O'zbekstan Respublikasi joqari ha'm orta arnawli bilimlendiriw

1. O'nim islep shig'ariw ózine túser bahasi ahimiyeti ha'm onin' huquqiy tiykarlari.
Mámleketimiz bazar ekonomikasina basqishpa-basqish ótip atirg'an ha'mde búgingi kúndegi jahan finansliq ekonomikaliq to'menlewi ku'sheyip atirg'an bir dáwirde mámlekette básekige shidamli ónim (jumis, xizmetler) islep shig'ariw úlken áhmiyetke iye. Onin' ushin mámlekette qariydarlar mútájligin qanatlandira alatug'in arzan ha'm sapali ónim islep shig'ariw kerek bolip tabiladi. Bunda tiykarg'i ko'riletug'in máselerden biri ónim ózine túser bahasin u'yrenip oni múmkinshilik barinsha tómenletiwden ibarat.
O'nim ózine túser bahasi - sol ónimdi islep shig'ariw ushin ketken barliq tikkeley hám tikkeley bolmag'an qarejetlerdin' baha an'latpasi bolip tabiladi. O'nim(jumis, xizmet) ózine túser bahasi- ónim islep shig'ariw processinde paydalanilatug'in tábiy resurslar, shekli onim,materiallar, janilg'i, energiya, tiykarg'i qurallar,miynet resurslari, hám basqa qárejetlerdin' bahasi.Sanaat kárxanalarda ónim ózine túser bahasi esabi ministrler mekemesin 1999 jil 5 fevral dag'i ónimdi islep shig'ariw hám satiw qárejetlerinin qurami ha'mde finansliq nátiyjelerdi qáliplestiriw tártibi tuwrisinda Nizamg'a muwapiq ámelge asiriladi.
Ónim ózine túser bahasi quramina tómendegi ǵárejetler kiritiledi. Bul qarejetler kárxana ónim óndirisinde tikkeley qatnasip ónim ózine túser bahasin qáliplestiredi:
* Materialliq qárejetler;
*Miynetke haq tólew qárejetleri;
*Social qamsizlandiriwg'a ajiratilg'an qarjilar ;
*Amartizasiya qárejetleri;
*Basqa qárejetler.
Materialliq qárejetler - óndiristin' tiykarg'i qarejetlerinen biri bolip ,ónimlerge qaray jámi islep shig'ariw qarejetlerinin' 60 -80 % átirapinda boliwi múmkin. Materialliq qárejetler óz ishine shekli o'nim hám materiallarg'a sarilang'an qárejetlerdi óz ishine aladi. Shekli o'nim hám materiallarg'a sariplang'an qarejetler degende, ónim satip alg'annan tap kárxanag'a alip kelgenge shekem barliq komission hám dáldalshiliq qarejetler túsiniledi.
Miynetke haq tólew qárejetleri - bul kárxananin' tiykarg'i islep shig'ariw processinde qatnasuwshi jumisshi hám xizmetkerler miynet haqlari, atap aytqanda xoshametlendiriwshi hám kompensasion tólewler ushin qárejetler bolip tabiladi.
O'nimnin' ózine túser bahasi qáliplesiwinde tásir etiwshi qárejetlerden biri social qamsizlandiriw fondina ajiratilg'anları esaplanadi. Bul ajiratilg'an qarjilar kárxanada qáliplesetug'in jumis haqi fondina salistirg'anda esaplanadi.
O'nim islep shig'ariw ózine túser bahasna kiretug'in basqa qárejetler. Bul qarejetlerge kárxana múlkin májburiy qamsizlandiriw, belgilengen tártipdegi sapar qárejetleri, kadrlar tayarlaw boyinsha qárejetler, baylanis xizmetlerin tólewler,bank sebepli kelip shig'atug'in joytiwlar, órtden saqlaw hám qorg'aw qárejetleri, ijara qárejetleri hám basqa barliq islep shig'ariw menen baylanisli bolg'an qárejetler.