O’zbekistonda ishsizlik va uni kamaytirish masalalari Abdumannonov Ilhomjon

Ishsizlar safiga, odatda, nafaqat turli sabablarga koʻra ishdan boʻshatilganlar, balki oʻz ixtiyoriga koʻra ishdan ketganlar va yangi ish topishga harakat qilayotgan shaxslar ham kiritilishini qayd etish lozim. Ishsizliktarki-bi uning sabablariga kura ish kuchining 4 asosiy toifasini oʻz ichiga oladi: ishdan boʻshatilishi natijasida ish joyini yoʻqotganlar; ishdan ixtiyoriy ravishda boʻshaganlar; tanaffusdan soʻng ish qidirayotganlar; birinchi bora ish qidirayotganlar. Bu toifalarning oʻzaro nisbatlari iqtisodiy rivojlanish bosqichlariga bogʻliq.

Mamlakat miqyosida 3—5% darajasidagi Ishsizlik iqtisodiyot uchun normal holat (Ishsizlik ning tabiiy chegarasi) hisoblanadi.

Ishsizlik turlari

Friksion (oraliq) ishsizlik
Siklik ishsizlik. Institutsional ishsizlik
Texnologik ishsizlik
Hududiy ishsizlik
Yashirin ishsizlik
Turg’un ishsizlik

Ishsizlikning salbiy va ijobiy tomonlari

Mehnat resursining bir qismi bekor qolib, mahsulot va xizmatlarni yaratishda qatnashmaydi. Uzoq vaqt mobayni ishsiz yurish kasbiy malaka va tajribani yo’qotishga olib keladi. Ishsizlarni boqish tashvishi ishlayot-ganlar zimmasiga nafaqa to’lash uchun ishlovchilar daromadidan ko’proq soliq olishga to’g’ri keladi. Ishsizlar oilalarining daromadi pasayib ketadi, ularga tegadigan nafaqa tirikchilikka yetmay qoladi.
Ishsizlik xavfi
-kishilarni yaxshi ishlashga;-mehnat intizomini buzmaslikka;-mehnat unumdorligini oshirishga; -ish sifatini yaxshilashga;-o’z firmasini e’zoz-lashga;-o’z ish joyining qadriga yetishga undaydi. Ishsizlik bekor yurganlarni
-o’z ustida ishlashga;
-bilim va malakasini oshirishga;
-yangi kasblarni qunt bilan egallashga chorlaydi.

Ish bilan ta’minlash davlat xizmatiga ishga joylashish masalasida ishidan ajralgan, birinchi marta ishsiz qolgan, shuningdek, uzoq tanaffusdan keyin mehnat faoliyatini davom ettirish istagini bildirgan har bir fuqaro murojaat qilishi mumkin. Agar ish bilan ta’minlash xizmati 1 kun davomida uni ish bilan ta’min etmasa, 11-kuni ishsiz maqomini oladi. Ish bilan ta’minlash xizmatiga murojaat etgan dan keyin 10 kun davomida taklif qilingan ishdan ikki marta bosh tortgan shaxs ishlik maqomiga ega bo’lmaydi,ammo u 30 kalendar kundan so’ng, umumiy asosda ish qidiruvchi shaxs sifatida ish bilan ta’minlash xizmatida yangidan ro’yxatga olinadi.