Xalqi Ismoilni shundog’ tig’din berdi fano,
Boshiga yuz ming balo keldi, rizo qildi falak...
Haq azaldin hazrati Musoni qildi g’arqi nur,
Avvalin Me’rojini qildi maqomi ko’hi Tur...
Haq Sulaymonga azaldin berdi davlatlik negin...
Hazrati Dovudni olam mulkiga qildi amin!
Shavkati olamni bir damda fano qildi falak.
Hazrati Yahyoga berdi ro’zi avval chashmi tar,
Osmonga hazrati Isoni qildurdi safar,
Batni mohiyga kirib Yunus balolar ko’rdilar,
Har kishi dunyoga keldi, bul balolarni ko’rar,
Arrani oxir nasibi Zikriy qildi falak....
San g’animat bil bu yo’lda Ahmadi Muxtorni,
Ham Abu Bakru Umar, Usmon, Ali – qarrorni,
Bul jahonni jumlaga motamsaro qildi falak.
Mashrab murojaat qilgan bu siymolarning o’z mazmun-mohiyati bor bo’lib, ularning har biri ma’lum bir sohaning pirlari, deb ham hisoblanadi, jumladan: hazrati Odam – dehqonlar piri, Shis – paxtachilar piri, Idris – tikuvchi va xattotlar piri, hazrati Nuh – savdogarlar piri, Solih – tuyakashlar piri, Ibrohim – sutchi va duradgorlar piri, Ismoil – ovchilar piri, Is’hoq –cho’ponlar piri, Zulkifl – nonvoylar piri, Lut – tarixchilar piri, Uzayr – bog’bonlar piri, Ilyos – to’qimachilar piri, Dovud – temirchilar piri, Luqmon – hakimlar piri, Yunus – baliqchilar piri, hazrati Iso – sayyohlar piri, hazrati Muhammad bog’bon va savdogarlar piridir.
Professor Rahmonqul Orzibekov talmeh san’atida keltirilgan obrazlarni quyidagicha talqin qiladi: “O’rta asr Sharq she’riyatida Yusuf – go’zallik, Ayyub sabr – qanoat, Masih – o’liklarni ham o’z nafasi bilan tiriltiruvchi mo’jizakor obraz, Layli, Shirin, Uzro, Zulayho ishqu muhabbatda sobit, matonatli, sadoqatli, vafodor ma’shuqalar, Farhod, Uzrolar o‘z ahdu paymoni, sevgisi yo’lida hech narsadan qaytmaydigan buyuk muhabbat sohiblari, Qorun – ochko’zlik va hasislikda tengi yo’q kimsa, shaytoni lain, odamzodni yo’ldan uruvchi yovuz kimsa, Xizr – insonlarga baxt-saodatni xabar qiluvchi siymo sifatida keltiriladi. Hotami Toy – arablarning Tay qabilasidan, o’z saxiyligi va davlatmandligi bilan mashhur bo’lgan siymo. No’shiravon – Anushervon – Eron shohlaridan, badiy adabiyotda odilshoh timsoli. Xorun ar– Rashid – arab xalifalaridan. Tarixda o’z fazlu donishi bilan ko’pdan ko’p naql va rivoyatlarning yuzaga kelishga sabab bo’lgan shaxs va hokazo”.22
Mashrab she’rlari orasida salbiy obrazlar talqiniga oid misralar ham borki, shoir bu timsollar orqali yovuzlikka, zulm va bid’atga o’zining nafratini ifoda etadi:
Do'stlaringiz bilan baham: |
