O`zbekiston respublikasi xalq talimi vazirligi navoiy davlat pedagogika instituti
Download 0.72 Mb. Pdf ko'rish
|
Qodirova M. Sanoat va qishloq xo\'jaligi asoslari
|
1.
Tarixiy metod. Har bir fanda qo’llanilganligi kabi sanoat va qishloq xo’jalik asoslari fanida ham ishlatiladi. Ma’lum bir hududda sanoat tarmoqlarining joylashishi va tarqalishining tarixiy rivojlanishini, qishloq xo’jaligi tarmog’ining tabiiy-geografik sharoit natijasida bunyod etilishi va takomillashishini tarixiy jihatdan o’rganadi. 2. Statistik metod. Statistika usuli ko’p uchrashib turadigan ko’rsatkichlar: o’sish, ko’payish, foiz, promille, indeks, koeffitsiyent, guruhlash va boshqalar to’g’risida malaka hosil qilishga yordam beradi. Shuningdek, bu usul turli xil jadvallar, grafik yoki chizmalar, aholi zichligi, demografik sig’im, o’rtacha masofa kabi ko’rsatkichlarni aniqlashda qo’l keladi. Statistik usul tadqiqot doirasidagi barcha ma’lumotlarni turli manbalardan to’plash, ularni umumlashtirish, qayta ishlash va tahlil etish kabi murakkab va mas’uliyatli jarayonlarni o’z qamroviga oladi. 3. Modellashtirish metodi. Geografiyada modellashtirish metodi keng qo’llaniladi. Modellashtirishda hodisa yoki voqelik umumlashtirilib, ma’lum bir ko’rinishda aks ettiriladi. Shu nuqtai nazardan qaralganda, turli mashtab va mazmundagi kartalar geografik modellarning mukammal shaklidir. Shuningdek, matematik formulalar, grafik va jadvallarda ham fikr, hodisa yoki jarayon 8 ”miniatyura” ko’rinishida o’z aksini topadi. Iqtisodiy va ijtimoiy geografiyada qo’llaniladigan grafiklarning turi ham har xil. Chunonchi, ular tik to’g’ri burchak, ustunsimon, voronkasimon, piramidasimon, konus, xalqa, aylana, uchburchak, to’rtburchak, kubik kabi ko’rinishlarda bo’lishi mumkin. 4. Taqqoslash metodi. Har bir hududning sanoatga yoki ma’lum bir tarmoqlariga aniq baho berishda shu tarmoqning rivojlanganligi va iqtisodiy jihatdan unumdorligini boshqa hudud tarmoqlariga nisbatan solishtirish orqali uning takomillashganini aniqlash mumkin. Geografik taqqoslash hamma vaqt hududiy va ikki ko’rinishda bo’ladi: o’xshash va noo’xshash taqqoslashlar. Odatda, birinchisi an’anaviyroq, bu yerda umumiy holatlari, ko’lami, vazifa va mohiyati monand bo’lgan ob’yektlar solishtiriladi. Ikkinchi holda esa taqqoslanuvchi ob’yektlar o’zlarining katta-kichikligi, vazifasi, mohiyati va boshqa jihatlariga ko’ra bir-birining teskarisi bo’ladi. Download 0.72 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|