O`zbekiston respublikasida tashqi iqtisodiy faoliyatni xorijiy investitsiyalar yordamida rivojlantirish Reja

Xalqaro marketing muhitini o`rganish xalqaro savdo va kooperatsiya tizimi, iqtisodiy, siyosiy-huquqiy va madaniy muhit, tovar va xizmatlar xalqaro bozorini o`rganish, xalqaro raqobat va xalqaro marketingni tashkil etish bilan bog`liq masalalarni hal qilishni o`z ichiga kiritadi.

Xalqaro savdo tizimi dunyoning barcha mamlakatlari tashqi savdosi yig`indisini aks ettiradi – u mamlakatlar o`rtasidagi savdo bo`lib, tovar va xizmatlar importi va eksportidan iborat bo`ladi. Mamlakatning tashqi savdosini davlat tartibga solib boradi. Bunda har bir mamlakat o`ziga xos tashqi savdo siyosatini yuritadi. Buning uchun tarifli va notarif tartibga solish vositalaridan foydalaniladi. Masalan, import boji muayyan mamlakatga nisbatan qaysi tarif qo`llanishiga (masalan, Kanadada A+SH bilan savdoda maxsus tariflarning olti xil turi mavjud) bog`liq bo`ladi. Boshqa mamlakatlarda mahsulotni sotishni tashkil etishda firma turli xil cheklovlarga duch kelishi mumkinligi sababli xalqaro marketing muhitini sinchiklab o`rganish zarur. Davlatning tashqi savdo strategiyasining to`rt turini ajratib ko`rsatish mumkin:

• izolyatsiya strategiyasi (siyosiy va mafkuraviy qoida-jihatlarga asoslanadi);

  
  

• protektsionizm strategiyasi (o`z tovar va xizmatlar bozorini himoya qilishga asoslanadi);

  
  

• erkin savdo strategiyasi (tashqi savdo faoliyatini erkinlashtirishga asoslanadi);

  
  

• defitsitli bozorni himoya qilish yoki «teskari protektsionizm» strategiyasi (defitsit bozorni to`ldirishga asoslanadi).

  
  

Davlatning tashqi savdo siyosati siyosiy, iqtisodiy, tarixiy, jug`rofiy, madaniy va boshqa xususiyatlarga bog`liq bo`ladi.

Iqtisodiy muhit
Iqtisodiy muhitni ko`rib chiqishda mamlakatlarning tasniflanishini e`tiborga olish lozim bo`lib, ularning o`ziga xosliklari va raqobatbardoshlik omillarini aks ettiradi.


Xo`jalik strukturasi bo`yicha quyidagicha farqlash mumkin:

• iqtisodiyoti natural xo`jalik tipidagi mumlakatlar. Masalan, efiopiya va Bangladesh.

  
  

• xom-ashyo eksport qiluvchi mamlakatlar. Masalan, CHili, Zoir, Saudiya Arabistoni.

  
  

• sanoati rivojlanayotgan mamlakatlar. Masalan, Filippin, Hindiston.

  
  

• sanoati rivojlangan mamlakatlar. Masalan, A+SH, Germaniya, YAponiya.

  
  

Daromad taqsimoti bo`yicha mamlakatlar quyidagicha farqlanadi:

1. daromadi juda past;

   
   

2. daromadi asosan past;

   
   

3. daromadi juda past va shu bilan bir paytda juda yuqori;

   
   

4. daromadi past, o`rtacha va yuqori darajada;

   
   

5. daromadi o`rtacha darajada.

   
   

Aholi jon boshiga YAMM ko`rsatkichlari bo`yicha mamlakatlarni quyidagi guruhlarga taqsimlash mumkin:

• yuqori daraja (25 mamlakat) – 6 ming.doll. va undan ko`p

  
  

• o`rtacha daraja (54 mamlakat) – 554 doll.dan 6 ming doll.gacha

  
  

• yuqori o`rtacha daraja (37 mamlakat) – 2,2 dan 6 ming. Doll.gacha

  
  

• past o`rtacha daraja (17 mamlakat) – 545 dan 2.2 ming. Doll.gacha

  
  

• past daraja (42 mamlakat) – 545 doll.dan kam.

  
  

Mamlakatning xalqaro raqobatbardoshligini baholashda asosan quyidagilar hisobga olinadi:

• iqtisodiyot dinamikasi;

  
  

• sanoat samaradorligi;

  
  

• bozor dinamikasi;

  
  

• moliyaviy dinamika;

  
  

• inson resurslari;

  
  

• davlatning aralashuvi;

  
  

• milliy resurslar;

  
  

• tashqi yo`nalganlik (tashqi bozorga yo`nalganlik);

  
  

• investitsiya yo`nalganligi;

  
  

• ijtimoiy-iqtisodiy konsensus va barqarorlik.

  
  

SHu tariqa, xorijiy bozorlarning turli xil elementlari tavsifnomalarini aniqlab olgach, kompaniya dastlabki xulosalarga kelishi va istiqbollarni belgilashi mumkin.