O‘zbekiston tarixi

Rossia bosqini. 1864 - yil ma oida Qo’qon xonligi hududiga Sharq tomondan polkovnik 
Chernaev qo’mondonligidagi Rossia qo’shinlari, G’arbdan polkovnik Verevkin qo’shinlari 
bostirib kirdi. Ular tomonidan Qo’qon xonligining muhim va taanch shaharlari- Avlioota, 
So’zak, Turkiston shaharlari egallandi. Bosqinchlar 1864 - yil 14 iulda Chimkentga urish 
boshladyilar. Bu orada Qo’qon xoni Saidxon va lashkarboshi Mulla Alimqul bor kuchlarini 
to’plab, Chimkent atrofida jangga taorlandyilar. Turkiston shahri aqinidagi Iqon qishlog’ida uch 
kun davomida qattiq jang bo’ldi. Manbalarda ozyilishicha, jangda shunda qirg’in bo’ldiki, 
o’liklardan tepalar hosyil bo’ldi. Jangda Mulla Alimqul qo’shinlari g’olib chiqdi, Chernaev 
qo’shinlari jangda engyilib orqaga chekinishga majbur bo’ldi.
Mulla Aliquli o’z qo’shinlarini bosqinchyilar egallagan shaharlarni ozod qyilish uchun 
jangga taorlaotgan bir patda Buxoro amiri Muzaffarning Qo’qon xonligi xududlariga bostirib 
kirganligi to’g’risida xabar olindi. Mulla Alimqul o’z qo’shinlari byilan Qo’qon himoasiga 
otlanishiga majbur bo’ldi. Vaziat Chernaevga qo’l keldi, uning qo’shinlari Orenburg otradlari 
byilan Saramda qo’shyilib, 1864 - yil 14 sentabrda Chimkentga angidan urish uushtirdi va 
shaharni bosib oldi.
Chernaev 1864 - yil 2 oktabr kuni Toshkentga hujum boshladi. Toshkent Qo’qon 
xonligining eng irik, muhim strategik ahamiatga molik shahari bo’lib, uzunligi 25 chaqirim, eni 
2-3 metr, balandligi 5-7- metr bo’lgan devor byilan o’rab olingan edi. Devor tepasining kengligi 
2 m. bo’lib, mudofaa minoralari, o’q otadigan shinaklari bo’lgan, devor atrofi suv to’ldiryilgan 
zovur byilan o’rab olingan edi. 
Toshkent mudofaachyilarining mardona harakati tufali Chernaev qattiq mag’lubiatga 
uchradi, 72 zobit va askarni o’qotdi. Chimkentga qatishga majbur bo’ldi. 
Chernaev 1864-1865 - yil qishini taorgarlik byilan o’tkazdi, uning qo’shinlari Sibir va 
Orenburgdan etib kelgan qurol-arog’, angi batalonlar, saporlar rotalari byilan to’ldiryildi. 
Mahalli aholi orasida o’z Vataniga xionat qyiluvchi, dushmandan panoh izlovchyilar ham 
topyildi. Abdurahmonbek, Saidazimbo, Soatbo kabi sotqinlar Toshkentni egallashda Chernaevga 
ko’maklashdyilar. 1865 - yil bahoridan Chernaevning angi hujumi boshlandi. 28 aprel kuni 
Chirchiq darosi qirg’og’idagi Niozbek qal’asini egallab, Toshkentni suv byilan ta’minlab 
turuvchi Kakovuz anhoriga Chirchiq darosidan suv chiqarib beruvchi to’g’onni buzib tashlab, 
shahar aholisini suvsiz qoldiradi. Amirlashkar Alimqul katta qo’shin byilan Qo’qondan 
Toshkentga etib keladi. Toshkent uchun shiddatli janglar bo’ldi. 9 ma kuni Salar arig’i bo’ida 
katta jang bo’ldi. Alimqul og’ir arador bo’ladi va halok bo’ladi. Nihoat shahar himoachyilarining 
qarshyiligi sindiryildi, 15 iun kuni Chernaev Toshkentni zabt etdi. Orenburg general-
gubernatorligi tarkibida Turkiston vyiloati tuzyildi, uning harbi gubernatori etib M.Chernaev 
tainlanadi. 
Chernaev 1866 - yil anvarida Jizzaxga hujum qyiladi va mag’lubiatga uchradi. 
O’zboshimchaligi uchun Chernaev Sankt-Peterburgga chaqirib olinadi, o’rniga general 
D.Romanovski tainlanadi. 
Romanovski Sibir va Orenburgdan ordam olib Buxoro amirligiga qarshi urish