Oziq-ovqat kimyosi

Gidroliz (gidro... va yun. lysis —ajralish, parchalanish) —moddalar bilan suv oʻrtasida oʻzaro taʼsir natijasida turli birikmalar (kislota, asos va b.) hosil boʻlishi, jumladan (tuzlarda) ion almashinuv reaksiyasi. G.ni qoʻyidagi umumiy tenglama bilan koʻrsatish mumkin: A-V+N-ON "± A-N+V-ON, bu yerda A—V —gidrolizlanuvchi modda (tuz), A—N (kislota). V—ON (asos) — gidroliz mahsuloti. G. anorganik va organik birikmalarda koʻp tarqalgan muhim jarayondir. G. tuzlar, uglevodlar, oqsillar, efirlar, yogʻlar va b. turli sinfga mansub birikmalarda uchraydi.
Tuzlar gidrolizlanishi massalar taʼsiri qonuniga boʻysunadi. Koʻpchilik hollarda tuzlar gidrolizi qaytar reaksiyadir. G. natijasida erimaydigan yoki yengil uchuvchan modda hosil boʻlsa, reaksiya tuz butunlay parchalanguncha davom etadi. Kuchsiz kislota bilan kuchli asosdan tarkib topgan tuzlar gidrolizlanganda eritma ishqoriy muhitli boʻladi:CH,COONa+HOH# <± CH,COOH+Na+OH Kuchsiz asos bilan kuchli kislotadan tarkib topgan tuzlar gidrolizlanganda esa eritma kislota muhitli boʻladi:NH4C1+HOH <± NH4OH+H+C1.
Kuchsiz kislota va kuchsiz asosdan tarkib topgan tuzlar toʻla G.ga uchraydi:A12S3+6H2O=2A1(OH)3+3H2ST 2Ar+3S2-+6H2O=2Al(OH)3+3H2St.
Kuchli kislota va kuchli asosdan tarkib topgan tuzlar G.ga uchramaydi,ularning suvdagi eritmalari neytral boʻladi. Muhitning kislotali yo ishqorli boʻlishini taʼminlaydigan bufer eritmalar G. tufayli mavjud boʻla oladi. Bunday eritmalarning fiziologik ahamiyati ham juda muhim — organizmning normal hayot faoliyati uchun N+ ionlari doim birday konsentratsiyada boʻlishi zarur. Yer poʻstining bir qancha geologik oʻzgarishlari, minerallar hosil boʻlishi va tuproqning shakllani
shi tuzlarning gidrolizlanishiga bogʻliq.

Kimyo sohasida bizda molekulalar va atomlar o'rtasida sodir bo'ladigan kimyoviy reaktsiyalar mavjud. Bugun biz haqida gaplashamiz gidroliz. Gidroliz - bu noorganik va organik molekulalar yoki ionlar o'rtasida sodir bo'lishi mumkin bo'lgan kimyoviy reaktsiyaning bir turi. Gidrolizning asosiy xarakteristikasi shundaki, u suvning ishtirokini o'z ichiga oladi, shunda bog'lanishlar uzilishi mumkin.