O'zbekiston tarixi
‘zR. MDA, R-2027-fond, 1-ro‘yxat, 118-ish, 6-14-varaqlar
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
0‘zR. MDA, R-2027-fond, 1-ro‘yxat, 118-ish, 6-14-varaqlar.
196 boigani singari Xorazmda ham asosan paxta yetishtirishni ko„- paytirishga asosiy e‟tibomi qaratdi. 1923-yil 19-fevralda Rossiya paxta qo„mitasi tashabbusi bilan Rus-Xorazm paxtachilik shirkati tuzildi. Shirkatning asosiy kapitali 500 ming so„m boiib, Xiva, Hazorasp, Gurlan, Toshhovuz, Mana‟it va Xonqada uning paxta punktlari va zavodlari yangidan ishga tushirildi 1 . Ammo bu tadbirlar Xorazmda paxtachilikning o„sishiga ko„mak bermadi. Masalan agar 1915- yilda Xorazm Rusiyaga 1700 pud paxta sotgan boisa, 1923- yilda bor yo„g„i 30 ming pud paxta sotdi, xolos 2 . Buning asosiy sababi paxtaga qo„yilgan davlat narxining nihoyatda pastligi edi. Ana shu vaziyatni hisobga olib, XXShR MIQning birinchi kotibi, xorijiya noziri, Xorazm paxta shirkatining noziri Hanif Qoniev va XXShR savdo va sanoat noziri Muhammadrahim Nurullayevlar Yangi iqtisodiy siyosat (NEP)ga o„tilganligi munosabati bilan Xorazmdagi paxta zavodlariga, paxta savdosiga bu siyosatni qoilamoqchi boiganlarida ulami paxtachilikni rivojlantirishga qarshi boigan xalq dushmanlari deb oiim jazosiga mahkum etgan edilar. Ulaming sheriklari esa turli muddatlarda qamoq jazosini oladilar 3 . Xullas, bu davrga kelib XXShR davlat sifatida o„z mustaqilligini batamom yo„qotgan va RSFSRning toia tasarrufidagi respublika edi. 1923- yil 18-20-oktabrda Butunxorazm Shoiolaming IV Qumltoy i boiib o„tdi. Unda o„zbek, turkman, qozoq, qoraqalpoq, ms va boshqa millatlar vakillaridan iborat 234 delegat ishtirok etdi. Qumltoy kun tartibida bir qator muhim masalalar bor edi. Ana shulardan eng muhimi XXShRning qayta ishlangan Konstitutsiyasi va davlat tuzilishi, uning nozirlari masalasi edi. Yangi Konstitutsiyaga ko„ra XXShR endi Xorazm Sho„ro Sotsialistik Respublikasining Konstitutsiyasi deb nom oladi. Mazkur Konstitutsiya 5 boiim 12 bobdan iborat edi. Unda respublikaning barcha huquq va burchlari belgilab berildi. 0„zgalar mehnatining hisobiga yashovchi mullalar, imomlar, eshonlar, ulamolar, amaldorlar, xonzodalar, sipohilar, savdogarlar, boylar va boshqalar Sho„rolarga boiadigan saylash va saylanish huquqlaridan mahrum etilishlari ko„rsatildi. Vaqf yer egaligiga ham xususiy mulkchilik tugatildi. Vaqf yer egalari ham yagona qishloq xo„jalik soligi toiaydigan boidilar. Vaqfga qarashli barcha mulk maorif nozirligi ixtiyoriga berildi. 1 Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|