«O‘zbekiston temir yo‘llari» aksionerlik Jamiyati TOSHKENT temir yo‘l muhandislari instituti “Qurilish mexanikasi ” kafedrasi


Download 214 Kb.
bet2/10
Sana21.06.2020
Hajmi214 Kb.
#120817
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
4.Глоссари 290520104506


O‘qqa nisbatan kuch momenti

Момент силы относительно оси

moment of power for axis

Kuchning uqqa perpendikulyar bo‘lgan tekislikdagi proeksiyasini, o‘q bilan tekislikning kesishgan nuqtasidan shu proeksiyaga tushirilgan perpendikulyarga ko‘paytmasi bilan aniqlanuvchi kattalik

Kuchlar ko‘pburchagi

Силовой многоугольник

power polygonal figure

Jismga ta’sir etuvchi kuchlardan qurilgan geometrik shakl.

Eslatma: Ta’sir etuvchi kuchlar soni 3 ta bo‘lganda yopiq kuchlar uchburchagi hosil bo‘ladi (muvozanat holatida).



Ferma


Ферма

truss

Geometrik jihatdan o‘zgarmas sharnirlar vositasida biriktirilgan sterjenlar tizimi.

Statik aniq ferma

Статически определимая ферма

statically non determinate trusses

Ortiqcha sterjenga ega bo‘lmagan ferma.

Statik noaniq ferma

Статически неопределимая ферма

statically determinate and stable trusses

Ortiqcha sterjenga ega bo‘lgan ferma.

Tugun

Узел

node

Fermalar sterjenlarining uchlari birlashgan nuqta (sharnir).

Taranglik kuchi

Сила натяжения

power of the pull

Trosslar va arqonlarda ularga osilgan yuk ta’sirida vujudga kelib, yukning og‘irlik kuchiga teskari yo‘nalgan kuch (tross va arqonlarda hosil bo‘ladigan ichki kuch).

Sterjen

Стержень

peg

Metall konstruksiyalarning cho‘zilmaydigan va siqilmaydigan (o‘lchamlari o‘zgarmaydigan) bo‘lagi. (Bir o‘lchami qolgan ikki o‘lchamidan ancha katta bo‘lgan jism).

Sharnir

Шарнир

joint

Ilgarilanma harakatga yo‘l qo‘ymaydigan, lekin sharnir o‘qi atrofida aylanish imkoni bo‘lgan holda biriktirilish.

Og‘irlik markazi

Центр тяжести

center of gravity

Jismni tashkil etgan nuktalar og‘irlik kuchlarining teng ta’sir etuvchisi (jismning og‘irligi) qo‘yilgan nuqta.

Parallel kuchlar markazi

Центр параллелных сил

center of parallel power

Parallel kuchlarning teng ta’sir etuvchisi qo‘yilgan nuqta.

Juft kuch

Пара сил

pair of power

O‘zaro parallel, yo‘nalishi qarama-qarshi, modul jihatdan teng bo‘lgan va bir to‘g‘ri chiziqda yotmagan ikki kuchdan iborat bo‘lgan sistema.

Juft kuch elkasi

Плечо пары сил

shoulder pair(vapour)s power

Juft kuchlarning ta’sir chiziqlari orasidagi eng qisqa masofa.

Juft kuch momenti

Момент пары сил

moment pair(vapour)s power

Juftni tashkil etuvchilaridan birining modulini juft elkasiga ko‘paytmasi bilan aniqlanadigan kattalik. (Juft kuchning algebraik qiymati)

Ekvivalent juftlar

Эквивалентная пара сил

equivalent pair of power

Bir juft kuchning jismga ta’sirini ko‘rsata oladigan boshqa bir juft kuch.

Juftlarning munozanati

Равновесие пары сил

balance pair(vapour)s power

Juft kuch momentlarining geometrik yig‘indisi nolga teng bo‘lgan xol.

Qo‘shma konstruksiya

Составная конструкция

component design

Bir-biri bilan biriktirilgan bir nechta qattiq jismlar (to‘sinlar, sterjenlar va h.k.) to‘plami.

Taqsimlangan kuchlar

Распределенная сила

portioned power

Hajm, sirt yoki chiziq kesmalari bo‘yicha ma’lum qonuniyat asosida taqsimlangan kuchlar. Eslatma: Hajm, sirt yoki chiziq birligiga to‘g‘ri keladigan o‘zining intensiv (o‘zgarmas yoki o‘zgaruvchan)ligi bilan harakterlanadi.

Ishqalanish kuchi

Сила трения

power of friction

Ishqalanuvchi sirtlarning notekisligi va sirtlar chetlaridagi molekulalarning o‘zaro ta’siri tufayli vujudga keladigan, harakatga teskari yo‘nalgan kuch.

Ishqalanish koeffitsienti

Коэффициент трения

factor of friction

Ishkalanuvchi yuzalarning materialiga va yuzalarining holatiga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient.

Ishqalanish burchagi

Угол трения

corner of friction

Tangensi ishqalanish koeffitsientiga teng bo‘lgan kattalik.

Normal reaksiya kuchi

Сила нормальной реакции

power of the normal reaction

Xar doim harakatga (ko‘chishga) yoki jism turgan tekislikka perpendikulyar yo‘nalgan aks ta’sir kuchi.

Moddiy nukta uchun Dalamber prinsipi

Принцип Даламбера для материальной точки

principle Dalamber for material point

Bog‘lanishdagi moddiy nuqtaga ta’sir etuvchi aktiv va bog‘lanish reaksiya kuchlari, hamda inersiya kuchlarining yig‘indisi muvozanatlashgan kuchlar sistemasini tashkil qilishini ifodalaydigan prinsip

Kinematika

Кинематика

kinematics

Nazariy mexanikaning moddiy nuqta yoki jism harakatini shu harakatni vujudga keltiradigan sabablardan ajratgan holda geometrik nuktai-nazardan o‘rganadigan bo‘limi.

Moddiy nukta

Материальная точка

Material point

O‘lchamlarini hisobga olmaslik mumkin bo‘lgan nuqta.

Vektor kattalik

Векторная величина

Vector vaiue

Ham son qiymatiga, ham yo‘nalishga ega bo‘lgan kattalik.

Skalyar kattalik

Скалярная величина

Scalar value

Faqatgina son qiymatiga ega bo‘lgan kattalik.

Traektoriya

Траектория

Path

Jism yoki nuqtaning fazoda (tekislikda) harakatlanishi natijasida qoldirgan izi.

Yul

Путь

Way

Jism (nukta) traektoriyasining uzunligi.

Tugri chizikli harakat

Прямолинейное движение

Rectilinear motion

Traektoriyasi to‘g‘ri chiziqdan iborat bo‘lgan harakat.

Nuktaning tezligi

Скорость точки

Velocity of the point

Nuqtaning harakat tenglamasidan vaqt bo‘yicha olingan birinchi tartibli xosila.

Nuqtaning tezlanishi

Ускорение точки

Speedup of the point

Nuqta tezligining vaqt bo‘yicha o‘zgarishini harakterlovchi kattalik.

Dinamika

Динамика

Dynamics

Dinamika–Moddiy jismlarning xarakati shu xarakatni vujudga keltiruvchi kuchlar bilan birgalikda tekshirish masasalasi ko‘riladi.

Absolyut qattiq jism

Абсолютно твердое тело

Perfectly rigid body

Absolyut qattiq jism -Har qanday ta’sirda ham ixtiyoriy ikki nuqtasi orasidagi masofa o‘zgarmasdan qoladigan jism.

Massa

Масса

Weight

Massa-1. Jismlarda bor bo‘lgan modda miqdori.

2. Jismlarning inertlik va gravitatsion xususiyatlarini belgilovchi asosiy kattaliklardan biri.



Moddiy nuqta

Материальная точка

Material point

Moddiy nuqta–Jismning harakati yoki muvozonatini tekshirishda o‘lchamlari va shaklining ahamiyati bo‘lmagan, massasi bir nuqtada joylashgan deb qaraladi.

Normal reaksiya kuchi

Сила нормальной реакции

Normal forge

Normal reaksiya kuchi -Har doim harakatga (ko‘chishga) yoki jism turgan tekislikka perpendikulyar yo‘nalgan aks ta’sir kuchi.

Ishqalanish koeffitsienti

Коэффициент трения

Friction coefficient

Ishqalanish koeffitsienti -Ishqalanuvchi yuzalarning materialiga va yuzalarining holatiga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient.

Moddiy nuqta uchun Dalamber prinsipi

Принцип Даламбера для материальной точки

Pritsipe Dalembert for the material point

Moddiy nuqta uchun Dalamber prinsipi -Bog‘lanishdagi moddiy nuqtaga ta’sir etuvchi aktiv va bog‘lanish reaksiya kuchlari, hamda inersiya kuchlarining yig‘indisi muvozanatlashgan kuchlar sistemasini tashkil qilishini ifodalaydigan prinsip

Ko‘chish

Перемещение

Displagement

Ko‘chish-Traektoriyaning boshlang’ich va oxirgi nuqtalarini birlashtiruvchi to‘g‘ri chiziq.

Egri chiziqli harakat

Криволинейное движение

Curvilinear motion

Egri chiziqli harakat-Traektoriyasi egri chizikdan iborat bo‘lgan harakat.

Dekart koordinata sistemasi

Декартовая система координат

Cartesian coordinate system

Dekart koordinata sistemasi -Fazoda (tekislikda) o’zaro perpendikulyar bo‘lgan x,u,z (x,у) o‘qlaridan iborat bo‘lgan sistema.

Ko‘chirma harakat

Переносное движение

Figurative movement

Ko‘chirma harakat-Nuqta (jism)ning qo‘zg‘aluvchan sanoq sistemasi bilan birgalikda asosiy (qo‘zg‘almas) sanoq sistemasiga nisbatan harakati.

Ilgarilanma harakat

Поступательное движение

Translational motion

Ilgarilanma harakat -Jismdan olingan ixtiyoriy kesma, jismning harakati davomvda o‘zining oldingi xolatiga nisbatan parallel xolda ko‘chadigan harakat.

Aylanma harakat

Вращательное движение

Rotational motion

Aylanma harakat -1. Jismning harakati davomvda jismga tegishli bo‘lgan to‘g‘ri chiziqdagi nuqtalarning (yoki jismning ixtiyoriy ikki nuqtasi) qo‘hg‘almasdan qolishi(o‘q, atrofidagi aylanma harakat).

Burilish burchagi

Угол поворота

Angle of rotation

Burilish burchagi-Jismga biriktirilgan qo‘zg‘aluvchan tekislik bilan jism harakati nisbatan o‘rganilayotgan qo‘zg‘almas tekislik orasidagi burchak.

Burchak tezlik

Угловая скорость

Angular velociti

Burchak tezlik-Oniy aylanish o‘qi bo‘ylab yo‘nalgan, elementar burilish burchagining, ushbu burilish uchun ketgan elementar vaqtga nisbati bilan aniqlanuvchi aylanma harakatning kinematik o‘lchovi

Download 214 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling