O‘zbekiston respublikasi yoshlar siyosati va sport vazirligi o‘zbekiston davlat jismoniy tarbiya va sport universiteti qo‘lyozma huquqi: uo`K: Suloymonov Yodgor Baxtiyor o‘g‘li

Muvozanat saqlash
Muvozanat deganda gavdani turg`un bir xolatda saqlash qobiliyati tushuniladi. Muvozanat statik va dinamik bo`lishi mumkin. Biror bir holatda turishda kishining gavdasi mutloq harakatsiz bo`lmaydi, u doimo tebranib turadi. Kishi biror daqiqa muvozanatni yo`qotish va uni qaytatdan tiklab turadi. Kishida muvozanat funktsiyasi qanchalik takomillashgan bo`lsa, u muvozanatni shunchalik tez tiklab oladi, unda tebranish amplitudasi shunchalik kichik bo`ladi.
Muvozanat saqlashni tarbiyalash muvozanat saqlash mashqlari deb ataladigan mashqlarni harakatlar va xolatlarni takomillashtirish bilan bajariladi. Agar harakat texnika jixatdan to`g`ri bajarilayotgan bo`lsa, muvozanatni saqlash ancha oson bo`ladi. Jumladan, asosiy tik turgan xolatda muvozanat saqlash uchun biror buyumga imkon boricha gorizontal ravishda qarash va uni o`zgartirmaslik kerak.
EGILUVCHANLIK
Egiluvchanlik deganda tayanch — harakat apparatining morfofunktsional xususiyaglari tushunilib, bu xususiyatlar shu apparat zvenolarning harakatchanligini belgilaydi. egiluvchanlik aktiv va passiv bo`lishi mumkin. egiluvchanlikning namoyon bo`lishi muhitning tashqi temperaturasiga bog`liq: temperaturanish ortish bilan egiluvchanlik ham ortib boradi. Sutka vaqti, boshqa jismoniy sifatlarga qaraganda, egiluvchanlikka ko`p tahsir qiladi. ertalabki soachlarda egiluvchanlik ancha kamaygan bo`ladi. Mashg`ulot o`tkazayotganda, egiluvchanlik turli sharoitlar tahsirida o`zgartirishni ehtiborga olish kerak.
Egiluvchanlikning yomonlashuviga olib boradigan noqulay sharoitlarni razminka yordamida qizish bilan bartaraf qilish mumkin. egiluvchanlik charchash tahsirida sezilarli ravishda o`zgaradi, jumladan, aktiv egiluvchanlik ko`rsatkichlari kamayadi, passiv egiluvchanlik ko`rsatkichlari esa ortib boradi.
Aktiv egiluvchanlik bevosita muskul kuchi bilan bog`liq. Biroq, kuchlilikning oshiradigan mashqlar bilan shug`ullanish bo`g`inlardagi harakatchanlikni chegaralab qo`yishi mumkin. Lekin bu salbiy tahsirni engish mumkin: egiluvchanlik va kuchlilikni oshiradigan mashqlarni maqsadga muvofiq ravishda qo`shib olish borish yo`li bilan xar ikkala fazilatning yuksak darajada rivojlanishga erishish mumkin. Umurtqa pog`onasining, tos —son va elka bo`g`inlarining harakatchanligi eng ko`p ahamiyatga ega.
Egiluvchanlikni tarbiyalash uchun harakat amplitudasi oshirilgan mashqlardan foydalaniladi. Ular 2 guruhga— aktiv va passiv harakatlarga bo`linadi. Aktiv harakatlarda biror bo`g`indagi harakatchanlikning ortishi shu bo`g`indan o`tadigan muskullarning qisqarish xisobiga ro`y beradi. Passiv harakatlarda tashqi kuchlardan foydalaniladi.
Aktiv mashqlar bajarilish xarakteriga ko`ra bir —birlaridan farq qiladi: bir fazali mashqlar va prujinasimon mashqlar; silkinish mashqlari; yuklama bilan yuklamasiz bajariladigan mashqlar. Bulardan tashqari, maksimal amplituda sharoitda gavdaning harakatsiz xolatini saqlab turadigan statik mashqlar ham shu gruppaga kiradi. Passiv statik mashqlar aktiv egiluvchanlikni rivojlantirish uchui dinamik mashqlarga karaganda unchalik samarali emas, lekin passiv egiluvchanlikda yuqori ko`rsatkichlarga erishish imkonini beradi.
Xar bir mashg`ulotda cho`ziluvchanlik mashqlarni sal —pal og`riq paydo bo`lguncha bajarish lozim. egiluvchanlik mashqlarini mustaqil topshiriqlar sifatida uyga vazifa qilib berish ancha qulay.