O’zbekistonning eng yangi tarixi kafedrasi

3.Millatlararo totuvlikning ta’minlanishi.
Respublikamizda ijtimoiy-siyosiy barqarorlikni ta’minlashda millatlararo omillarning ahamiyati katta.
Qadimdan mamlakatimizda turli madaniyat va sivilizatsiyalar vakillari – turli xalqlar, etnik guruhlar aralashib, do‘stlik va hamjihatlikda yashab kelgan. Chor Rossiyasi, so‘ngra esa sobiq Ittifoqning migratsiya siyosati aholining polietnik tarkibi yanada xilma-xil bo‘lishiga olib keldi.
1992 yil 7 martda Prezident Far­moni bilan О‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida Din ishlari bо‘yicha qо‘mita tashkil etildi. Bu bi­lan mamlakatimiz ahlining diniy e’tiqodi erkinligiga kafolat berildi. Diniy-axloqiy mavzuda kо‘plab kitoblar chop etildi, bu xayrli ish davom etmoqda. Respublikamiz rahbariyati kishilar ma’naviy kamolotida islom dinining katta ahamiyat kasb etayotganini inobatga olib, diniy tashkilotlarning erkin faoliyat kо‘rsatishi uchun shart-sharoit yaratib berdi.
Mamlakatimizda 1992 yili о‘n ikkita milliy-madaniy markaz faoliyat olib borgan bо‘lsa, 2002 yilga kelib, viloyatlar bilan hisoblaganda, ularning soni 138 tani tashkil etdi. Milliy-madaniy markazlar faoliyatini muvofiqlashtirish maqsadida 1992 yil yanvarda Respublika baynalmilal madaniy markazi tashkil qilindi (Mustaqillik: izohli ilmiy-ommabop lug‘at. -T.: Sharq, 2006. B. 445.). Ushbu markaz oldiga milliy-madaniy markazlarga amaliy va metodologik jihatdan kо‘maklashish, ular faoliyatini muvofiqlashtirish, О‘zbekistonda yashayotgan millat va elatlarning milliy urf-odatlari va an’analari, madaniyati, ma’naviy qadriyatlarini rivojlantirishga kо‘maklashish, MDH va chet eldagi milliy hamda baynalmilal madaniy markazlar bilan aloqalar о‘rnatish kabi mas’uliyatli vazifalar qо‘yildi.
О‘zbekiston mustaqillikka erishgandan sо‘ng birinchilardan bо‘lib, qozoq, qirg‘iz, tojik, uyg‘ur, dungan va Buxoro yahudiylari milliy-madaniy markazlari tashkil etildi.
1992 yil Toshkentda "Avdet" nomli qrim-tatarlari mil­liy madaniy markazi tashkil etilib, uning qoshida "Akkalfak" uyushmasi tuzildi. Shu yili tatar-boshqird mada­niy markazi ham tashkil topib, "Yashlik" deb atalgan tatar-boshqird xalq ashula va raqs ansambli ish boshladi.
1994 yilning yanvar oyida Rus milliy-madaniy markazining ochilishi mazkur millat vakillari tomonidan qizg‘in kutib olindi.
О‘zbekistonda salmog‘i va salohiyati bilan aloqida о‘rin tutuvchi millatlardan biri koreyslardir. XX asr 30-yilla­rida koreyslar О‘rta Osiyoga majburan kо‘chirib keltirilgan, 1937 yilning oktabr-noyabr oylarida ularning soni 74.500 kishi edi. Hozirda О‘zbekistonda 220 mingga yaqin koreyslar yashab, jamiyat ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy hayotida faol ishtirok etmoqda. О‘zbek xalqining bag‘rikengligi, mehmondо‘stligi tufayli bu yurt ularning ikkinchi Vataniga aylandi.
Millatlararo totuvlikni ta’minlovchi huquqiy zaminlar yaralildi.
O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida “O’zbekiston xalqini millatidan qat’iy nazar, O’zbekiston Respublikasining fuqarolari tashkil etadi”, “O’zbekiston Respublikasida barcha fuqarolar bir xil huquq va erkinliklarga ega bo’lib, jinsi, irqi, millati, tili, dini, ijtimoiy kelib chiqishi, e’tiqodi, shaxsi va ijtimoiy mavqeyidan qat’iy nazar, qonun otdida tengdirlar”, deb belgilab qoyilgan (O’zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi. 8, 18-moddalar).
O’zbekistonda istiqomat qiluvchi barcha millat va elatlarning tillari, urf-odatlari va an’analari birdek hurmat qilinadi, ularning rivojlanishi uchun sharoit yaratildi. Oqilona milliy siyosat tufayli O’zbekistonda yashayotgan barcha millatlarning vakillari orasida etnik-madaniy asoslarda jipslashish jarayoni sodir bo‘ldi.
1989-yildayoq O’zbekistonda istiqomat qilayotgan millat va elatlarning jamoat tashkilotlari – milliy-madaniy markazlar tuzila boshlangan va shu yili ularning soni 12 taga yetgan edi. 1989-yilda Madaniyat vazirligi qoshida Respublika millatlararo madaniyat markazi tuzildi. Mustaqillik yillarida yaratilgan imkoniyatlar tufayli bu jarayon tez rivoj topdi. 2002-yilda respublikamizda 138 ta milliy madaniyat markazlari faoliyat ko‘rsatdi.
Milliy-madaniy markazlar uch asosiy yo‘nalishda faoliyat ko‘rsatdilar:

• 
  har bir millatning tili, madaniyati, urf-odatlari va rasm-rusumlarini tiklash, tarixiy Vatani bilan aloqani jonlantirish;
  
• 
  O’zbekistonni o‘zining haqiqiy Vatani deb bilish va unga sadoqat bilan xizmat qilish;
  
• 
  O’zbekiston davlatiga nom bergan o‘zbek xalqi bilan do‘stlikda, hamkorlikda va totuvlikda yashash, uning tilini, madaniyatini va tarixini bilish.
  

Milliy-madaniy markazlarning ishi yil sayin boyib, yangilanib bordi. Ularning tashabbusi va rahbarligida turli yo‘nalishdagi to‘garaklar ishlay boshladi. Jumladan:

• 
  o‘z milliy madaniyatini, tilini, urf-odatlari, tarixini o‘rganish to‘garaklari;
  
• 
  O’zbekiston tarixini, madaniyatini va tilini o‘rganish to‘garaklari;
  
• 
  milliy musiqa, raqs va hunar to‘garaklari faoliyat ko‘rsatdilar.
  

1992-yil yanvarida Millatlararo madaniyat markazi Respublika Baynalmilal madaniyat markaziga aylantirildi. Uning faoliyatida millatlar va elatlarni jipslashtirishga asosiy e’tibor qaratildi. O’zbekiston davlati ko‘magida Baynalmilal madaniyat markazi va milliy-madaniy markazlar 1996-yilda “Bobur” ko‘chasidagi muhtasham saroyga ko‘chib o‘tdilar, bu majmua Millatlar saroyi degan nom oldi.