O'zbekiston respublikasi profi universitety

munosabatlardadir”, deb yozadi. 
Ko'p yuz yilliklar davomida psixologiya faqat ikki sohada - pedagogika va 
meditsinadagina o'zining amaliy qo'llanilishiga ega bo'lib kelgan. XX asrning 
boshidan avj olgan texnik taraqqiyot, ishlab chiqarish faoliyatining psixologik 
asoslari muammosini, savdo, reklama ishlari - menedjment va marketing kabilarni 
dolzarblashtirib yubordi. V.Shtern tomonidan kiritilgan “psixotexnika” atamasi 
dastavval kasb-hunar faoliyatining psixologik jihatlarinigina qamrab olgan edi. 
XIX asrning 80-yillaridayoq amerikalik injener Frederik Teylor (1856-1915) 
mehnatni ratsionalizatsiyalash tadbirlari tizimini ishlab chiqqan edi. Mehnatni 
tashkil qilishning barcha ratsional usullarini Teylor o'zining empirik psixologik 
tasavvurlari bilan asoslab berdi. Bularning barchasi ishlab chiqarishni tashkil 
qiluvchilar o'rtasida psixologik bilimlarning mavqeini keskin oshirib yubordi, 
jamoatchilik e'tiborini ishlab chiqarishning turli sohalarida faoliyat ko'rsatadigan 
ishchilarning nerv-psixologik, individual psixologik imkoniyatlari muammosiga 
qaratdi. Ish vaqtining tuzilishi va optimal davomiyligini aniqlashga intilish, toliqish 
muammosini tadqiq etish, kasblarni tahlil qilish (professiogramma) va kasbga 
yaroqlilikni aniqlash metodlari ishlab chiqila boshlandi. Bularning barchasi 
psixologiyaning amaliy ahamiyatini keskin orttirib yubordi. Faoliyatning turli 

---

31 
sohalarida odamning psixologik imkoniyatlari muammosini birinchi planga olib 
chiqdi. Ishlab chiqarishda laboratoriya-psixologik tadqiqotlarni tatbiq qilish keskin 
ortdi. 
Turli psixik funktsiyalar: xotira, intellekt, diqqat, sensomotor reaktsiyalar 
tezligini testlar yordamida tadqiq qilish masalalari faollashib bordi. Bu psixik 
funktsiyalarning turli kasb-hunarlarni egallash uchun zarur bo'lgan rivojlanganlik 
darajalari aniqlandi. Eksperimental psixologiya akademik laboratoriyalarni tark 
etib odamlar hayotining turli amaliy sohalariga kirib bordi. Psixologik diagnostika 
metodlari takomillashdi. Psixologik maslahatlar berish sohalari kengaydi. 
Odamning psixologik imkoniyatlari aniq o'lchovlar ob'ektiga aylandi. Odamlar 
faoliyatining barcha jabhalarida psixologik omillarga bo'lgan e'tibor kuchaya bordi. 
Yuqorida keltirib o'tilgan ma'lumotlarga asoslangan holda Milliy gvardiya 
tarkibida xizmat qiluvchi, jamoat xavfsizligini ta'minlash masalalari bilan 
shug'ullanuvchi kadrni kasbiy tayyorlash, uning psixologik, individual psixolog 
xususiyatlaridan samarali foydalanishda psixotexnika, psixodiagnostika, hozirgi 
zamon ilmiy psixologiyasi yutuqlaridan, soha mutaxassislari erishgan amaliy 
tajribalardan unumli foydalanish maqsadga muvofiq bo'ladi. Buning uchun esa, 
ularni bilish, o'rganish, ular haqida ko'proq o'qish kerak. 

---

32