O’zbekiston respublikasisog`liqni saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti
Download 39.9 Kb. Pdf ko'rish
|
Таянч иборалар асосида визуал маълумотлар 2–илова 3-и 9- MAVZU GURUHLARDA IJTIMOIY FAOLIYaTNI TAShKIL ETISh.GURUHLARNING TURLARI. GURUHIY O‘ZARO MOSLIK, LIDeRIK VA KONFORMIZM HODISALARI 9.1. (ma'ruza –2 soat, amaliy mashg‗ulot 2 soat ) Ma'ruzani olib borish texnologiyasi 1-ilova Tayanch iboralar asosida vizual ma'lumotlar Dialog – ikki va undan ortiq kishilarning o„zaro og„zaki gaplashishi. Dialogik nutq – nutq turlaridan bo„lib, bunda so„zlovchilar barobar teng, birgalikda faollik ko„rsatadi. Monologik nutq – bir odamning o„z fikrlarini og„zaki yoki yozma ravishda ifodalash nutqi. Muloqot – ikki yoki undan ortiq odamlarning o„zaro bir-biriga ta'sir etishi. Verbal – og„zaki ifodalangan nutq. Noverbal - nutqsiz ifodalangan xarakat, mimika, xolatlarning boshqa shaxsga yo„naltirilishi. Kommunikativ – shaxslararo munosabatlarda biror ma'lumotning yetkazilishiga qaratilgan tomoni. Perseptiv – shaxslararo munosabatlarda biror vaziyatni, xolatni tushunish, xis etishga qaratilgan tomoni. Interaktiv – shaxslararo munosabatlarda bir-biriga ta'sir etishga qaratilgan tomoni bo„ib, bunda shaxsning ijtimoiy mavqyei, roli muhim omil sifatida kuzatiladi. Dialog – ikki va undan ortiq kishilarning o„zaro og„zaki gaplashishi. Dialogik nutq – nutq turlaridan bo„lib, bunda so„zlovchilar barobar teng, birgalikda faollik ko„rsatadi. Monologik nutq – bir odamning o„z fikrlarini og„zaki yoki yozma ravishda ifodalash nutqi. Muloqot – ikki yoki undan ortiq odamlarning o„zaro bir-biriga ta'sir etishi. Verbal – og„zaki ifodalangan nutq. Noverbal - nutqsiz ifodalangan xarakat, mimika, xolatlarning boshqa shaxsga yo„naltirilishi. Kommunikativ – shaxslararo munosabatlarda biror ma'lumotning yetkazilishiga qaratilgan tomoni. Perseptiv – shaxslararo munosabatlarda biror vaziyatni, xolatni tushunish, xis etishga qaratilgan tomoni. Interaktiv – shaxslararo munosabatlarda bir-biriga ta'sir etishga qaratilgan tomoni bo„ib, bunda shaxsning ijtimoiy mavqyei, roli muhim omil sifatida kuzatiДиалог – икки ва ундан ортиқ кишиларнинг ўзаро оғзаки гаплашиши. Диалогик нутқ – нутқ турларидан бўлиб, бунда сўзловчилар баробар тенг, биргаликда фаоллик кўрсатади. Монологик нутқ – бир одамнинг ўз фикрларини оғзаки ѐки ѐзма равишда ифодалаш нутқи. Mavzuni jonlantirish uchun savollar 1. Muloqot qanday amalga oshiriladi? 2. Muloqotga ehtiyoj qanday sabablarga asosan yuzaga keladi? 3. M uloqot qanday vazifalarni bajaradi? 4. Psixologik ta'sir vositalari qanday? 5. Ta'sirning adresati - kim hisoblanadi? 6. Professional tinglash texnikasiga nimalar kiradi? 7. Ijtimoiy psixologik trening nima? 8. Treningga qo„yiladigan talablar qanday? 9. Rolli o„yinlarning mohiyati nimada? 10. Guruhiy munozaralar qanday o„tkaziladi? 105 Mashg‘ulot shakli Mavzu bo„yicha ma'ruza Ma'ruza rejasi 1. Shaxs va guruh. Referent guruh. 2. Guruhlarning turlari. 3. Guruh o„lchamlari va uning tizimi. 4 . Guruhdagi psixologik muhit va uni o„rganish. O‘quv mashg‘ulotining maqsadi Guruhlarda ijtimoiy faoliyatni tashkil etish, guruhlar, ularning turlari, guruhlardagi o‗zaro moslik, liderik, konformizm hodisalari haqida umumiy tasavvurni berish. Tayanch tushuncha va iboralar Referent guruh, agregatsiya, rasmiy, norasmiy guruh, uyushganlik, psixologik moslik, sotsiometriya. Pedagogik vazifalar: O„quv faoliyati natijalari: Shaxs va guruh munosabatlarini o‘rganishdan maqsad bilan tanishtiriladi; Shaxs va guruh munosabatlarini o‗rganishdan maqsadni aytib bera oladilar; Guruhlarning turlarini sanab o„tiladi va tasnifi beriladi; Guruhlarning turlarini va tasnifini aytib bera oladilar; Guruh o„lchamlari va tizimi mohiyati yoritiladi Guruh o‗lchami va tizimini aytib bera oladilar; Guruhlardagi psixologik o„zaro moslikka oid tushunchalar yoritib beriladi; Guruhlardagi psixologik o‗zaro moslikka oid tushunchalarga ta'rif bera oladilar; Guruhdagi psixologik muhit va uni o„rganish bilan tanishtiriladi. Mavzu bo„yicha ma'ruza O‘qitish usullari Ma'ruza, namoyish, blits- so‗rov, pinbord texnikasi, aqliy xujum. O‘qitish vositalari Ma'ruza matni, komp'yuter texnologiyasi (« Psixologiya » fanidan elektron o ‗ quv- uslubiy majmua), slaydlar. O‘qitish shakllari Frontal, kollektiv ish O‘qitish sharoiti Texnik vositalar bilan ta'minlangan, o‗qitish usullarini qo‗llash mumkin bo‗lgan o‗quv xona. Monitoring va baxolash Kuzatish, og„zaki nazorat, yozma nazorat, o„quv topshiriq 106 Ma'ruzaning texnologik kartasi Ish jarayoni bosqichlari vaqti Faoliyatning mazmuni Фаолиятнинг мазмуни o„qituvchi talaba ўқитувчи талаба 1 bosqich. Kirish (15 daqiqa) 1.1. O„quv darsining mavzusi va rejasini aytadi. Tayanch ibora va tushunchalarni, darsdan kutiladigan natijalarni tushuntiradi. 1.2. Ma'ruza darsining maqsadi va o„qu v faoliyati natijalarini aytadi. Talabalarni aqliy xujumga tortish uchun jonlantiruvchi savollar beradi. Tinglaydi va yozadi Mavzu nomini yozib oladilar Savollarga birlamchi javob beradilar. 1.1. Ўқув дарсининг мавзуси ва режасини айтади. Таянч ибора ва тушунчаларни, дарсдан кутиладиган натижаларни тушунтиради. 1.2. Маъруза дарсининг мақсади ва ўқув фаолияти натижаларини айтади. Талабаларни ақлий хужумга тортиш учун жонлантирувчи саволлар беради. Тинглайди ва ёзади Мавзу номини ёзиб оладилар Саволларга бирламчи жавоб берадилар. 2 bosqich. Asosiy jarayon (55 daqiqa) 2.1. Ma'ruza rejasining barcha savollari bo„yicha vizual materialni namoyish qiladi. (4- ilova) Mavzuning asosiy joylarini yozib olishlarini so„raydi. Faollashtiruvchi savol-jav ob o„tkazadi. 1.Shaxs va guruh deganda nimalarni tushunasiz? 2. Guruhlarning qanday turlari bor, deb o„ylaysiz? 3. Guruhlarning tizimi va psixologik mohiyati nimadan iborat? 4. Jamoalarda psixologik o„zaro moslikning qanday omillarini bilasiz? Tinglaydi, o„rganadi, Yozadi, aniqlaydi, savollar beradi. Asosiy joylarini yozadi Savollarga javob beradi 2.1. Маъруза режасининг барча саволлари бўйича визуал материални намойиш қилади. (4- илова) Мавзунинг асосий жойларини ѐзиб олишларини сўрайди. Фаоллаштирувчи савол-жавоб ўтказади. 1.Шахс ва гуруҳ деганда нималарни тушунасиз? 2. Гуруҳларнинг қандай турлари бор, деб ўйлайсиз? 3. Гуруҳларнинг тизими ва психологик моҳияти нимадан иборат? 4. Жамоаларда психологик ўзаро мосликнинг қандай омилларини биласиз? Жавобларни тўғрилайди ва хулосалайди. Тинглайди , ўрганади, Ёзади, аниқлайди, саволлар беради. Асосий жойларини ёзади Саволларга жавоб беради 107 Javoblarni to„g„rilaydi va xulosalaydi. 2.2. Mavzuning tayanch iboralarini klaster usulida o„rganiladi. Mavzuga oid bo„lmagan iboralar olib tashlanib, kerakli tushuncha va iboralar qo„shiladi. Javoblarni to„g„rilaydi va xulosalaydi. (5 - ilova) 2.3. Talabalarga erkin fikr aytishga ruxsat beriladi va ularni rag„batlantiradi. Xar bir tayanch tushuncha va iboralarni muxokama kiladi. Yozadi. Javob beradi 2.2. Мавзунинг таянч ибораларини кластер усулида ўрганилади. Мавзуга оид бўлмаган иборалар олиб ташланиб, керакли тушунча ва иборалар қўшилади. Жавобларни тўғрилайди ва хулосалайди. (5 - илова) 2.3. Талабаларга эркин фикр айтишга рухсат берилади ва уларни рағбатлантиради. Хар бир таянч тушунча ва ибораларни мухокама килади. Ёзади. Жавоб беради 3 bosqich. Yakuniy bosqich (10 daqiqa) 3.1. Mavzu bo„yicha umumiy xulosa qiladi. 3.2. Talabalarning bilim va ko „nikmalarini baxolaydi. 3.3. Navbatdagi mashg„ulotda ko„riladigan masalani e'lon qiladi, va mustaqil tayyorgarlik ko„rishlarini so„raydi. 3.4. Talabalarga uyga vazifa qilib: (1).“Guruh va shaxs” mavzusida esse yozib kelish; (2). Ma'ruza anjuman darsining dokladlar mavzusiga tayyorlanib kelish topshiriladi: (3). Kelgusi mavzu e'lon kili-nadi va seminarga tayyorlanib kelishni aytadi. (4). O„zini - o„zi nazorat qilish uchun savollar beradi. (6- ilova). (5). Tavsiya etilgan adabiyotlarni o„rganishga beradi. tinglaydi Mustaqil ishlash uchun topshiriqni yozib oladi Dokladlar mavzusiga tayyorlanadi. O„UMga qarang 3.1. Мавзу бўйича умумий хулоса қилади. 3.2. Талабаларнинг билим ва кўникмаларини бахолайди. 3.3. Навбатдаги машғулотда кўриладиган масалани эълон қилади, ва мустақил тайёргарлик кўришларини сўрайди. 3.4. Талабаларга уйга вазифа қилиб: (1).―Гуруҳ ва шахс‖ мавзусида эссе ёзиб келиш; (2). Маъруза анжуман дарсининг докладлар мавзусига тайёрланиб келиш топширилади: (3). Келгуси мавзу эълон кили-нади ва семинарга тайѐрланиб келишни айтади. (4). Ўзини-ўзи назорат қилиш учун саволлар беради. (6- илова). (5). Тавсия этилган адабиётларни ўрганишга беради. тинглайди Мустақил ишлаш учун топшириқни ёзиб олади Докладлар мавзусига тайёрланади. ль Guruh – odamlarning birgalikdagi faoliyat mazmuni yoki muloqotda bo„lish xarakteri kabi qator belgilarga asoslangan ijtimoiy jamoa. 108 Amerikalik sotsiologlar referent guruhlarning bir necha turlarini farqlaydilar. Normativ guruhlar. Shaxs bu guruhdagilarni ma'qullaydi, ularga amal qilishga hamisha tayyor bo'ladi. Bunday guruhlarga, birinchi navbatda, oilani, diniy yoki milliy uyushmalarni, kasbiy guruhlarni ki-ritish mumkin. Masalan, o'zbek xalqi uchun dasturxon atrofiga o'tir-gan zahoti yuziga fotiha tortish, mezbonlarning mehmonlarga «xush kelibsizlar» deyishlari norma hisoblanadi va har bir oilada shunday harakatlarga nisbatan ijobiy ustanovka shakllanadi. Qiyoslash guruhlari. Shaxs bu guruhga kirishga, uning ma'qulla-shiga muhtoj boimaydi, lekin o'z harakatlarini j'o'lga solishda unga asoslanadi. Negativ guruhlar. Shaxs ularning xatti-harakatlaridan ataylab voz kechadi. Chunki bunday guruhlar uning shaxsiy qarashlaridan mutlaqo farq qiladi. Diffuz guruh stixiyali, tasodifan to'plangan va shaxslararo muno- ? sabatlar bevositalik asosida qurilgan kishilar birligidir. Bu guruhlar miqdori bir necha kishidan minglab kishini tashkil qilishi mumkin, masalan, avtobus bekatida to'planib turgan odamlar diffuz guruhiga kiradi. Diffuz guruh ma'lum vaqt saqlanib tursa, guruh iy tabaqalanish boshlanadi, ya'ni lider ajralib chiqadi. Guruh ma'lum ijtimoiy faoliyat maqsadlari asosida to'plangan, muloqot ehtiyojlari qondiriladigan insonlar uyushmasidir. Demak, guruh uchun ikkita asosiy mezon mavjud: biror-bir faoliyatning bo'lishi hamda u yerda odamlarning o'zaro muloqoti uchun imkoniyatning mavjudligi. Guruhlarning turlari. Kundalik hayotda shaxs muloqotda bo'ladi-gan, vaqtini birgalikda o'tkazadigan kishilar guruhi ham turli xil bo'-ladi. Masalan, agar odamlar ko'chada tasodifiy hodisaning tomoshabi-ni bo'lib turishgan bo'lsa, ularni psixologiya tilida guruh emas, olo- mon deb atashadi. Haqiqiy guruh uchun o'sha odamlarning barchasiga aloqador umumiy faoliyat va hamkorlik qilish, bir-birlariga ta'sir ko'r-satish imkoniyati bo'lishi kerak. Amerikalik psixolog C. Kuli hamkorlikning darajasiga ko'ra, gu-ruhlarni birlamchi va ikkkilamchi turlarga bo'lib o'rganishni taklif etadi. Birlamchi guruhda shaxslararo o'zaro ta'sir yuzma-yuz, bevosi-ta ro'y beradi. Masalan, oila davrasida, sinfda hisobchilar xonasida 109 o'tirganlar birinchi guruhga misoldir. Ikkinchi guruhdagi odamlarning har doim ham bevosita muloqotda bo'lish imkoniyatlari bo'lmaydi. Ular o'rtasidagi munosabat va o'zaro ta'sir bilvosita bo'ladi. Jamoa - maqsadlari jamiyat maqsadiga mos keladigan umumiy faoliyat bilan birlashgan odamlar guruhi. Jamoa o'spirin va yoshlar-ning shaxsini shakllantirish uchun eng qulay shart-sharoitlar yaratila-digan birlik hisoblanadi. Oila jamoasi, maktabdagi o'quv-tarbiya jamoasi, korxona jamoasi, nihoyat kechagi maktab o'quvchilari o'rta ma'lumot olganidan keyin borib qo'shiladigan mehnat jamoalari shun-day bir ijtimoiy muhit hisoblanadiki, unda shaxsning voyaga yetishi va har tomonlama rivojlanishi yuz beradi. 2. Jamoa va guruhlarda shaxslararo munosabat Guruhga kiruvchi odamlar bir-birlariga va guruhning faoliyatiga nisbatan bir xil nuqtai nazarda bo'lmaydilar. Guruhning har bir a'zosi o'zining ishchanligi va shaxsiy fazilatlariga, o'z maqomiga, ya'ni lining guruhda tutgan o'rni haqida dalolat beradigan, mustahkamlab qo'yilgan huquq va burchlariga, uning xizmatlari va fazilatlarini guruhning tan olishi yoki olmasligini aks ettiradigan nufuziga binoan Ciiruhdagi shaxslararo munosabatlar tizimida muayyan mavqeiga ega noiadi. Psixologiyada guruh ichidagi tabaqalanishning ikkita asosiy tizimi sotsiometrik va referentometrik afzal ko'rish va tanlashlar alohida ajralib turadi. PSIXOLOGIYA fanidan TEST SAVOLLARI 1. Psixologiya so‟zi qanday ma‟noni bildiradi? «Psixologiya» so‟zi ikkita grek so‟zlaridan – «psychye» – jon, ruh va «logos» – ta‟limot, degan ma‟noni bildiradi «Psixologiya» so‟zi qadimgi yunon ma‟budasi ismidan olingan «Psixologiya» so‟zi ikkita grek «psychye» va «logos» so‟zlaridan olingan bo‟lib, shaxs degan ma‟noni anglatadi to‟g‟ri javob yo‟q 2. Psixologiyaning predmeti nima? 110 konkret shaxs, uning jamiyatdagi xulq-atvori va turli ichki kechinmalari, amallari va faoliyatlarining o‟ziga xos tarzda ongi tomonidan aks ettirilishidir psixika Individ a va b javoblar to‟g‟ri 3. Psixikaning namoyon bo‟lish shakllari qanday? bilish jarayonlari psixik jarayonlar, psixik holatlar psixik jarayonlar, psixik holatlar, shaxs xususiyatlari psixik jarayonlar, psixik xususiyatlar 4. Bilish jarayonlariga nimalar kiradi? apatiya, qiziquvchanlik, hayratlanish, sezgi, idrok, xotira, ishonchlilik, ijodiy ruhlanish sezgi, idrok, xotira, tafakkur, xayol, nutq, diqqat sezgi, tafakkur, temperement, xarakter, qobiliyatlar, iqtidor, intellekt emosiya, idrok, xayol, nutq, diqqat, xarakter, intellekt, xulq-atvor, ish uslubi 5. Qaysi javobda psixik holatlar to‟g‟ri berilgan? emosiya, e‟tiqod, bardamlik, tetiklik, apatiya, qiziquvchanlik, hayratlanish, ishonchlilik, ijodiy ruhlanish apatiya, qiziquvchanlik, hayratlanish, sezgi, idrok, xotira, ishonchlilik, ijodiy ruhlanish yo‟nalishlar, temperement, xarakter, qobiliyatlar, iqtidor, intellekt, xulq-atvor, ish uslubi emosiya, idrok, xayol, nutq, diqqat, xarakter, intellekt, xulq-atvor, ish uslubi 6. Qaysi javobda shaxs xususiyatlari ketma-ketiligi to‟g‟ri berilgan? emosiya, idrok, xayol, nutq, diqqat, xarakter, intellekt, xulq-atvor, ish uslubi sezgi, tafakkur, temperement, xarakter, qobiliyatlar, iqtidor, intellekt yo‟nalishlar, temperement, xarakter, qobiliyatlar, iqtidor, intellekt, xulq-atvor, ish uslubi, mas‟uliyat sezgi, idrok, xotira, tafakkur, xayol, nutq, diqqat 7. Psixologiyaning fanlaro aloqasini necha blokka bo‟lish mumkin? 2 ta: ijtimoiy-gumanitar va iqtisodiyot 3 ta; ijtimoiy-gumanitar; tabiiy, aniq va texnika; iqtisodiyot 5 ta; ijtimoiy-gumanitar; tabiiy; aniq; texnika; iqtisodiyot 4 ta; ijtimoiy-gumanitar; tabiiy; aniq va texnika; iqtisodiyot 8. AQShda muhandis psixolog qanday vazifani bajaradi? odam va texnika o‟zaro munosabatlariga oid psixologik muammolar bilan shug‟ullanadi 111 odam-texnika ti-zimidagi o‟zaro munosabatlar xususida bilimlarga ega bo‟lib, texnik moslamalarni ishlab chiqishda ishtirok etadi shaxsiy muammolarni hal qilish yuzasidan tavsiyalar berib, testlar o‟tkazadi muloqot malakalari oshirish, shaxsning o‟z imkoniyatlarini takomillashtirish bo‟yicha treninglar o‟tkazadi 9. RFda maktab psixologi qanday vazifani bajaradi? shaxsiy muammolarni hal qilish yuzasidan tavsiyalar berib, testlar o‟tkazadi muvaffiqiyatli o‟qishga xalaqit beruvchi omillarni diagnostika qiladi Download 39.9 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling