Pa omborlari tuzilishi va ulardan foydalnish

Qo‘riqlanadigan ob’ektlardan berilgan masofalarda joylashgan
PM imoratlari sig‘imini hisoblashga misollar
Agar PM imorati joylashgan joydan 900 m masofada temir-beton elevatorining binosi va 1400 m masofada ishchilar qo‘rg‘oni joylashgan bo‘lsa, PM imoratini chegaraviy sig‘imi aniqlansin. YUzaga ochiq qo‘yishning variantlari ko‘rib chiqilsin.
Ishchilar qo‘rg‘onidan 1400 m masofada joylashgan marzalanmagan PM imorati 100 tonnadan ko‘proq PMni sig‘dirishi mumkindigini 3P jadvalni 2-bandidan topamiz, elevatorning xavfsizligi uchun esa PMni ancha katta massasi olinishi mumkin (3P jadvalni 1-bandi), demak imorat sig‘imini tanlash ishchilar qo‘rg‘oni xavfsizligidan kelib chiqqan holda bajarilishi kerak.
3.2. Tashqi zaryadlarni va yumshatish uchun quduq (shpur) zaryadlarini portlatishda oynaga zarblihavo to‘lqini ta’siri bo‘yicha xavfsiz masofalarni aniqlash¹.
3.2.1. Tashqi zaryadlarni va yumshatish uchun quduq (shpur) zaryadlarini bir vaqtda portlatish bilan, qattiqlik koeffitsenti f  4 bo‘lgan jinslar portlatilganda oynaga ZHT ta’siri bo‘yicha xavfsiz masofa quyidagi formulalar bilan aniqlanadi:
kg bo‘lsa, m, (12)
kg bo‘lsa, m, (13)
kg bo‘lsa, m, (14)
bu erda - zaryadning ekvivalent massasi, kg.

Qattiqlik koeffitsenti f  9 bo‘lgan jinsni portlatishda formulalar (12) - (14) bo‘yicha aniqlangan xavfli zona radiusi 1,5 martaga oshirilishi kerak, qattiqlik koeffitsenti f = 2 va undan kichik bo‘lgan jinsni portlatishdaxavfli zona radiusi 2 martagakamaytirish mumkin.

Zaryadning ekvivalent massasi quyidagi tarzda aniqlanadi:
a) bir vaqtda portlatiladigan tashqi (qatlami bo‘lgan tuproqqa ko‘milgan, balandligi ) zaryadlar uchun , (15)
bu erda:Q – zaryadlarning jamlangan massasi, kg; - qiymati / nisbatga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient;
Tuproq bilan ko‘milgan tashqi zardni portlatishda zardning ekvivalent
massasini hisoblash uchun koeffitsentni qiymati

/	0	1	2	3	4
	1	0,5	0,3	0,1	0,03

b) bir vaqtda portlatiladigan, miqdori Nta (uzunligi o‘z diametrlarining 12 barobaridan kam) bo‘lgan quduq (shpur) zaryadlari guruhi uchun

, (16)
bu erda: P - 1 m quduqni (shpurni) PM sig‘imi, kg; - zaryad uzunligi, m; - qiymati tiqinlash uzunligi ni quduq (shpur) d ga nisbatiga (tiqinlash bo‘lmaganda esa quduqni zaryad bo‘lmagan qismi uzunligi ni d ga nisbatiga) bog‘liq koeffitsient,

Qiymati /d yoki /d ga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient

/d	0	5	10	15	20
	1	0,15	0,02	0,03	0,002
/d	0	5	10	15	20
	1	0,3	0,07	0,02	0,004

v) bir vaqtda portlatiladigan, Nguruhidan (uzunligi o‘z diametrlarining 12 barobaridan kam) bo‘lgan quduq (shpur) zaryadlari guruhi uchun

. (17)

3.2.2. Zaryadlar DSH bilan tezlatilganda, formulalar (15) - (17) bo‘yicha hisoblangan ni qiymatiga DSH tarmog‘ini PM ni jamlangan massasi qo‘shiladi.

3.2.3. Qisqa fursatli portlatishda va N deb tegishli ravishda ekvivalent zaryadning massasini va bir guruhdagi zaryadlarning sonini tushunish zarur. Fursat bilan portlatiladigan zaryadlarning bir necha guruhi mavjud bo‘lganda, hisoblash uchun ni maksimaliga ega bo‘lgan guruh qabul qilinadi. Agar guruhlar orasidagi fursat intervali 50 ms va undan ko‘p bo‘lsa, xavfsiz masofa formulalar (12) - (14) bo‘yicha aniqlanadi. Fursat 30 ms dan 50 ms gacha bo‘lganda, formulalar (12) - (14) bo‘yicha aniqlangan xavfsiz masofa 1,2 martaga, 20 ms dan 30 ms gacha bo‘lganda 1,5 martaga va 10 ms dan 20 ms gacha bo‘lganda 2 martaga ko‘paytirilishi kerak. Zaryadlarning jamlangan massasi va fursatlar guruhlarini soni chegaralanmaydi.
3.2.4. Agar portlatish ishlari havo harorati manfiy bo‘lganda bajarilsa, formulalar (12) - (14) bo‘yicha aniqlangan xavfsiz masofa kamida 1,5 martaga ko‘paytirilishi kerak.
3.2.5. Davolash, bolalar muassasalari va katta maydoni oynalangan, odamlar ko‘p to‘planadigan binolarning yaqinida portlatilganda va xavfsiz masofani aniqlashning shu kabi masalasi ixtisoslashtirilgan tashkilotlarni jalb qilgan holda echilishi kerak.