O'zbekiston tarixi

Мусбюро РКП (б) в Туркестане. 1,2 и В Туркестанские краевые конференции 
РКП. 1919-1920 гг-Т.: 1922, 
8
-bet.
2
Акрамов А., Авлякулов К. В.И.Ленин. Турккомиссия и укрепление советской 
власти в Средней Азии. - Т.: 0‘zbekiston, 1991, 68-69-bet. 
293

---

yaqqol 
koiindi. 
Turkiston 
kompartiyasi 
o„lka 
qo„mitasi 
a‟zolari 
A.A.Kazakov (Turkiston MIQ raisi), A.F.Solkin, K.E.Sorokin va boshqalar 
radiogrammadagi ko„rsatmaga qarshi chiqdilar. Buni Turkkomissiya 
a‟zolarining 
o„zlari 
ham 
tan 
olib: 
«A.A.Kazakov, K.E.Sorokin, 
G.A.Temlyansevlar guruhi ruslaming mavqeyini boshqalardan ustun 
qo„yish, aholini musulmonlar va ovro„paliklarga boiish nuqtai nazarida 
boidi»
1
, deb Markazga xabar bergan edilar. 
Shundan so„ng shovinistlar Kobozevni mahalliy xalq manfaatini 
himoya qilgani uchun davlat to„ntarishi yasashda ayblab sudga berishni talab 
qildilar. Hatto, unga nisbatan suiqasd uyushtirishga ham harakat qilindi. 
P.A.Kobozev mahalliy musulmonlar yordamida Moskvaga qochib ketishga 
ulgurdi. U 1918-yilda Turkiston MIQ raisi, 1919-yilda Turkkomissiya a‟zosi 
boigan edi. Kobozev Turkistondan ketgach, bu yerdagi «qilmishi» uchun 
1923-yildan boshlab katta lavozimlardan chetlatildi, umrining oxirigacha 
ilmiy- pedagogik faoliyat bilan band boidi. Sho„rolaming VIII Qurultoyida 
Turkiston sho„ro hukumati tarkibiga kam miqdorda boisa-da, mahalliy xalq 
vakillari kiritildi. Ular o„z xalqi va Vatani manfaatlari yoiida xizmat qildilar. 
Bu 
bilan 
bolsheviklar 
hukumati 
va 
kompartiya 
Turkistonni 
boshqarishni uning o„z egalariga topshirish to„g„risidagi va‟dalarini asta-
sekin bajarishga kirishganliklarini ko'rsatmoqchi boidilar. Biroz boisa-da 
yon berildi. Bu hoi mahalliy ziyoli va jadidlarda Sho„ro hukumati va uning 
Turkistonga yuborilgan maxsus komissiyasi - Turkkomissiya bilan nisbatan 
hamkorlik qilish ishtiyoqini tug„dirdi. Ijtimoiy-siyosiy hayotda tenglik, 
ozodlik, demokratiya va mustaqillik boiishiga biroz boisa-da ishonch paydo 
boidi. Ammo bu ishonch va hamkorlik qilish faqat orzuligicha qoldi. 
Mahalliylashtirilish siyosati keng targib-tashviqot qilinsa-da, amalda davlat 
boshqaruvi Rossiya va rossiyaliklar qoiida qolaverdi. Bunga javoban 
Turkiston MIQ raisi T.Risqulov boshliq hukumat tarkibidagi mahalliy 
kadrlar norozilik bildirib, mustaqil ish yuritishga harakat qildilar. Ana shu 
harakat uchun ular «Milliy og„machilik» va «millatchilik»da ayblandilar. Bu 
guruhning rahbar va yoiboshchisi deb esa otashin millatparvar jadid Turor 
Risqulov ko„rsatildi. 
Kompartiyaning bu ikki yuzlamachilik siyosati va nayrangining guvohi 
boigan hukumat a‟zosi Munavvar qori Abdurashidxonov o„z