O‘zbеkiston rеspublikаsi

 
17.2. Uzoq muddatli oraliqdagi investitsiya 
Asosiy kapitalga qo‘yilgan investitsiyalar asosan uzoq muddatli bo‘ladi. 
Asosiy kapitalning xizmat qilish, ya’ni undan foydalanish muddati mavjud bo‘lib, u 
chegaralangan bo‘ladi. Asosiy kapital xizmat ko‘rsatish muddati davomida firma 
uchun daromad keltiradi. 
Uzoq muddatli oraliqdagi kapital qo‘yilmadan olinadigan foydani hisoblash 
uchun asosiy kapitalning xizmat ko‘rsatish muddatini va undan foydalanish
davomida har yilda olinadigan daromadni bilish kerak bo‘ladi. 
Faraz qilaylik, 
I
- investitsiyani chekli qiymati, 
R
j
j
-
-xizmat ko‘rsatish
yilida asosiy kapitaldan olinadigan chekli (qo‘shimcha) daromad. U holda birinchi yil 
uchun 


j

1 kapitalning chekli oqlash normasini 
 
r
quyidagi formula orqali 
hisoblash mumkin:


)
1
(
1
1
R
r
I



Demak, bugungi bir so‘mlik kapitalning qiymati yilning oxiriga kelib 
1

r
so‘mga teng bo‘ladi, agar u bir yil davomida 
r
so‘mlik foyda keltirsa. 
Agar chekli kapital qiymati 1000 so‘m va chekli kapitalning bir yildan keyin 
umumiy foydaga qo‘shadigan chekli hissasi 1300 so‘m bo‘lsa, chekli oqlash normasi 
quyidagiga teng.
(1) formuladan foydalanib yozamiz: 
r
R
I
I






1
1300 1000
1000
100% 30%.
Bugungi bir so‘mlik kapital qiymati yil oxirida 


1 1 0 3
13
 

,
,
so‘mga teng 
bo‘ladi. 
Agar 
ssuda 
foizi 
stavkasi 
i

10%
bo‘lsa, 
sof 
oqlash 
normasi 

 


r
r i
  


30 10
20% bo‘ladi. 
Agarda I

1000 so‘m va r

30% berilgan bo‘lsa, 
R
1
ni topish mumkin 
bo‘ladi: 


1000 1 0 3
1300
 

,
.
Ikkinchi yil uchun esa 


2
1
1
R
r
R



(2) yoki 

 

I
r
r
R
    
1
1
2
,


2
2
1
R
r
I



(3). 

---

233 
Bir yillik investitsiyaning qiymati yilning oxiriga kelib quyidagini tashkil 
qiladi, (1) dan foydalanib quyidagini yozamiz: 


r
R
I


1
1
(4) ikkinchi yil uchun esa 


2
2
1 r
R
I


(5). 
Ixtiyoriy 
t
yil uchun kapitalning qiymati quyidagicha aniqlanadi: 

 



I
R
r
R
r
R
r
t
t




 

1
2
2
1
1
1
...
.