O'zbekiston tarixi

ommasi o‘rtasida tanilib, obro‘ va e’tibor qozona boshladi. U 1916-yilda Qo‘qon madrasasini 
ham tamomladi va «Sadoyi Farg'ona» gazetasida faoliyat ko'rsata boshladi. 1919-yilga 
qadar A.Zohiriy muallimlikni jumalistika bilan birga qo'shib olib bordi: «Е1 bayrog'i», 
«Xalq» deb nomlangan tuman gazetalarida ishladi. 1917-yil Qo'qonda «Dorilmuallimin» 
maktabini tashkil etib, Tataristonda tahsil ko'rgan Bo‘lat Soliyev, Abdulla Mustaqayev, 
Xodi Fayziyev singari ilg'or ma’rifatparvarlami o‘quv mashg'ulotlarga safarbar etadi. Bu 
maktab 1922-yilga qadar faoliyat ko'rsatgan.
A.Zohiriy 1919-1922-yillarda Qo‘qon o‘qituvchilar seminariyasida muallimlik qilgan, 
1922-1929-yillarda «Yangi Farg‘ona» viloyat gazetasida xodim boiib ishlagan. 1922-yilda 
Husan Niyoziy tomonidan tashkil etilgan ikkinchi bosqich Sho'ro maktabi, keyinchalik 
Farg‘ona viloyatining yangi markazi Qo‘qondagi «Dorilmuallimin» kursi bilan 
birlashtiriladi. Ko‘p vaqt o'tmasdan uning asosida «Farg‘ona viloyat ta’lim-tarbiya 
texnikumi» tashkil etiladi. Mazkur texnikum huzurida «Namuna» maktabi faoliyat 
ko‘rsatar edi. U yoshlarga ko'proq kasb-hunar o'rgatgan. Mazkur maktabni A.Zohiriy 
boshqargan.
«Farg'ona viloyat ta’lim-tarbiya texnikumi» 1930-yilda tashkil etilgan Farg‘ona 
Pedagogika institutiga asos bo‘lgan. Unda A.Zohiriy ko‘p yillar dars bergan. U o‘zbek milliy 
pedagogikasining tamal toshini qo‘yganlardan biri edi. Abdulla Qahhor va Sobir Abdullalar 
A. Zohiriyning shogirdlari edilar. U 1923-yilda «Mehnat qahramoni» yuksak unvoniga 
sazovor bo‘lgan edi. 
1
 «Turkiston» gazetasi. 1992-yil 21-aprel.
444

---

shu kuni A.Zohiriy bilan birga boshqa ziyolilar: Nosir Erkinov, Yoqub 
Omonov, Lutfulla Alimiy, Nuriddin Ermatov, Muhiddin Husaynov, 
Umarxo„ja Hamidov, Abdulla Qahhor, Karim Ortiqbekov, Turg„un 
Parpiyev, Muxtor Muhammadiyev, Mirzaabdulla Soliyev, Abdulla 
Xolmatov, Abdulla Rahmatzoda, Mamatqul Xoldarov, Obid Hakimov, 
Komil 
Qosimov, 
Vosit 
Qayumov, 
Toshpoiat 
Akbarov, 
Tolibjon 
Oxunjonovlar ham qamoqqa olingan edi. Ulaming hammasiga 0„zbekiston 
Respublikasi Jinoyat kodeksining 67- moddasiga binoan ayblov qo„yilgan. 
A.Zohiriyga qo„yilgan ayblov hujjatlariga qaraganda, u «Botir 
gapchilar» gumhining tashkilotchisi sifatida qoralanadi. Tergov hujjatlarida 
«Botir gapchilar» gumhi sho„rolarga qarshi kurash olib borgan, millatchilik 
g„oyalarini, siyosiy qarashlami tashviqot va targ„ibot qilganlikda ayblanadi. 
A.Zohiriy atrofida 1918-yildan partiya a‟zosi, Rabfak (Ishchi fakulteti) 
o„qituvchisi Umarxo„ja Hamidov, partiya va okrug partiya qo„mitasi 
a‟zolari, «Yangi Farg„ona» gazetasining muharriri Lutfulla Alimiy, Qo„qon 
Rabfaki o„qituvchisi Muxtor Muhammadiyevlar xizmat qilganlar. Ular 
«gap» orqali o„z atroflariga ishbilarmon va tashkilotchi xodimlami 
to„plaganlar: «Yangi Farg„ona» gazetasining texnik muharriri Nosir Erkin, 
gazetaning kotibi, komsomol Abdulla Qahhor, gazeta tashuvchi Karim 
Ortiqboyev, gazeta tahririyat idorasi mudiri, partiya a‟zosi Mirzaabdulla 
Soliyev, Ishchilar fakulteti o„qituvchisi, komsomol Nuriddin Ermatov, okrug