O’zbekistonning eng yangi tarixi kafedrasi

4-MAVZU. О‘ZBEKISTON TANLAGAN MUSTAQIL RIVOJLANISH YО‘LI VA UNING AHAMIYATI.


Reja:

1. 
   О‘zbekiston Respublikasi davlat ramzlarining qabul qilinishi.
   
2. 
   О‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi – mustaqil davlatning asosiy qonuni.
   
3. 
   Mustaqil taraqqiyotning dastlabki davridagi muammolar, taraqqiyotning “О‘zbek modeli” va uning о‘ziga xos xususiyatlari.
   

Adabiyotlar.

1. 
   О‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. -T.: “О‘zbekiston”. 2019.
   
2. 
   Karimov I.A. О‘zbekiston: milliy istiqlol, iqtisod, siyosat, mafkura. 1-jild, -T: “О‘zbekiston”. 1996.
   
3. 
   Karimov I.A. Tarixiy xotirasiz kelajak yо‘q. -T.: “Sharq”. 1998.
   
4. 
   Karimov I.A. Bizning yо‘limiz – demokratik islohotlarni chuqurlashtirish va modernizatsiya jarayonlarini izchil davom ettirish yо‘lidir. 20-jild. -T.: “О‘zbekiston”. 2012.
   
5. 
   Жўраев Н. Агар огоҳ сен... -Т.: “Ёзувчи”. 1997.
   
6. 
   Мустақил Ўзбекистон тарихининг дастлабки саҳифалари (даврий тўплам) №3. ЎзФА Тарих институти. -Т.: “Шарқ”. 2000.
   
7. 
   Мустақиллик илмий-оммабоп луғат. -Т.: “Шарқ”. 1998. 320 б.
   
8. 
   Ergashev Q., Hamidov H. O’zbekiston tarixi: o’quv qo’llanma / -T.: “G’afur G’ulom”. 2018. -632 b.
   

1. О‘zbekiston Respublikasi davlat ramzlarining qabul qilinishi.

Davlat ramzlari haqida sо‘z ketganda, avvalo, uning tushunchasini aniqlashtirish lozim. Umuman, “davlat ramzlari” tushunchasi huquqiy adabiyotlarda turlicha ta’riflanadi. Masalan, yuridik lug‘atlarda quyidagicha ta’rif berilgan: “Davlat ramzlari – Konstitutsiya yoki alohida qonun bilan mustahkamlangan maxsus, odatda, tarixiy shakllangan, о‘ziga xosligini ifodalovchi, ba’zan, shuningdek, ma’lum bir g‘oyaviy ma’noni ifodalaydigan belgilaridir. Odatda, davlat ramzlariga davlat bayrog‘i, davlat gerbi, davlat madhiyasi, davlat ranglari, davlat boshlig‘i shtandarti, davlat muhri, davlat shiori kiradi. Ba’zida ayrim Konstitutsiyalar davlat ramzlariga bayram kunlarini ham qо‘shadilar” (Қаранг: Символи государственние // Большой юридический словар / Под ред. А.Й.Сухарева, В.Д.Зоркина, В.Е.Крутских. –Москва, 1999. –623-624-б.). Shuningdek, mamlakatimizda 1998 yilda chop etilgan ilmiy-ommabop lug‘atda “Davlat ramzlari – davlat mustaqilligini shartli ravishda belgilovchi tashqi belgi, nishona yoki timsollardir, bular muayyan davlatning bayrog‘i, gerbi, milliy valyutasi va madhiyasi. Ular mazkur davlatning tuzumini, xalqning tabiat-mentalitetini, iqtisodiy asoslarini va boshqa muhim belgilarini anglatadi,” - deb ta’riflanadi (Qarang: Davlat ramzlari // Mustaqillik ilmiy-ommabop lug‘at. –T.: 1998. – 45 b.).

Har qanday mustaqil davlat singari О‘zbekiston Respub­likasi ham о‘z oliy davlat hokimiyati tomonidan belgilangan va Asosiy Qonun – Konstitutsiyaning 5-moddasida mustahkamlangan davlat ramzlari – Bayrog‘i, Gerbi va Madhiyasiga ega. Davlat ramzlarining mavjudligi О‘zbekistonning amalda mustaqilligini yaqqol tasdiqlaydi.
О‘zbekiston Respub­likasi Davlat bayrog‘i, gerbi va madhiyasining ishlab chiqilishi va qabul qilinishi jarayoni ikki yarim yil davom etdi. Davlat bayrog‘i, gerbi va madhiyasini qabul qilish yuzasidan Konstitutsiyaviy komissiya tuzilib, uning tomonidan tayyorlangan loyihalar umumxalq muhokamasidan о‘tkazildi. Bunda, ayniqsa, Prezident I.A.Karimovning umumxalq muhokamasi davomida tushgan takliflarni umumlashtirib, davlat bayrog‘idagi uchta asosiy ranglarni – moviy, oq va yashil yо‘llarni о‘z qо‘li bilan chizib komissiyaga taqdim etganligini va bu О‘zbekiston Respub­likasi Davlat bayrog‘ining qabul qilinishida asos bо‘lganligini ta’kidlash joiz. О‘zbekistonning davlat ramzlari muqaddas bо‘lib, ularni hurmat qilish, qonunda belgilangan tartibda e’zozlash hamda ulardan faxrlanish mamlakatimiz har bir fuqarosining insoniy va fuqarolik burchidir. Zero, davlat ramzlarini har qanday yо‘l bilan kamsitish, tahqirlash, qadr-qimmatini pastga urish uchun qonunda tegishlicha javobgarliklar nazarda tutilgan.
Davlat ramzlarining davlat hayotida tutgan о‘rni va ahamiyatini tо‘laroq tushunib olish uchun, avvalo, ularning mohiyatini, nima uchun zarurligini bilib olish kerak. Davlat ramzlari orasida Davlat bayrog‘i salmoqli о‘rin tutadi. Chunki u kо‘zga yaqqol tashlanib, boshqa ramzlardan hajmi, tasviri, keng foydalanilishi va boshqa jihatlari bilan alohida ajralib turadi. Davlat bayrog‘i – tasviri qonun tomonidan (kо‘pincha Konstitutsiya bilan) о‘rnatiladigan, biror davlatni boshqa davlatlardan farqlovchi rasmiy belgisi, nishoni. U davlat mustaqilligi, suvereniteti ramzi hisoblanadi. Davlat bayroq­lari, ularning rangi, tuzilishi va emblemalari о‘zboshimchalik bilan, ixtiyoriy sur’atda belgilanmaydi. Ular qonun bilan belgilanadi va ma’lum ramziy ahamiyatga ega bо‘ladi.
Davlat bayrog‘i, odatda, har qanday suveren mamlakatning davlat muassasalari, elchixonalari, konsulliklari, missiyalari, bojxonalari va shu kabi idoralarning binosida kо‘tariladi. Elchixonalar, missiyalar, konsulliklar milliy bayramlari kuni о‘z davlatining bayrog‘ini osib qо‘yadi­lar. Davlat bayroqlari, shuningdek, xalqaro konferensiyalar ochilishida, rasmiy marosim-uchrashuvlar vaqtida, xalqaro sport sovrinlari berilayotgan vaqtda va hokazo holatlarda ham kо‘tariladi.
Davlatimiz bayrog‘i muqaddas va daxlsizdir, u davlatimiz mustaqilligining ramziy belgisidir. Mustaqil О‘zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‘i 1991 yil 18 noyabrda Oliy Kengash tomonidan qabul qilingan qonun bilan tasdiqlangan. Ushbu qonunga 1992, 1999, 2004 va 2010 yillarda qator qо‘shimcha va о‘zgartishlar kiritildi.
O’zbekiston Respublikasining Davlat bayrog‘i ramzi mamlakatimiz hududida ilgari mavjud bo‘lgan g‘oyat qudratli saltanatlar bayroqlariga xos bo‘lgan eng yaxshi an’analarni davom ettirgan holda respublika tabiatiga xos xususiyatlarni, xalqimizning milliy va madaniy o‘zligini ham aks ettiradi.
Bayroqdagi moviy rang – mangu osmon va musaffo suv ramzidir. Yaxshilikni, donishmandlikni, shon-shuhratga sadoqatni bildiruvchi moviy rang Sharqda azaldan qadrlanadi, o‘z vaqtida buyuk Amir Temur ham o‘z bayrog‘iga bu rangni tanlagan.