O'zbekiston tarixi
- §. 1989-yil, iyun. Farg‘onadagi qonli fojialar
Download 6.43 Mb. Pdf ko'rish
|
a Sagdullayev uzb tarix
|
2-
§. 1989-yil, iyun. Farg‘onadagi qonli fojialar Sovet mustamlakachiligi istibdodi, milliy adolatsizlik, zulm, zo„ravonlik va milliy istiqlol uchun olib borilgan kurashning eng yuksak cho„qqisi 1989-yilning yoz oylarida Farg„onada boshlangan qonli fojialar boidi. Dastlab Farg„onada boshlanib, so„ngra 0„zbekistonning boshqa shaharlariga ham keng tarqalgan to„qnashuv qizil saltanat mustamlakachiligi zulmining mahsuli edi. 1 «Toshkent oqshomi» gazetasi, 1989-yil 26-oktabr. 683 Bu qo„zg„olon natijasida qancha odam qurbon boiganligi va aziyat chekkanligi to„g„risida turlicha maiumotlar berilgan. «0„zbekiston adabiyoti va san‟ati» gazetasidagi maiumotlarga qaraganda: «Yovuz fitna tufayli Farg„onada jami 112 kishi shahid boidi. 1000 dan ortiq kishiga tan jarohati yetdi, 400 yigit javobgarlikka tortildi, 700 ga yaqin kishi ma‟muriy jazo oldi, 160 nafardan ortiq kishi og„ir jazolarga hukm etilgan» 1 . Bu darajada katta fojiaga olib kelgan Farg„ona isyonining bosh sababi nimada? - degan qonuniy savol tugiladi. Bu haqda Ittifoqning markaziy matbuot organlari va 0„zbekistondagi juda ko„plab gazeta va jumallarda har xil xulosalar bildirildi. Kimdir uni o„zbeklar bilan mesxeti turklari o„rtasidagi milliy nizo dedi, boshqa biri allaqanday mafiyaning ishi, ba‟zilar SSSR Davlat Xavfsizlik Qo„mitasining tashkil etgan fitnasi deb baholadi. Butun boshli 0„zbekiston va uning xalqi taqdiri ishonib topshirilgan R.Nishonov esa SSSR Oliy Kengashi minbaridan turib Farg„ona isyonini «bozorda bir chelak qulupnay ustida kelib chiqqan kelishmovchilik», deb eion qildi. Bu xususda «0„zbekiston adabiyoti va san‟ati» gazetasida 1992-yil 14 fevralda eion qilingan yozuvchi Alisher Ibodinovning «Zanjirband sher tugilganda» maqolasi o„zining xolisona va hayotiy yondoshganligi bilan ajralib turadi. Muallifhing xulosasiga ko„ra Farg„onada 1989-yil iyunda ro„y bergan «...o„sha hodisa aslida isyon, o„zbeklaming mustamlaka tuzumiga qarshi qo„zg„oloni edi» 2 . Buni 8 iyunda Qo„qon shahrida boigan ko„p ming kishilik miting qatnashchilari talabnomalaridan ham bilsa boiadi. Rahbariyatga topshirilgan talabnomada vodiyda ishsizlikni tugatish choralarini ko„rish, uy-joysizlar uchun tomorqa uchastkalari berish, paxta, pillaning xarid narxlarini oshirish, o„zbek tiliga davlat tili maqomini berish, Orol dengizini qutqarib qolish tadbirlarini tezlatish, o„zidan zaharli moddalar tarqatayotgan Yangiqo„rg„on ximiya kombinatini yopish, oylik ish haqlarini oshirish, 7 iyunda tinch aholiga o„q uzganlami javobgarlikka tortish kabi talablar qo„yilgan edi. Hamma talab haqqoniy va odilona boiib, aholining ijtimoiy-iqtisodiy ahvoliga borib taqalardi. Birgina ishsizlik muammosini oladigan boisak vodiyda ulaming soni yiliga 23 ming 3 kishiga ko„payib borardi. Download 6.43 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|