O`ZBEKISTON TARIXIDAN TESTLAR TO`PLAMI
Raximjon Xamrabayev
36
Buxoro xonligida yer egaligi
Xonlikdagi barcha yerlar davlat mulki edi. Bu mulk
mamlakai podshoh
yoki
mamlakai sulton
deb
atalgan. Yerni tasarruf etish xonning ixtiyorida
bo`lgan
Mulki xos
Mulki xolis
(mulki hur)
Mulk
Vadf
yerlari
Bevosita shaxsan
xonning
o`ziga
tegishli
bo`lgan
yerlar.Bu
yerdan
olingan daromad
xonning harajatlari
va vaqflarga xayr-
ehson
uchun
sarflangan.
Davlatdan yer sotib
olish orqali qaror
topgan. Biroq bu
oson memas edi.
Chunki
shartga
ko`ra, davlatdan yer
sotib olgan kishi shu
yerning 2/3 qismini
davlat
ixtiyorida
qoldirib,
O`ziga
qolgan 1/3 qism yer
uning
mulki
hisoblangan
va
davlatga
soliq
to`lashdan
ozod
etilgan.
Mulk yer suyurg`ol va tanho
shaklida
bo`lgan.
Yer
egaligining suyurg`ol shakli
dastlab
xonga
uning
egalarini
itoatda
tutib
turishning kuchli vositasi
bo`lib
xizmat
qildi.Lekin
vaqtlar
o`tib
aynan
suyurg`ollar
mustaqillikka
intildi.
Tanhoning
hajmi
tanhodorning
xizmatiga
yarasha
bir
necha
xonadondan yoki bir necha
qishloqdan iborat bo`lgan.
Tanhoga
faqat
ekin
ekiladigan yer emas, balki
tanho
hududida
joylashgantegirmon
va
moyjuvozlardan
keladigan
daromadlar ham qo`shib
berilgan. Tanhodor davlat
hizmatidan ketganda
Vaqf yerlar odatda
diniy muassasalar
ixtiyoridagi yerlar
bo`lib, ular madrasa,
masjid, xonaqoh,
qabriston va shu
kabi yerlardan
iborat bo`lgan.
O`ZBEKISTON TARIXIDAN TESTLAR TO`PLAMI
Raximjon Xamrabayev
37
Buxoro xonligi qo`shining tuzilishi
Xiroj
Yerdan olingan
soliq
bo`lib,
daromadning
30-40 %gacha
tashkil qilgan
Ixrojot
Davlat
muassasalari,
qo`shin va xon
xonadoni
xarajatlari
qoplash uchun
olingan
Zakot
Aholi mol-
mulkidan
olinadigan
soliq
Zobitona
Hukmdor
uchun
yig`iladigan
maxsus soliq
Madadi
lashkar
Harbiy
soliq
Og`ir
yillarda
aholiga hatto
Jizya
-jon
solig`i
solinardi
Buxoro xonligida mavjud
bo`lgan soliqlar
O`ZBEKISTON TARIXIDAN TESTLAR TO`PLAMI
Raximjon Xamrabayev
38
Xiva Xonligi (1512-1920)
Shayboniylar sulolasi (1512-1770)
1.Elbarsxon 1512-....
2.Avaneshxon 1525-1538-yillar
3.Arab Muhammadxon 1602-1623-yillar
4.Habash va Elbars Sulton 1621-1623-yillar
5.Asfandiyorxon 1623-1643-yillar
6.Abulg`ozi Bahodirxon 1644-1663-yillar
7.Anushaxon 1663-1688-yillar
8.1686-1714-yillarda Buxoro xonligiga qaram davlat (“Soxta xonlar”
Subxonqulixon)
9.Sherg`ozixon 1715-1727-yillar
10.Elbarsxon 1728-1740-yillar
11.1740-1770-yillar “Xonlar o`yini”
Qo`ng`irotlar sulolasi (1770-1920)
1.Muhammad Amin inoq 1770-1790-yillar
2.Avaz Muhammad 1790-1804-yillar
3.Eltuzar 1804-1806-yillar
4.Muhammad Rahimxon I 1806-1825-yillar
5.Olloqulixon 1825-1842-yillar
6.Muhammad Aminxon
7.Muhammad Rahimxon II
8.Asfandiyorxon 1910-1918-yillar
9.Said Abdullo 1918-1920-yillar
O`ZBEKISTON TARIXIDAN TESTLAR TO`PLAMI
Raximjon Xamrabayev
39
Qo`qon xonligi (1709-1876)
Minglar sulolasi
1.Shohruhbiy 1709-1721-yillar
2.Abdurahimbiy 1721-1733-yillar
3.Abdukarimbiy 1733-1750-yillar
4.Erdona 1751-1762-yillar
5.Norbo`tabiy 1763-1798-yillar
6.Olimxon 1798-1810-yillar
7.Umarxon 1810-1822-yillar
8.Muhammad Alixon (Madalixon) 1822-1841-yillar
9.Sulton Mahmudxon 1841-1842-yillar
10.Sheralixon 1842-1845-yillar
11.Murodxon 1845-yil
12.Xudoyorxon 1845-1875-yillar
13.Nasriddinbek 1875-1876-yillar
Buxoro amirligi
Mang`itlar ( (1756)-1920)
1.Muhammad Rahim 1753-1758-yillar
2.Doniyolbiy otaliq 1758-1785-yillar
3.Shohmurod 1785-1800-yillar
4.Haydar 1800-1826-yillar
5.Nasrullo 1826-1860-yillar
6.Muzaffar
7.Abdulahad
8.Olimxon 1910-1920-yillar
O`ZBEKISTON TARIXIDAN TESTLAR TO`PLAMI
Raximjon Xamrabayev
40
Do'stlaringiz bilan baham: |
