O'zbekiston respublikasi profi universitety

xarakteri - uni hayotiy quvvati (libido)ning ma'lum tarzda yo'nalganligidir, deb 
ta'kidlaydi. Xulqning tashqi ifodalanishiga ko'ra bir xil bo'lgan shakli, turlicha 
motivatsiyaga ega bo'lishi mumkin. Xulqning turg'un usullari motivatsiyaning 
turg'un tizimi bilan belgilanadi.
Shunday qilib, xarakter, - individning hayotiy strategiyasida namoyon 
bo'luvchi, xulqining umumlashtirilgan, turg'un usullari tizimidir. Xarakter - individ 
psixikasining turg'un orentirlangan - operatsion xususiyatlarining muhridir.

---

102 
Individ xulqining fiziologik asosi “temperament” tushunchasi bilan 
qamrab olinadi, uni xulqining ijtimoiy shartlangan jihatlari esa – “xarakter” 
tushunchasi bilan ifodalanadi. Temperament tabiiy – anglanmagan jihatlar, 
hissiyot bilan bog'liq bo'lsa, xarakter - irodaviy jihatlar bilan bog'liq. 
18-rasm. Xarakterning tuzilishi 
Biroq, bular inson psixikasining o'zaro bog'liq xususiyatlaridir. Individga 
tabiatan xos bo'lgan ayrim sifatlar, uning xarakterida ham o'z izini ko'rsatadi, ya'ni 
uni xulqining ijtimoiy shakllangan usullariga ta'sir qiladi.
Odam xarakteri tahlil qilinar ekan, uning endogen (ichki shartlangan) va 
ekzogen (tashqi shartlangan) xususiyatlarini farqlash zarur bo'ladi. Xarakterli 
xususiyatlarning bu guruhlari o'zaro bog'liqdir. Ijtimoiy o'zlashtiriladigan sifatlar 
biologik nasliy sifatlar bilan o'zaro bog'liq bo'ladi.
X A R A K T Y E R T I P L A R I 
GARMONIK 
BARQAROR 
ICHKI NIZOLI,TASHQI 
MOSLASHUVCHAN
MOSLASHUVCHANLIGI 
PASAYGAN NIZOLI 
O'ZGARUVCHAN 
X A R A K T YE R X I S L A T L A R I 
Jamiyatga, 
o'z-o'ziga, 
mehnatga, mehnat 
mahsullariga 
bo'lgan
munosabati bilan 
shartlangan 
Irodaviy : 
maqsadga 
yo'nalganlik, 
qat'iylik, ti-
rishqoqlik, 
intizomlilik