Savol va topshiriqlar:
1. Ishlab chiqarish kuchlarini joylashtirishga ta’sir ko’rsatuvchi omillarni
sanab o’ting.
2. Suv resurslarining sanoat tarmoqlarini joylashtirisdagi ahamiyatini
baholang.
3. Ma’lum hududning iqlim sharoiti va yer yuzi tuzilishi sanoat tarmoqlarini
hududiy tashkil etishga qanday ta’sir ko’rsatadi?
Mavzu: Sanoat rivojlanishining ijtimoiy- iqtisidiy omillari
Reja:
1. Xom ashyo omili
2. Elektr energetika omili
3. Aholi va mehnat resurslari omili
4. Transport omili
5. Ekologik omil
6. Ilmiy-texnika taraqqiyoti omili
7. Bozor iqtisodiyoti omili
Tayanch tushunchalar: xomashyo, elektr energetika, aholi va mehnat
resursi, transport, bozor iqtisodiyoti, ilmiy-texnika taraqqiyoti, ishlab
chiqarish.
Xom ashyo omili Tabiiyki, mahsulot xom ashyosiz yaratilmaydi. Ammo
ayrim mahsulotlarni olish uchun xom ashyo boshqalariga qaraganda ko’proq
sarflanadi. Shuning uchun bunday mahsulotlarni ishlab chiqarishga ixtisoslashgan
tarmoqlar va korxonalar mumkin qadar xom ashyo rayonlariga yaqin
joylashtiriladi. Sanoatning barcha tarmoqlari, masalan, tog’-kon, o’rmon,
baliqchilik o’z-o’zidan ma’lumki xom ashyo bo’lmagan rayonlarda rivojlanmaydi.
Bunday sanoat tarmoqlarining joylashuvi bevosita foydali qazilmalar yoki tabiiy
boyliklar geografiyasi bilan bog’liq. Boshqa sanoat tarmoqlarining hududiy tashkil
etilishi biroz murakkabroq. Masalan, 1 tonna paxta tolasi olish uchun taxminan 3
tonna xom xom paxta, 1 tonna paxta yog’i uchun 5 tonna chigit, 1 tonna shakarga 7
tonna qand lavlagisi ishlatiladi.
20
3-jadval
Sanoat mahsulotlarini ishlab chiqarishga ta’sir etuvchi omillar
Mahsulotlar va
tarmoqlar
Xom
Do'stlaringiz bilan baham: |
