O`zbekiston respublikasining oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi toshkent viloyati chirchiq davlat pedagogika instituti

Dars ishlanma.
Mavzu: Kasrlarni ayirish
Maqsad: Bir xil maxrajli kasrlarni ayirish qoidalari bilan tanishtirish. Ikki ayirma yordamida noma’lum sonni topishga doir masalalar yechish.
Darsning usuli: Aralash, yangi bilim beruvchi dars.
Darsning jihozi: Darslik, ko’rgazmali qurollar.
I. Darsning borishi:
1. Tashkiliy qism: Salomalashish, davomadni aniqlash, o’quvchilar tayyorgarligini tekshirish.
II. O’tilganlarni takrorlash.
1. 3 soning yig’indisi va ularning ko’paytmasi 6 ga teng. Shu sonlarni ayting. (1,2,3).
2. 2 sonong yig’indisi ularning ayirmasiga teng. Shu sonlarni toping. (Ikkinchi son 0 ga teng). Ayirmasi kamayuvchiga teng. (Ikkinchi son 0 ga teng) Kamayuvchi ayiriluvchidan 400 ta lichik. Ayirmani toping (400).
III. Yangi mavzu bayoni
Ayiriluvchi 0 bo’lsa, ayirma kamayuvchiga teng bo’ladi. Kamayuvchi ayiriluvchiga teng bo’lsa, ayirma 0 bo’ladi.
420 – 0 = 420 555 – 555 = 0
1- qadam
Birliklarni ayiramiz
2 – qadam O’nliklarni ayiramiz
3 – qadam Yuzliklarni
ayiramiz
4 – qadam Mingliklarni ayiramiz
5 – qadam O’n mingliklarni ayiramiz
Javob
17 – 9 = 8 7 – 7 = 0 14 – 8 = 6 5-4=1 3-2=1
_36471
24879
8
_36471
24879
08
_36471
24879
608
_36471
24879
1608
_36471
24879
11608
3648724879=11 608
2- misol.
_53479 _85945 _24843
21257 63629 14672
32222 22326 10171

Xulosa
Bugungi kunda matеmatika yosh avlodni barkamol avlod qilib tarbiyalashda, komillik sari yo’naltirishda o’quv fani sifatida kеng imkoniyatlarga ega. U o’quvchi tafakkurini rivojlantirib, ularni aqlini pеshlaydi, uni tartibga soladi. O’quvchilarda maqsadga yo’nalganlik, mantiqiy fikrlash, topqirlik xislatlarini shakllantira boradi. Boshlang’ich sinflarda matеmatika o’qitish, maktab matеmatika kursini o’zlashtirishning dastlabki bosqichi sifatida qaraladi. Shu sababli boshlang’ich sinflarda o’rta maktabda matеmatika o’qitishda ko’zda tutiladigan umumiy masalalarni hisobga olish va bu masalalarni hal etishda boshlang’ich ta'limning ahamiyatini to’g’ri baholash kеrak. O’rta maktab matеmatika dasturiga ta'luqli ko’pgina masalalar boshlang’ich sinflardayoq shu darajada mustahkam o’zlashtirilishi kеrakki, bunda ular o’quvchilar ongida butun umr saqlanib qolsin. Bunday hollarda axborot texnologiyalaridan samarali foydalanish zarur bo’ladi. O’quvchilarning matеmatikani o’rganishga qiziqishlarini rivojlantirish o’qituvchining muhim vazifasidir. Matеmatikaga qiziqish moyillik va qobiliyat ko’rsatgan o’quvchilarning ehtiyojlarini va talablarini qondirishga har tomonlama imkon qaratish kеrak. Matеmatika bilan shug’ullanish faqat xotira va tafakkurlarni shakllantiribgina qolmay, balki bolalarning mеhnat maktabi ham bo’ladi. U mеhnat qilishga odat qilishni va mеhnatga ehtiyojini tarbiyalash bo’yicha doimiy sistеmali ishlash uchun manba bеradi, mеhnatni aniq tashkil etishni, fikrning bir joyda to’planishi, aniqlikni talab qiladi. Amaliyot davomida o’quvchilar bilan kasrlarni o’rganishga doir bir qancha misol va masalalarni ko’rib chiqdik. Biz bitiruv malakaviy ishida keltirilgan boshlang’ich sinflarda ulushlar va kasrlar tushunchalarini o’qitishda axborot texnologiyalaridan foydalanish uslubiyati asosida maktabda dars o’tganimizda, olingan natijalar bo’yicha quyidagi xulosalarga keldik:
- ulushlar va kasrlar tushunchalarini shakllantirishda harakatli tasvirlar va animatsiyalar o’quvchilarning tasavvurlarini kengaytitish uchun muhim rol o’ynaydi; - ularning bilim, ko’nikma va malakalari oshadi; - dars o’tishda vaqtdan yutish imkoniyati tug’ildi, ya’ni mavzuning tushuntirilishiga, o’quvchilarning mavzuni o’zlashtirishlariga kam vaqt sarflandi; - o’quvchilarning o’zlari ulush va kasrga doir shakllarni ekranda rangli tarzda ko’rib boradilar, uning xossalarini misollar yordamida ko’rish imkoniyati oshadi, ko’rgazmalilik ta’minlanadi; - o’quvchilarda fanga bo’lgan qiziqish oshadi va dars samaradorligiga erishiladi, bu esa Kadrlar tayyorlash Milliy dasturida ko’zda tutilgan vazifalarning bajarilishini bildiradi va undagi maqsadlarga erishish imkonini berishi mumkin.
Xulosa qilib aytganda jamiyatimizda barkamol insonni tarbiyalash uchun har bir o’qituvchi o’z kasbiga sodiq jonkuyar va fidoiy bo’lmog’i kеrak deb o’ylayman. Boshlang’ich sinfda matematika o’qitishda o’quvchilarga mavzularni oddiydan murakkabga qarab olib borish lozim. Shundagina dars tushunarli va qiziqarli bo’lib yetkaziladi. Boshlang’ich sinflarda kasr tushunchasini shakllantyirish 3-sinfdan ulush tushunchalari bilan olib boriladi. Boshlang’ich sinflarda kasr tushunchasini ko’rgazmali qo’rollarsiz masalan, narsalar olma, tarvuz, qovun va geometrik shakllar: Doira, kesma, kvadrat, to’g’ri to’rburchaklarsiz olib borib bo’lmaydi. Boshlang’ich sinflarda kasr tushunchasi o’quvchilarga qismlarga bo’lib o’rganilishini, chamalashni shakllantiradi.