O'zbekiston tarixi
Partiya «Erk» (Turkestan), - Praga, 1916, 3-bet
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
1
Partiya «Erk» (Turkestan), - Praga, 1916, 3-bet. 2 «Fan va turmush» jumali, 1991-yil, 2-son. 7-bet. 82 Albatta, Munawar qori Abdurashidxonovning bu alamli va kinoyali yurak so„zlarida achchiq haqiqat yotar edi. Bu haqiqat shuki, chor Rossiyasi davrida ham, sho„ro Rossiyasi davrida ham mustamlakachilar Turkiston o„lkasidagi tub yerli musulmon xalqlarini odam o„mida ko„rishmagan. Chunki davlat boshqaruvining shakl- shamoy ili о „ zgargani bilan uning mustamlakachilik mohiyati, mazmuni o„zgarmadi. Turkiston Kompartiya Musulmonlar byurosining raisi Turor Risqulovning quyidagi hasratlari bu fikrga hamohangdir: «Biz sho„rlik musulmonlami Nikolay zamonida qanday hayvon o„mida ko„rishgan boisa, yo„qsillar hukumati davrida ham shunday... Hozir ham zulmatda yashamoqdamiz, och, yalong„och, itga o„xshab xor boiib oiib ketyapmiz. Buning uchun kim aybdor?... Men boylar tarafini olmoqchi emasman. Biroq bir kambag„alning bitta oti boigani va shu otga arava qo„shib oilasini boqib turgani haqida gapirmoqchiman. Bu bechoranikiga bir qizil armiya jangchisi kirib keladi, oilani boqib turgan omi tekinga olib ketadi, endi oila nima hisobiga kun kechiradi, buni so„rab ham o„tirmaydi. Nahotki shunday qilish partiya dasturi amalida boisa? Boylaming mol-mulkini boiib beryapmiz deb, aslida 84 ming kishilik butun shahami talon-taroj qilishdi. Xo„sh, bu nima degan gap? Namangandan chiqadigan barcha mahsulot, qimmatbaho buyumdan tortib to qulfgacha ro„yxatga olindi. Ba‟zi kishilami qurol saqlashda gumon qilishib qamashdi. Qurol topisha olmagach esa ulami shartli ravishda ozod qildilar va 5- 10 ming so„m jarima toiatdilar. Bu pullar qayerga ketdi. Sho„rolar kassasigami yoki cho„ntakkami? Agar cho„ntakka boisa, bu holga qanday baho berish kerak? Yoki o„zlari hukmron boiishlari uchun bu hukumatni barpo qildilarmi? Ular faqat ruslami himoyalari ostiga oldilar, yaxshi yedirdilar, yaxshi kiydirdilar, boshqalaming ipak gazlamalari va qimmatbaho buyumlari bilan uylarini bezadilar. Biz musulmonlarga nima berishdi? Qomimizni to„yg„izishdimi? Yo„q! Ustimiz but boidimi? Yo„q! Agar yaxshi kiyintirganda, kambag„allar yalangoyoq yurisharmidi? Agar qomimizni to„yg„izishganda ming- minglab odam ochlikdan oiarmidi? Bizning uylarda nimalar qoldi? Faqat juldur to„shaklar, xolos. Boshqa hech narsa...» 1 . Bunday ogir, dahshatli va halokatli ahvoldan qutilish uchun nima qilmoq kerak edi, degan qonuniy savol tugiladi. Turkiston oikasi xalqlari bu muammoni faqat bosqinchi va mustamlakachi Rossiya sho„ro saltanatiga qarshi istiqlol, erk va ozodlik uchun kurash orqali hal qilish mumkin deb tushunadilar va shu yo„lni tanlaydilar. Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|