O’zbekstan respublikasi joqari ha’m orta arnawli biLİmlendiRİw miNİstrliGİ


Áyyemgi Rim dinleriniń payda boliwi


Download 0.6 Mb.
bet6/20
Sana23.09.2023
Hajmi0.6 Mb.
#1686366
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20
Bog'liq
4-бети ЛЕКЦИЯ ТЕКСТ (2)

Áyyemgi Rim dinleriniń payda boliwi. Rimde din bir neshe kórinisli bolip, Ózinń rawajlaniwinda bir neshe basqislerdi basip ótkenligi menen tanilgan. Ótmishte áyyemgi Rimliler majUsıy bolip, tiykarinan grek hám etrussk Qudaylarina isenim qilgan. Keyin majUsıylik madeniyatinin tez pát penen ósip bariwi ápsanawiy dawirdi ózgertirdi. Hám aqirinda diniy dúńya qaras nihoyasida Áyyemgi Rimde siyasiy kúsh sipatinda Xristiyanlik jeńiske eristi. IV ásirde Rim imperiyasiniń Qubla hám Shiǵis imperiyaga bólinip ketiw nátiyjesinde katoliktiń aniq kóriniwi júzege keldi.
Rimlilerdiń áyyemgi diniy dúńya qarasi tábiatti ilahiylestiruwshi Diyqanshiliq penen ádette shańaraq basliǵi tárepinen ámelge asirilatugin siyqirlilik súwretleri hám áwladlar Ruhi menen baylanisli bolǵan. Keyin mámlekettin súwretlerdi ótkeriw hám jedellestiriwdi óz qolina aliwi aldingi Qudaylar haqqindagi túsinikti ózgertti Rásmiy dindi júzege keltirdi. Rim panteoni (Qudaylar úyi) da dáslep aspan Qudayi YUpiter, uris Qudayi Mars hám Quday Kvirinlar, keyinshelik basqa úshlik: YUpiter, Greka (YUpiterdiń hayali, neke) hám Minerhám (danishpanliń, sanaat hám ónermentshilik ilohasi)lar tiykarǵi Qudaylari esaplanǵan. Bul Qudaylar mámleket qorǵawshilari esaplanip, Olardiń Kapitjoqariadagi ibadatxanasi mámleket dárejesindegi kul`tlerdiń tiykarǵi orayi bolǵan.
Rim dinlerinde hám basqa italyan kul`tlerinde bolǵani qusaǵan totemizm qaldiqlari tereń saqlanip qalǵan. Buni Rim tiykarshilarin emizgen ana bóri haqqindagi ápsanalarda hám kóriw mumkin. Bóri menen baylanisli Favńa baǵishlanǵan luperkaliy (latinchada bóri – lupus) bayrami hám LUperkal ibadatxanasi bar. Basqa Qudaylardiń hám ózlerine atalgan xaywanlari bolǵan. Máselen, bóri hám buǵa Marsga, ǵazlar bolsa Grekaga atalgan haywanlar esaplanadi. Lekin, usıni atap ótiw orinli, tariyxiy protsessda Rimde haywanlardi muqáddeslestiriwshi totemistik kul`tlerdiń ózgeshelikleri gúzetIlimegen. Ruwxiy rawajlaniwdiń bul basqishi italyan qáwimleri tárepinen ótip bólinǵan edi.
Tariyxiy rawajlaniw protsessida Rimde shańaraq áyyemgi sotsialliq tuzIlima esaplanǵan. Bul protsess óz kórinisin dinde tapti. Hár bir shańaraq óz ziyoratgohi, qorǵawshi-Qudayi hám kul`tine iye bolǵan. Bul kul`tlerdiń orayi oshaǵi aldinda pater familias hár túrli ahmiyetli merekelerdi bejerer edi. Máselen, shańaraq basliǵi oshaq oldinda jańa tuwilgan náresteni óz perzenti dep járiyalaǵan. Uydi qorǵawshilari penatlar dep atalgan hám Olar shańaraqtiń tinishligi hám ósip óniwi haqqinda qayǵirǵan. Bul ezgulik Ruhlari xana sohiblari esaplanǵan.



Download 0.6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling