Oziq-ovqat kimyosi

geteropolisaxaridlar yoki heteroglikanlar deb ataladi.
Tabiiy saxaridlar odatda monosaxaridlar deb ataladigan oddiy uglevodlardan iborat boʻlib, umumiy formulasi (CH₂O)_n boʻlib, bu yerda n uch yoki undan koʻp. Monosaxaridlarga misollar glyukoza, fruktoza va glitseraldegidlar boʻlishi mumkin^[3]. Polisaxaridlar esa C_x(H₂O)_y ning umumiy formulasiga ega, bunda x odatda 200 dan 2500 gacha boʻlgan katta sondir. Polimer magistralidagi takrorlanuvchi birliklar oltita uglerodli monosaxaridlar boʻlsa, odatda boʻlgani kabi, umumiy formula (C₆H₁₀O₅)_n ga soddalashadi, bu yerda odatda 40 ≤ n ≤ 3000 ga teng.
Qoida tariqasida, polisaxaridlar oʻndan ortiq monosaxarid birlikmalaridan iborat modda. Oligosaxaridlar esa uchtadan oʻntagacha monosaxarid birlikmalarini oʻz ichiga oladi, ammo aniq konventsiyaga koʻra biroz farq qiladi. Polisaxaridlar biologik polimerlarning muhim sinfidir. Ularning tirik organizmlardagi funksiyasi odatda tuzilish yoki saqlash bilan bogʻliq. Kraxmal oʻsimliklar saqlaydigan polisaxarid sifatida ishlatiladi, amiloz va shoxlangan amilopektin shaklida boʻladi. Hayvonlarda tuzilish jihatidan oʻxshash glyukoza polimeri zichroq tarqalab ketgan glikogendir, baʼzida „hayvon kraxmali“ deb ham ataladi. Glikogenning xossalari uni tezroq metabolizatsiya qilish imkonini beradi, bu harakatlanuvchi hayvonlarning faol hayotiga mos keladi. Bakteriyalarda ular bakterial koʻp hujayralilikda muhim rol oʻynaydi^[


Xulosa:

Odam va Hayvonlar uchun o’simlik kraxmalli qiymatli oziq modda hissoblanadi. Insonning uglevodlardga bo’lgan ehtiyoji asosan non, kartoshka yormalar va boshqa mahsulot tarkibidagi krahmal bilan qoplanadi. Kraxmal gidrolizlanadi uning yakuniy mahsuloti L-glukoza hissoblanadi. Krahmal gidroliz jarayoni katalizator (suyultirilgan sulfat kislota xlorid kislata) ishtirokida kimyoviy yo’l bilan yuqori haroratda organizmda turli fermentlar (amilaza, maltaza) ishtirokida amalga oshiriladi.

Kraxmal – eruvchan oligasaharidlar (dekstin) – kaxmal (amilaza) – disaxorid (maltoza=solad) – L-glukoza
Kraxmalni to’la gidrolizlab glukoza olinadi. Krahmalni gidrolizi 2 xil usulda bo’larkan.
1) Kislotali
2) Fermentativ bo’ladi
Kraxmal kislotalar tasirida gidrolizlanib avval dekstirlarga so’ngra to’la gidroliz natijasida so’ngra to’la gidroliz natijasida D-glukozaga aylanadi . Fermentlar tasirida kraxmal gidrolizini katalizlovchi fermentlar amilazalar deb ataladi. Fermentlar kimyoviy reaksiyalarini tezlashritadi yani ular tabiiy hisoblanadi
Sanoatda kraxmal asossan kartoshka makkajo’hori olinai. Kartoshka krahmali ( kartoshka uni) olishda maydalab qo’yilgan kartoshka massai suv bilan ishlanadi. Hosil bo’lgan kraxmal sutini tindirib yoki sentra yoki sertafuguralab kraxmal ajratib olinadi. Kraxmal sutini tindirib yoki sentrafiguralab ajratib olinadi. Kraxmal oziq ovqat qandolatchilik go’sht mahsulotlari tayyorlashda keng qo’llanilarkan. Etil spiriti, butil spirit. Atsetton va sut kislota glyukonat kislota yelim ishlab chiqarishda kraxmaldan xom ashyo sifatida foydalaniladi.
Antinibiotiklar vitaminlar prashoklar tayyorlashda va to’qimachilik sanoatida ham keng qo’llanilishini tushinib oldim.

Foydalanilgan Adabiyotlar:

1)Sobirov Z. Organik kimyo. Т.: Toshkent, 2005,

2) Turaqulov Yo. X. M olekulyar biologiya, Toshkent, O'qituvchi, 1994 y.

3) Internet @

4) Vikipediya.uz