Oʻzbekiston respublikasi

2.Fanni sillabusi

		MODUL / FAN SILLABUSI Geografiya va ekologiya fakulteti 60710400 – Ekologiya va atrof muhit muhofazasi (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha) taʼlim yo‘nalishi			“Tasdiqlayman” SamDU oʻquv ishlari boʻyicha prorektori: _________ A.S.Soleyev “__”_______2022 yil M.Oʻ.
Fan nomi:			Hayvonlar ekologiyasi
Fan turi:			Majburiy
Fan kodi:			HE1205
Yil:			2022-2023
Semestr:			2
Taʼlim shakli:			Kunduzgi
Mashg‘ulotlar shakli va semestrga ajratilgan soatlar:			150
Maʼruza			28
Amaliy mashg‘ulotlar			32
Laboratoriya mashg‘ulotlari			-
Seminar			-
Mustaqil taʼlim			90
Kredit miqdori:			5
Baholash shakli:			Imtihon
Fan tili:			O‘zbek

Dastur mualliflari:		Fayzullayev Burxon.
E-mail:		[e-mail] telegram [phone], talabalarning bevosita murojjat vaqti har kuni 14.00 dan 16.00 gacha.
Tashkilot:		Sharof Rashidov nomidagi Samarqand davlat universiteti, «Ekologiya va hayot faoliyati havfsizligi » kafedrasi.
Fanning maqsadi (FM)
FM1	Fanni o`rgatishning maqsadi - Hayvonlarning yashash muhitlari hilma-xil bo’lib, undagi shartsharoitlar o’ziga xos va o’zgaruvchanligi bilan ajralib turadi. Barcha mavjudotlar kabi hayvonlar ham nafaqat o’zaro, balki muhit omillari bilan doimiy mustahkam aloqada bo’ladi. Hayvonlar hayoti davomida muhitning o’zgaruvchan sharoitlariga doimo moslashib boradi, va o’zining hayotiy jarayonlarini muvofiqlashtiradi. Tabiat va jamiyat o‘rtasidagi o‘zaro aloqalarda ayni bir vaqtda maqbul muvozanatni saqlab qolgan holda iqtisodiyotni barqaror rivojlantirish va tabiiy muhit holatini yaxshilashga erishish muammolarining optimal echimini topish, fanning strategik maqsadi aholida ekologik dunyoqarashni va madaniyatni shakillantirish to`g`risida bilim berishdir.
FM2	Fan va taʼlim integratsiyasi mazmun mohiyatidan kelib chiqqan holda innovasiyalarni taʼlim tizimiga keng jalb etish, zamonaviy axborot-kommunikasiya tizimidan keng foydalanish.

Fan mazmuni
Mashgʻulotlar shakli: ma`ruza (M)
	Kirish. Hayvonlar ekologiyasi fani va uning bo’limlari.
	Hayvonlar ekologiyasining qisqacha tarixi.
	Autoekologiya. Hayvonlarning yashash muhitlari va moslanishlar.
	Hayvonlarning fe’l-atvor harakatlari asosida tana haroratini idora etilishi.
	Gidrobiontlarning ba’zi bir moslanishlari.
	Hayvonlarning quruqlik – havo muhitida yashashga moslanishlari.
	Biotik omillar va hayvonlarning o’zaro munosabatlari.
	Biologik maromlar va hayotiy jarayonlarning boshqarilishi.
	Hayvonlarning hayotiy shakllari.
	Hayvonlar populyatsiyalari va ularning ekologik xususiyatlari
	Hayvonlarning biotsenozdagi o’rni va undagi munosabatlar.
	Hayvonlarning ekotizimlar uchun ahamiyati va ekotizimlarning o’zgarishi.
	Biosferada hayvonlarning tarqalish chegaralari.
	Biosfera va insoniyatning amaliy faoliyati va hayvonot dunyosini muhofaza qilish.
Mashg`ulotlar shakli: Amaliy mashg`ulot (A)
A1	Hayvonlar ekologiyasida foydalaniladigan uslublar.
A2	Markaziy Osiyo olimlarining tabiat va ekologiyaga oid fikrlari.
A3	O’zbekistonda hayvonlar ekologiyasi fanining qisqacha rivojlanish tarixi.
A4	Hayvonlar ekologiyasi fanining vazifalari.
A5	Muhit omillarining ta’sir etishini umumiy qonuniyatlari.
A6	Ekologik omillarni hayvonlarning turli funktsiyalariga bir xil ta’sir etmasligi qoidasi.
A7	Abiotik omillar va ularga hayvonlarning moslanish xususiyatlari.
A8	Organizmlarda moslanishlar paydo bo‘lishi.
A9	Namlikning va haroratning hayvonlarga ta’siri.
A10	Dunyo okeanining turli ekologik zonalaridagi hayvonlar.
A11	Suv muhitidagi hayot.
A12	Tuproqning muhit sifatida ahamiyati.
A13	Hayvonlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlar turlari va uning ekologik ahamiyati.
A14	Hayvonlar hayotiy shakllarining tasniflanishi.
A15	Turning populyatsion tuzilmasi.
A16	Ekotizimda energiya oqimi va unda hayvonlarning o’rni hamda ahamiyati.
	Fanni oʻzlashtirish uchun zarur boshlangʻich bilimlar va ko’nikmalar
BK1	Hayvonlar ekologiyasi fani yuzasidan umumiy tasavvur va maʼlum ekologik bilimlar bazasiga ega boʻlishlari kerak.
BK2	Hayvonlar ekologiyasi to‘g‘risida tushunchalar, tabiat komponentlarining ekologik holati va ularni baholash, hayvonlar hayoti davomida muhitning o’zgaruvchan sharoitlariga doimo moslashib borishi va o’zining hayotiy jarayonlarini muvofiqlashtirishi to‘g‘risida tegishli tasavvurga ega bo‘lishlari lozim.
BK3	Fanning tushuncha kategoriyalari tizimi va metodologiyasini bilish, bilimlarning asosiy yo‘nalishlarini qiyosiy tahlil qilish.
BK4	Fanning tushuncha kategoriyalari tizimi va metodologiyasini bilish, bilimlarning asosiy yo‘nalishlarini qiyosiy tahlil qilish.
BK5	Biosferada hayvonot dunyosining o’rni, ahamiyati, hayvonlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlar shakllari va ulardan foydalanishning ekologik asoslari to‘g‘risida tushunchalar, hayvonlarning o’zaro va tashqi mihit bilon munosabatlarida ekologik qonuniyatlar, qoidalar, prinsiplarga asoslanishi, tabiat komponentlarining ekologik holati va ularni baholash, yetuk ekolog mutaxassis bo‘lish jarayonidagi o‘zgarishlarni tahlil qila olish va ulardan xulosalar chiqarish.
BK6	Bu fanning hozirgi vaqtdagi vazifasi qiyinlashib borayotgan muhitda tirik organizmlarning yashashiga yordam berishdir.
BK7	Hayvonlar ekologiyasi kursini o‘zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalalar doirasida bakalavr: tirik organizmlarning geografik tarqalishi, yashash xususiyatlarini va ular jamoalarining yer yuzida geografik tarqalish va taqsimlanish qonuniyatlarini ko`rsatkichlarining vazifalari, roli va o‘rnini mukammal bilishi kerak.