirish,  O’zbekistonning  tevaragida  xavfsizlik,  barqarorlik  va  ahil  qo’shnichilik  muhitini 

shakllantirish; 



 

O’zbekiston  Respublikasining  xalqaro  nufuzini  mustahkamlash,  jaxon  hamjamiyatiga 

mamlakatda olib borilayotgan islohotlar haqida xolis axborot etkazish; 



 

O’zbekiston  Respublikasining  tashqi  siyosiy  va  tashqi  iqtisodiy  faoliyatini  normativ-huquqiy 

bazasini hamda xalqaro hamkorlikning shartnomaviy-huquqiy asoslarini takomillashtirish; 



 

davlat chegarasini demilitasiya va demarkasiya qilish masalalarini hal etish. 

 

 

 

 

 

 

 

33 

3-Mavzu: Davlat va jamiyat qurilishi tizimini takomillashtirish 

 

REJA: 

 

1.  Demokratik islohotlarni chuqurlash tirishda parlament va siyosiy partiyalarning roli. 

2.  Davlat hokimiyati va boshqaruv organlari faoliyati ochiqligining ta’minlanishi. 

3.  Davlat xizmatlarini ko‘rsatish samaradorligi ta’minlanishi 

 

Demokratik islohotlarni chuqurlashtirishda parlament va siyosiy partiyalarning roli. 

 

Mustaqillikning tub mohiyatini milliy davlat qurish tashkil etadi. Biz 1991 yilning 31 avgustidan 

shunday mustaqil davlat qurishga kirishdik. Davlat  –  jamiyatning boshqaruv tizimi. Har qanday milliy 

davlat  jamiyat  taraqqiyoti  bilan  birga  ravnaq  topadi.  Shuning  uchun  ham  davlat  va  jamiyat  qurilishi  – 

yaxlit kechadigan jarayon. 

Mustaqillikning  oo’tgan  28  yili,  avvalo,  davlat  va  jamiyat  qurilishini  tubdan  isloh  qilish  orqali 

kechdi. Bu borada ham milliy ano’analarimizga tayanib, ham xal¬qaro tajribalarga suyangan holda ish 

tutdik. Boshqacha aytganda, istiqlol tarixiga birinchi galda davlat va jamiyat qurilishi nuqtai nazaridan 

qarab baho berishimiz zarur. 

Oo’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  “Oo’zbekiston  Respublikasini  yanada  rivojlantirish 

boo’yicha harakatlar strategiyasi too’go’risida”gi Farmonida bu beshta ustuvor yoo’nalishning birinchisi 

quyidagicha bayon etilgan: “Davlat va jamiyat qurilishini takomillashtirishga yoo’naltirilgan demokratik 

islohotlarni  chuqurlashtirish  va  mamlakatni  modernizatsiya  qilishda  parlamentning  hamda  siyosiy 

partiyalarning  rolini  yanada  kuchaytirish,  davlat  boshqaruvi  tizimini  isloh  qilish,  davlat  xizmatining 

tashkiliy-huquqiy  asoslarini  rivojlantirish,  “Elektron  hukumat”  tizimini  takomillashtirish,  davlat 

xizmatlari  sifati  va  samarasini  oshirish,  jamoatchilik  nazorati  mexanizmlarini  amalda  tatbiq  etish, 

fuqarolik jamiyati institutlari hamda ommaviy axborot vositalari rolini kuchaytirish”. 

Oo’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2017  yil  7  fevraldagi  “Oo’zbekiston  Respublikasini 

yanada  rivojlantirish  boo’yicha  Harakatlar  strategiyasi  too’go’risida”gi  Farmoni  bilan  Oo’zbekiston 

Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yoo’nalishi boo’yicha Harakatlar strategiyasini amalga 

oshirish  boo’yicha  Milliy  komissiya  hamda  Harakatlar  strategiyasida  nazarda  tutilgan  Oo’zbekiston 

Respublikasini  rivojlantirishning  ustuvor  yoo’nalishlarini  amalga  oshirish  boo’yicha  komissiyalar 

tuzilgan edi.  

Oo’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2017  yil  14  fevraldagi  Farmoyishi  bilan  Harakatlar 

strategiyasida  nazarda  tutilgan  tadbirlarning  ekspertlik  va  jamoatchilik  muhokamasini  samarali  tashkil 

etish  borasidagi  sao’y-harakatlarni  birlashtirish,  ularni  mukammal  amalga  oshirish,  fuqarolik  jamiyati 

institutlarini,  ekspertlar  va  olimlarni  mamlakatimizni  demokratlashtirish  hamda  modernizatsiya  qilish 

jarayonlariga faol jalb etish maqsadida poytaxtimizda Taraqqiyot strategiyasi markazi tashkil etildi. 

Oo’zbekiston  oo’z  mustaqilligini  koo’ppartiyaviy  jamiyat  tarzida  boshladi.  Oo’zbekis¬ton 

Respublikasi Prezidentligiga 1991 yil 29 dekabrda oo’tkazilgan dastlabki saylovdan boshlab davlatimiz 

rahbari har gal muqobillik asosidagi saylov orqali saylandi. Muqobillik deganini tushunish esa unchalar 

qiyin  emas  –  har  bir  partiya  Oo’zbekiston  Respublikasi  Prezidentligiga  oo’z  nomzodini  koo’rsatib, 

saylovchilarni  unga  ovoz  berishga  dao’vat  qiladi.  Saylovda  esa  eng  koo’p  ovoz  too’plagan  nomzod 

yutadi. 

1991  yil  29  dekabrdagi  saylovda  alohida-alohida  partiyalardan  koo’rsatilgan  ikki,  2000  yil  9 

yanvardagi  saylovda alohida-alohida partiyalardan koo’rsatilgan ikki, 2007  yil 23 dekabrdagi  saylovda 

alohida-alohida  partiyalardan  koo’rsatilgan  uch  va  saylovchilar  tashabbuskor  guruhi  koo’rsatgan  bir 

(jami  –  too’rt),  2015  yil  29  martdagi  saylovda  alohida-alohida  partiyalardan  koo’rsatilgan  too’rt,  2016 

yil  26  dekabrdagi  saylovda  ham  alohida-alohida  partiyalardan  koo’rsatilgan  too’rt  Prezidentlikka 

nomzod ishtirok etdi. 

 

34 

Oliy  Majlis  Qonunchilik  palatasi  hamda  xalq  deputatlari  mahalliy  kengashlariga  saylovda  ham 

aynan  partiyalardan  koo’rsatilgan  nomzodlar  ishtirok  etadi.  Faqat  keyingi  ikki  saylovda  Oliy  Majlis 

Qonunchilik  palatasi  deputatlari  soni  150  taga  yetkazildi  va  buning  15  nafari  (har  bir  mintaqadan  bir 

nafardan  va  respublika  tashkilotidan  bir  nafar)  Oo’zbekiston  ekologiya  harakatidan  saylanadigan 

boo’ldi. 

Koo’ppartiyaviy tizimning afzalligi nimada? Davlat  – xalqniki. Xalq esa turli ijtimoiy toifadagi 

aholidan  tashkil  topgan.  Har  bir  toifaning  esa  oo’z  qiziqishlari,  intilishlari,  boshqacha  aytganda, 

manfaatlari bor. Har bir toifa davlat uning manfaatlarini himoya qilishini istaydi. Xoo’sh, barcha toifalar 

manfaatlarini  birday  ifodalash  mumkinmi?  Mumkin.  Buning  uchun  koo’p  partiya  boo’lishi  kerak.  Bu 

partiyalarning  har  biri  oo’z  yoo’nalishi,  jamiyatdagi  muayyan  ijtimoiy  toifa  intilishlari,  qiziqishlaridan 

kelib  chiqqan  holda,  yao’ni  ularning  manfaatlarini  ifodalagan  va  himoya  qilgan  holda  oo’z  dasturini 

ishlab chiqishi zarur. 

Har  bir  partiya  oo’z  oldiga  qoo’ygan  go’oyalarni  hayotga  tatbiq  etishi,  yao’ni  amalga  oshirish 

uchun kurash boshlaydi. Bu kurash aynan saylovlar orqali kechadi. Oliy Majlisning Qonunchilik palatasi 

deputatlari  orasida  qaysi  partiyadan  eng  koo’p  vakil  saylangan  boo’lsa,  parlamentda  oo’sha  partiya 

go’olib  hisoblanadi.  Hatto,  shunday  tartib-qoida  qonunga  kiritilganki,  har  bir  partiyaga  Oliy  Majlis 

Qonunchilik  palatasidagi  deputatlari  sonini  qato’iy  hisobga  olgan  holda  davlat  byudjetidan  mablago’ 

ajratiladi. 

Oo’zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  Sh.Mirziyoev  2017  yil  parlamentga  muojatida 

Partiyalararo raqobatni tao’minlash, barcha siyosiy subo’ektlar uchun teng sharoitlar yaratish parlament 

rolini kuchaytirishning muhim sharti hisoblanadi, deb tao’kidlagan edi. 

Shu  oo’rinda  siyosiy  hayotimizda  muhim  ahamiyatga  ega  boo’lgan  saylov  qonunchiligi  haqida 

ham  too’xtalib  oo’tmoqchiman. Bu borada qabul  qilingan 6 ta  qonun va bir qator qonunosti  hujjatlari, 

afsuski,  haligacha  yaxlit  bir  hujjat  shakliga  keltirilmagan.  Shu  sababli  xalqaro  norma  va  standartlarga 

javob beradigan yagona Saylov kodeksini ishlab chiqish va qabul qilish lozim. Shuningdek, 2019 yilda 

hokimiyatning  vakillik  organlariga  boo’lib  oo’tadigan  saylovlarga  tayyorgarlik  koo’rish  boo’yicha 

tadbirlar  dasturini  ishlab  chiqishga  hozirdan  kirishish  kerak.  Dasturda  mazkur  siyosiy  jarayon  yanada 

oshkoralik  ruhida  oo’tishini  tao’minlaydigan  yangi,  ilgo’or  amaliyotni  joriy  etishga  alohida  eo’tibor 

qaratish zarur. 

2016  yilgi  saylovda  deputatlikka  saylangan  nomzodlari  soniga  koo’ra,  Tadbirkorlar  va 

ishbilarmonlar  harakati  –  Oo’zbekiston  Liberal-  demokratik  partiyasi  –  birinchi,  Oo’zbekiston  “Milliy 

tiklanish”  demokratik  partiyasi  –  ikkinchi,  Oo’zbekiston  Xalq  demokratik  partiyasi  –  uchinchi  va 

Oo’zbekiston “Аdolat” sotsial-demokratik partiyasi too’rtinchi oo’rinni egalladi. 

Koo’ppartiyaviylikning  yana  bir  ahamiyatli  tomoni  shundan  iboratki,  davlat  siyosatida 

muqobillik  yuzaga  keladi.  Har  bir  partiya  qabul  qilinayotgan  qonunlar  va  qonunosti  hujjatlari 

muhokamasida oo’z nuqtai nazarini bildirib, oo’z qarashlarining qonun va qarorlarda bevosita aks etishi 

uchun  kurashadi.  Bundan  tashqari,  qonun  va  qonunosti  hujjatlarining  ijrosi  ustidan  jamoatchilik 

nazoratini oo’rnatadi. Oo’z ommaviy axborot vositalari orqali go’oyalarini targo’ib va tashviq qiladi, bu 

haqda jamoatchilik fikrini uygo’otadi. 

Oo’zbekiston  Respublikasi  Konstitutsiyasining  1-moddasida:  “Oo’zbekiston  –  suveren 

demokratik  respublika.  Davlatning  “Oo’zbekiston  Respublikasi”  va  “Oo’zbekiston”  degan  nomlari  bir 

mao’noni  anglatadi”,  –  deb  yozilgan.  Mamlakatimizning  qanday  tipdagi  davlat  ekanini  “suveren 

demokratik  respublika”  degan  ana  shu  uch  soo’z  aniq-tiniq  ifodalab  bergan.  Keling,  avval  shu  uch 

istilohning mago’zini chaqib koo’raylik. “Suveren” soo’zi – frantsuzcha “souverain” soo’zidan olingan 

va u lugo’aviy jihatdan “oliy” degan mao’noni bildiradi.  

Xalqaro huquq atamasi sifatida esa “mustaqil oliy hokimiyati egasi” degan mao’noni anglatadi. 

Shundan  kelib  chiqib,  bu  soo’z  mustaqillikka  ega,  erkin,  hur  davlatga  nisbatan  ham  ishlatiladigan 

boo’lgan. Shu oo’zakdan yasalgan “suverenitet” istilohi xalqaro huquqda “davlatning ichki ishlarni olib 

borishda va tashqi  munosabatlarda too’la mustaqilligi” mao’nosida qoo’llanadi.  “Demokratiya” soo’zi, 

 

35 

asli,  yunoncha  “demos”,  yao’ni  “xalq”  hamda  “kratos”,  yao’ni  “hokimiyat”  soo’zlarining 

qoo’shilishidan hosil  boo’lgan. Huquqiy atama sifatida “fuqarolar erkinligi  va tengligi  konstitutsiya va 

qonunlarda mustahkamlangan, xalq hokimiyatining shakllari amalda oo’rnatilgan va yuzaga chiqarilgan 

siyosiy tuzum; xalq hokimiyati” mao’nolarida talqin etiladi. 

Soddaroq  qilib  tushuntirilsa,  demo¬kratik  tuzumda  to  xalq  saylamaguncha  hech  kim  davlat 

boshligo’i boo’la olmaydi va to xalq saylamaguncha hech kim qonun chiqarish vakolatini qoo’lga kirita 

olmaydi.  Аlbatta,  “demokratiya”  soo’zi  “jamoa  barcha  ao’zolarining  faol  ishtirokida  rahbarlik  qilish 

usuli”  tarzida  oddiyroq  mao’noda  ham  qoo’llanaveradi.  “Respublika”  soo’zi  ham  –  xalqaro  huquq 

atamasi. U lugo’aviy jihatdan lotincha “ish” mao’nosidagi “res” hamda “ijtimoiy”, yao’ni “koo’pchilik” 

yoki  “umumxalq”  mao’nosidagi  “publika”  soo’zlarining  qoo’shilishidan  hosil  qilingan.  Istilohiy 

mao’nosi  ham  shundan  kelib  chiqadi:  u  “oliy  davlat  hokimiyati  mao’lum  muddatga  saylanadigan 

hokimiyat  organi  (prezident  yoki  parlament)ga  tegishli  boo’lgan  boshqaruv  shakli;  shunday  boshqaruv 

shakliga ega boo’lgan davlat” ni anglatadi. 

Oo’zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  “Oo’zbekiston  Respublikasini  yanada  rivojlantirish 

boo’yicha  harakatlar  strategiyasi  too’go’risida”gi  Farmoni  bilan  belgilangan  bu  beshta  ustuvor 

yoo’nalish  mamlakatimiz  taraqqiyotining  2017  –  2021  yillarga  moo’ljallangan  dasturulamali 

hisoblanadi.  Bizda  bu  besh  ustuvor  yoo’nalish  ijrosiga  qattiq  kirishildi.  Buning  birgina  isboti  shuki, 

2017  yilning  12  iyulь  kuni  Oo’zbekiston  Respublikasi  Oliy  Majlisi  Qonunchilik  palatasida  parlament 

palatalari,  siyosiy  partiyalar,  xalq  deputatlari  mahalliy  kengashlari  faoliyatining  tahlili  hamda 

istiqboldagi  vazifalariga  bago’ishlangan  videoselektor  yigo’ilishi  boo’lib  oo’tdi.  Unda  Oo’zbekiston 

Respublikasi  Prezidenti  Shavkat  Mirziyoev  “Parlamentimiz  haqiqiy  demokratiya  maktabiga  aylanishi, 

islohotlarning tashabbuskori va asosiy ijrochisi boo’lishi kerak” mavzusida mao’ruza qildi. Mao’ruzada 

hokimiyat  vakillik  organlari,  siyosiy  partiyalar  va  Ekologik  harakatning  oo’tgan  davrdagi  faoliyati 

oo’zaro  muloqot  shaklida,  tanqidiy  ruhda  tahlil  qilindi,  islohotlarni  yanada  chuqurlashtirish  yoo’lida 

oldimizda turgan muhim vazifalar belgilab berildi. 

“Har qanday siyosiy partiya zamon talabi bilan hamnafas boo’lib, uning oo’tkir talablariga javob 

bergan  taqdirdagina  siyosiy  kuch  sifatida  yashay  oladi…  Siyosiy  partiyalarning  Qonunchilik 

palatasidagi fraktsiyalari faoliyatini kuchaytirmasak, qonun ijodkorligi va qabul qilingan qonunlar ijrosi 

kutilgan natijani bermaydi”, – dedi Prezidentimiz. 

Davlatimiz  rahbari  demokratiyani  tao’minlashda  parlamentning  oo’rni  va  ahamiyati  katta 

ekanligini tao’kidlar ekan: “Demokratiya qaerdan boshlanadi  – parlamentdan boshlanadi. “Parlament – 

demokratiya maktabi”, – deymiz. Shunday ekan, milliy parlamentimiz haqiqiy demokratiya maktabiga 

aylanishi kerak”, – dedi. 

Modomiki,  2017  –  2021  yillarga  moo’ljallangan  Harakatlar  strategiyasining  birinchi 

yoo’nalishida  “demokratik  islohotlarni  chuqurlashtirish  va  mamlakatni  modernizatsiya  qilishda 

parlamentning hamda siyosiy partiyalarning rolini yanada kuchaytirish” ham koo’zda tutilgan, 2017 yil 

mamlakatimizda  “Xalq  bilan  muloqot  va  inson manfaatlari  yili”  deb  eo’lon  qilingan,  partiyalar  aynan 

xalqning  muayyan  toifalari  manfaatlarini  himoya  qilishga  chogo’langan  siyosiy  kuch  hisoblanar  ekan, 

bu boradagi kamchiliklarni bartaraf etib, islohotlarni yanada chuqurlashtirish lozim. 

Harakatlar strategiyasi real ijro talab qiladi. Uni amalga oshirish esa davlat va xalq birligida juda 

katta  ishlarni  bajarishni  taqozo  etadi.  Shuning  uchun  ham  shu  yilning  15  avgustida  Oo’zbekiston 

Respublikasi  Prezidentining  “2017  –  2021  yillarda  Oo’zbekiston  Respublikasini  rivojlantirishning 

beshta ustuvor yoo’nalishi boo’yicha Harakatlar strategiyasini kelgusida amalga oshirish chora-tadbirlari 

too’go’risida”gi  Farmoyishi  qabul  qilindi.  Unda  muayyan  mao’noda  amalga  oshirilgan  ishlar  bir  sidra 

sarhisob ham etildi. 

Qonun  ijodkorligi  faoliyati  sifatini  tubdan  o‘zgartirish,  davlat  hayotidagi  yetakchi  siyosiy 

kuchlarning o‘rni va rolini kuchaytirish Harakatlar strategiyasini kelgusi besh yilda amalga oshirishning, 

mamlakatni  uzoq  istiqbolda  rivojlantirish  hamda  modernizatsiyalashning  muhim  va  hal  etuvchi  omili 

hisoblanadi.  Birgina  2017  yilda  Harakatlar  strategiyasida  belgilangan  vazifalarga  binoan,  Oliy  Majlis 

 

36 

palatalari 50 ta qonun loyihasi ustida ish olib borishi kerak bo‘ladi. Ulardan 18 tasi mutlaqo yangi qonun 

bo‘lsa,  30  dan  ortig‘i  amaldagi  qonun  hujjatlariga  o‘zgartish  hamda  qo‘shimchalar  kiritishni  ko‘zda 

tutadi. Ushbu hujjatlarning asosiy maqsadi jamiyat hayotining barcha jabhasida munosabatlarni tartibga 

solishni  takomillashtirishga  qaratilgan.  Jumladan,  davlat  va  jamiyat  qurilishida  17  ta  qonun  loyihasini 

ishlab  chiqish  nazarda  tutilgan.  Qonun  ustuvorligini  taminlash  hamda  sud-huquq  tizimini  yanada  isloh 

qilishda tegishincha 18 ta qonun loyihasi, iqtisodiyotni liberallashtirish sohasida 7 ta, ijtimoiy sohada 4 

ta, tashqi siyosiy faoliyatda 3 ta qonunni ishlab chiqish belgilangan. 

 

Davlat hokimiyati va boshqaruv organlari faoliyati ochiqligining ta’minlanishi. 

 

O’zbekiston Respublikasining davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari  faoliyatining ochiqligi 

to’g’risida qonuni. Qonunchilik palatasi tomonidan 2014 yil 11 martda qabul qilingan Senat tomonidan 

2014 yil 10 aprelda ma'qullangan 

4-modda. Davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlari  faoliyati  ochiqligining  asosiy 

printsiplari 

Davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlari  faoliyati  ochiqligining  asosiy  printsiplari 

quyidagilardan iborat: 

ular  tomonidan  taqdim  etiladigan  axborotdan  hammaning  foydalanishi  mumkinligi,  uning  o'z 

vaqtida berilishi va ishonchliligi; 

ular faoliyatining oshkoraligi va shaffofligi; 

davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlarining  faoliyati  to'g'risidagi  axborotni  izlash,  olish  va 

tarqatish erkinligi; 

davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlari  faoliyati  to'g'risida  axborot  taqdim  etishda 

fuqarolarning o'z sha'ni  va qadr-qimmatini tajovuzlardan, o'z shaxsiy hayotiga aralashuvlardan himoya 

qilishga  bo'lgan  huquqlari  va  qonuniy  manfaatlariga,  shuningdek  fuqarolar  va  yuridik  shaxslarning  o'z 

ishchanlik obro'sini himoya qilishga bo'lgan huquqlariga rioya etish. 

8-modda. Davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlari  rahbarlarining  davlat  hokimiyati  va 

boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligini ta'minlash sohasidagi vakolatlari 

Davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlari  rahbarlarining  davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi 

organlari faoliyatining ochiqligini ta'minlash sohasidagi vakolatlariga quyidagilar kiradi: 

davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlari  tarkibiy  va  hududiy  bo'linmalarining  o'z  faoliyati 

to'g'risidagi  axborotdan  axborotdan  foydalanuvchilarning  foydalanishini  ta'minlashga  doir  faoliyatini 

muvofiqlashtirib borish; 

davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining faoliyati  to'g'risida axborot taqdim  etish  tartibini 

belgilovchi  normativ-huquqiy  hujjatlar,  normativ  va  boshqa  hujjatlar  ishlab  chiqilishi  hamda  qabul 

qilinishini tashkil etish; 

davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlari  faoliyatining  ochiqligini  ta'minlash  bo'yicha 

o'tkazilayotgan  tadbirlar  monitoring  qilinishini  hamda  doimiy  ravishda  kompleks  baholanishini  tashkil 

etish; 

davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlarining  faoliyati  to'g'risida  axborot  taqdim  etish  uchun 

mas'ul bo'lgan mansabdor shaxslarni belgilash; 

davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining faoliyati to'g'risida ularning rasmiy veb-saytlarida 

joylashtiriladigan axborot ro'yxatini tasdiqlash; 

davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlarining  faoliyati  to'g'risidagi  foydalanilishi  qonun 

hujjatlariga muvofiq cheklab qo'yilgan axborotga taalluqli ma'lumotlarning ro'yxatini tasdiqlash; 

davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining faoliyati to'g'risidagi e'lon qilinishi (chop etilishi) 

lozim bo'lgan axborot materiallarini tasdiqlash; 

axborotdan  foydalanuvchilarning  davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlarining  ochiq  hay'at 

majlislarida hozir bo'lishi tartibini belgilash; 

 

37 

axborotdan  foydalanuvchilarning  davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlarining  faoliyati 

to'g'risidagi  axborotdan  moneliksiz  foydalanishini  ta'minlash,  ushbu  Qonun  6-moddasining birinchi 

qismida nazarda tutilgan hol bundan mustasno; 

davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining faoliyati to'g'risida ularning rasmiy veb-saytlarida 

joylashtiriladigan axborotning o'z vaqtida berilishini va ishonchliligini ta'minlash; 

davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari faoliyatining ochiqligi  to'g'risidagi  qonun hujjatlarini 

buzganlik uchun davlat hokimiyati va boshqaruvi organlarining mansabdor shaxslariga nisbatan tegishli 

choralar ko'rish. 

Davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi  organlarining  rahbarlari  davlat  hokimiyati  va  boshqaruvi 

organlari  faoliyatining  ochiqligini  ta'minlash  sohasida  qonun  hujjatlariga  muvofiq  boshqa  vakolatlarni 

ham amalga oshirishi mumkin. 

«Oo’zbekiston Respublikasida Mao’muriy islohotlar kontseptsiyasini tasdiqlash too’go’risida»gi 

Farmon  2017-2021-yillarda  Oo’zbekiston  Respublikasini  rivojlantirishning  beshta  ustuvor  yoo’nalishi 

boo’yicha  Harakatlar  strategiyasini  amalga  oshirishda  muhim  qadam  hisoblanadi  hamda  mohiyatiga 

koo’ra Oo’zbekistonning davlat va jamiyat qurilishida yangi sahifani ochib beradi. 

Oo’zbekiston  Respublikasida  Mao’muriy  islohotlar  kontseptsiyasida  davlat  boshqaruvi  tizimini 

tubdan isloh qilishning 6 ta asosiy yoo’nalishi belgilab berildi. 

Birinchi  yoo’nalish  ijro  etuvchi  hokimiyat  organlari  faoliyatining  institutsional  va  tashkiliy-

huquqiy  asoslarini  takomillashtirishga  bago’ishlangan.  Mazkur  sohadagi  chora-tadbirlar  quyidagilarni 

nazarda tutadi: 

• 

ijro  etuvchi  hokimiyat  organlarini  tashkil  etish  va  tugatishning  aniq  mezonlari  hamda 

tartib-taomillarini joriy qilish; 

• 

kadrlar  va  moddiy  resurslardan  oqilona  foydalangan  holda,  ijro  etuvchi  hokimiyat 

organlarini optimallashtirish; 

• 

ijro  etuvchi  hokimiyat  organlarining  mustaqilligini  oshirish  hamda  ularning  Vazirlar 

Mahkamasi bilan oo’zaro hamkorlik mexanizmlarini takomillashtirish; 

• 

davlat  xizmatlari  koo’rsatish  tizimini  izchil  takomillashtirish  va  «Elektron  hukumat» 

tizimini yanada keng joriy etish; 

• 

mao’muriy adliyani rivojlantirish va murojaatlarni kollegial eshitishni joriy qilish. 

Ikkinchi  yoo’nalish  ijro  etuvchi  hokimiyat  organlarining  vazifalarini,  ularni  amalga  oshirish 

mexanizmlari  va  javobgarlik  sohalarini  aniqlashtirishni  nazarda  tutadi.  Shu  munosabat  bilan  quyidagi 

masalalar boo’yicha chora-tadbirlar koo’riladi: 

• 

rivojlanish  dasturlarini  shakllantirishda  hududiy  ijro  etuvchi  hokimiyat  organlarining 

tashabbuskorligi va rolini oshirish; 

• 

maqsadli  indikatorlarga  erishishga  asoslangan,  barcha  darajadagi  ijro  etuvchi  hokimiyat 

organlari va ularning rahbarlari faoliyatini baholashning printsipial yangi tizimini joriy qilish; 

• 

xalqaro  amaliyotda  muvaffaqiyatli  qoo’llanilayotgan,  shu  jumladan,  sifat  menejmenti, 

indikativ  rejalashtirish,  autsorsing,  kraudsorsing  kabi  ishni  tashkil  etishning  zamonaviy  uslublaridan 

foydalanish; 

• 

rivojlanish dasturlarini ishlab chiqish va ularning amalga oshirilishini monitoring qilishda 

jamoatchilik bilan oo’zaro hamkorlikning zamonaviy shakllarini joriy etish. 

Uchinchi yoo’nalish iqtisodiyot tarmoqlariga mao’muriy tao’sirni qisqartirish va boshqaruvning 

bozor mexanizmlarini kengaytirish hisoblanadi. Ushbu yoo’nalishda quyidagilar rejalashtirilmoqda: 

• 

xususiy  sektor  samarali  faoliyat  koo’rsatayotgan  sohalarda  davlat  ishtirokidagi  tijorat 

tashkilotlarini tuzishni cheklash va amaldagi davlat korxonalarini qayta tashkil etish; 

• 

iqtisodiy faoliyatda davlat ishtirokining aniq bozor mexanizmlarini ishlab chiqish; 

• 

ijtimoiy-iqtisodiy  masalalarni  hal  qilishda  ijtimoiy  hamda  davlat-xususiy  sheriklikning 

huquqiy va institutsional bazasini takomillashtirish; 

• 

ayrim davlat funktsiyalarini xususiy sektorga oo’tkazish. 

 

38 

Too’rtinchi  yoo’nalishda, jumladan, quyidagilar  orqali vertikal  boshqaruv tizimi va ijro etuvchi 

hokimiyat organlari hamkorligining mexanizmlarini takomillashtirish nazarda tutilgan: 

• 

davlat boshqaruvini bosqichma-bosqich nomarkazlashtirish; 

• 

mahalliy  davlat  hokimiyati  organlarining  moliyaviy  imkoniyatlarini  kengaytirish, 

ularning roli va javobgarligini oshirish; 

• 

hududiy  organlarning  rahbar  kadrlarini  tanlash  va  joy-joyiga  qoo’yish  masalalarida 

mahalliy davlat hokimiyati organlarining vakolatlarini kuchaytirish. 

Beshinchi yoo’nalish davlat boshqaruvi tizimiga strategik rejalashtirishning zamonaviy shakllari, 

innovatsion go’oyalar, ishlanma va texnologiyalarni joriy  etish  boo’yicha chora-tadbirlarni oo’z ichiga 

olgan. Mazkur chora-tadbirlar qatorida quyidagilarni tao’kidlash lozim: 

• 

davlat  xizmatlari  koo’rsatish  tartib-taomillarini  optimallashtirish  va  soddalashtirishni 

tao’minlaydigan davlat boshqaruvining innovatsion shakllarini joriy etish; 

• 

innovatsion go’oyalar va texnologiyalarni ishlab chiqishga investitsiyalarni faol jalb etish; 

• 

zamonaviy  ilmiy-tadqiqot  va  innovatsion  yutuqlarni  muvaffaqiyatli  joriy  qilish  uchun 

zarur boo’lgan rivojlangan infratuzilmani yaratish; 

• 

tabiatni muhofaza qilish, resurs va energiya tejaydigan texnologiyalarni keng joriy etish. 

Oltinchi  yoo’nalishda  professional  davlat  xizmatining  samarali  tizimini  shakllantirish, 

shuningdek,  korruptsiyaga  qarshi  kurashishning  tao’sirchan  mexanizmlarini  oo’rnatish  belgilangan. 

Ularga erishish uchun quyidagilar rejalashtirilgan: 

• 

davlat  xizmatining  shaffofligi  va  ochiqligini  tao’minlash,  aholi  bilan  ochiq  muloqotni 

yoo’lga qoo’yishning yangi mexanizmlarini joriy etish; 

• 

davlat  xizmatchilarining  mehnatiga  haq  too’lash  va  ijtimoiy  tao’minotining  zamonaviy 

tizimini kiritish orqali ularning mehnat unumdorligini oshirish. 

Bundan  tashqari,  Farmon  bilan  Oo’zbekiston  Respublikasida  Mao’muriy  islohotlar 

kontseptsiyasi  normalarini  amaliy  roo’yobga  chiqarish  boo’yicha  40  dan  ortiq  aniq  tadbirlarni  nazarda 

tutuvchi «Yoo’l xaritasi» tasdiqlandi. 

Shuningdek,  Oo’zbekiston  Respublikasida  Mao’muriy  islohotlar  kontseptsiyasini  amalga 

oshirish boo’yicha komissiya hamda davlat boshqaruvi tizimini tanqidiy oo’rganish va uni tubdan isloh 

qilish yuzasidan takliflar tayyorlash boo’yicha ishchi guruhlar tashkil etildi.