O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yiladigan Davlat talablari

BOLANI RIVOJLANTIRISh BO‘YIChA FAOLIYAT

bolani sevimli o‘yinchog‘i yaqiniga emaklab kelishini rag‘batlantirish; bola o‘tirgan holatdan yotgan holatga tushishi va ko‘tarila olishi uchun yumshoq joyni ta’minlash; bolani qorindan orqasiga aylanishiga va qorniga o‘girilishiga rag‘batlantirish; “men tomon emakla”, “o‘tir” ko‘rsatmalari orqali bola bilan hamkorlikda o‘yinlar tashkil qilish; bola xatlab o‘ta olishi uchun uni “past predmetlar” bilan ta’minlash; vazifani murakkablashtirish maqsadida predmetlar sonini (masalan, kubiklarni)  asta-sekin ko‘paytirib borish; bola qiziqayotgan predmetiga emaklab yoki xatlab etishishi uchun imkoniyat yaratish.

bolaga tortish, cho‘zish, ko‘tarish imkonini beruvchi predmetlarni taklif qilish; bola bilan qo‘l va oyoqlarni harakatlantirib va xirgoyi qilib o‘ynash; bola erkin harakatlanishi uchun xavfsiz va mustahkam muhit yaratish; bolaga aravacha, otchalar, kubiklar, yirik o‘yinchoq mashinalar bilan o‘ynashni o‘rgatish; bola bilan to‘g‘ri yo‘nalishda yurish, yugurish, emaklash, predmetlarni otish/ilib olish imkoniyatini beradigan o‘yinlar o‘ynash; ertalabki badantarbiyani ochiq havoda tashkillashtirish.

bolaning harakat tajribasini turli xil jismoniy mashqlar bilan boyitish; bola bilan yo‘nalishini topishi va bo‘sh joyda harakatlanishi uchun harakatli o‘yinlar o‘tkazish; bolaga kichik tepalikka chiqish va tushishida ko‘maklashish; bolalarni harakat faolligini tashkillashtirishda jamoaviy shakllarga jalb etish; tanish harakatlarni birgalikda oson va erkin, bir maromda va kelishgan holda bajarish; polda turli kataklar, yo‘lakchalar, doirachalar chizish hamda bolaga quvonch va xursandchilik bag‘ishlaydigan mashqlar bajarish.

Yirik motorikani rivojlantirish:
Quyidagilar 6 oylikkacha bo‘lgan bolalarda yirik motorika rivojlanishining talablari hisoblanadi:

• 
  gavdasini boshqara olish (muvozanat saqlashga qodir bo‘lish);
  
• 
  tana a’zolarini boshqara olish;
  
• 
  maqsadli harakatlana olish.
  

Quyidagilar 6 oylikkacha bo‘lgan bolalarda yirik motorikaning rivojlanish indikatorlari hisoblanadi:

• 
  vertikal holatda boshini dadil ushlab turish;
  
• 
  tizzasidan bukilgan oyoqlariga tayanish;
  
• 
  qo‘llari bilan ushlab turish;
  
• 
  qo‘ltig‘idan ushlab turilganda, oyoqlarini bukmasdan to‘g‘ri turish;
  
• 
  orqa tomoni bilan yotgan holatdan qorniga ag‘darila olish;
  
• 
  maqsadli tartibda o‘z qo‘llarini og‘ziga yaqinlashtirish;
  
• 
  orqa tomoni bilan yotgan holda bir oyog‘ini ko‘tarib, og‘ziga tortish;
  
• 
  gavdasi va qo‘llari bilan buyumga intilish.
  

6 oylikkacha bo‘lgan bolalar bilan quyidagi mashqlar o‘tkazilishi lozim:

• 
  bolani ikki qo‘llab hamda qattiq yuzada vertikal holatda ushlab turish;
  
• 
  bola qorinda yotganda, gavdasining holati ko‘krak qafasini ko‘tarib, boshini yuzadan balandda ushlab turish imkonini berishini ta’minlash;
  
• 
  bolaning qo‘llariga o‘yinchoq ushlatib, uni qanday ushlab, og‘ziga yaqinlashtirishini kuzatib turish;
  
• 
  bolaning bir qo‘liga shaqildoq ushlatib, uni boshqa qo‘liga olishini rag‘batlantirish;
  
• 
  bolani orqa tomonida yotqizib, avval bir oyog‘ini, keyin ikkinchi oyog‘ini asta tortib ko‘rish, bolaning oyog‘ini qo‘li tomon surib, og‘zi tomon yo‘naltirish;
  
• 
  bolaga eng yaxshi ko‘rgan o‘yinchog‘ini uzatib, uning qanday qilib o‘yinchoqqa intilib, qo‘llari va gavdasi bilan harakatlanishini kuzatish;
  
• 
  o‘yinchoqni bolaning oldiga qo‘yib, gavdasi bilan o‘yinchoqqa qarab harakatlanishga yo‘naltirish.
  

6 oylikkacha bo‘lgan bolalarning xavfsiz yashashi va harakatlanishini ta’minlash uchun quyidagilar taqiqlanadi:

• 
  bolani faqat beshikka yotqizib katta qilish;
  
• 
  bolaga uning harakatlarini siqib qo‘yadigan kiyimlar kiydirish;
  
• 
  bola toliqib qolmasligi uchun mazkur Davlat talablarining 35-bandida ko‘rsatilgan mashqlarni har kuni kamida 3-4-marta takrorlash;
  
• 
  bolaga og‘ir buyum yoki o‘yinchoqlar berish;
  
• 
  bolani siqib yo‘rgaklash.