Педагогическая интеграция: методология, теория, технология : монография

monografik usul. Ilmiy adabiyotlarni tahlil qilish monografik usulning quyidagi xususiyatlarini ajratib ko'rsatishga ­imkon beradi : ­individual muammolarni o'rganishga e'tibor berish, ­tahlil qilingan faktlarni ko'rib chiqishning yaxlitligi, tadqiqot faoliyati strukturasining birligi ­, fundamentallik va umumlashtirish. , va mazmunning nazariy yo‘nalishi [139, 288, 484]. Sintetik shakllanish bo'lgan monografik usul turli xil ­usullarda, xususan, reduksionizm va organizmda konkretlashtiriladi .­
Reduksionizm bu xususiyatlarni umumlashtirish orqali asl butunning xususiyatlari haqida bilim olish imkoniyatini taklif qiladi. U analitik usulga o'xshash bo'lib, uning yorqin tavsifini T.Gobbs bergan. "Kosmosdan bo'sh joy qo'shish, - deb yozgan edi u, "vaqt-vaqt - bu ularni avval ketma-ket, keyin birin-ketin, keyin hammasini - birlik sifatida ko'rib chiqishni anglatadi va xuddi kimdir avval bosh, oyoq, oyoqni alohida sanab o'tganidek. qo'l va ­tanani, so'ngra "inson ­" so'zi bilan bu barcha organlarning umumiyligini bildiradi [100, p. 142]. Reduksionizm metod sifatida, masalan, pedagogik jarayonning tarkibiy tahlilida qo'llanilishi mumkin.
Organizm, reduksionizmdan farqli ravishda, ­kompleksni oddiyga qisqartirish imkoniyatini inkor etadi: butunning xossalari bir butunni qismlarga ajratmasdan va ­uning qismlari yig'indisini o'rnatmasdan ko'rib chiqish orqali aniqlanadi. Organizm metod sifatida integral yaxlitlik, integral xususiyatlarni sifatli tavsiflashda qo'llaniladi .­
Ilmiy va lingvistik usullar. Ushbu guruhga quyidagi usullar kiradi :­

1. 
   Ilmiy matnni empirik tahlil qilish usullari:
   

• "qo'shma" xarakterdagi allaqachon shakllangan fanlar nomenklaturasini tahlil qilish ­. Bu usul pedagogika 118 doirasida qo'llaniladi
quyidagi tartibda: pedagogik bo'lmagan fanlarni tahlil qilish ­, shu jumladan pedagogik ekvivalent ("Kibernetika", "Muhandislik psixologiyasi", "Ergonomika" va boshqalar); pedagogikani xorijiy ilmiy bilimlar bilan integratsiyalashgan holda shakllantirilgan fanlarni tahlil qilish (“Pedagogik psixologiya”, “Etnopedagogika”, “Harbiy pedagogika” va boshqalar); dolzarb pedagogik fanlarni tahlil qilish ("Umumiy pedagogika", "Kasbiy pedagogika" va boshqalar);
• boshqa ilmiy ishlarda pedagogik tadqiqotlarga havolalar faktlarini o‘rganishni nazarda tutuvchi fanlar integratsiyasi faktlarini aniqlash maqsadida ushbu ilmiy ma’lumotnomalarni, nashrlarni o‘rganish, shuningdek, pedagogik ­bo‘lmagan pedagogik nashriyotlarda ishlaydi va shunga mos ravishda pedagogik bo'lmagan nashriyotlarda pedagogik ishlar ­. Masalan, “Ishlab chiqarish pedagogikasi” darsligi “texnik” nashriyotda chop etilgan bo‘lib, bu ­pedagogik va texnik bilimlar o‘rtasidagi ma’lum bog‘liqlikni ko‘rsatishi mumkin [25].

2. 
   Kontseptsiyani tahlil qilishning mantiqiy usullari:
   

• 
  asosiy tushunchalarni talqin qilish pedagogikada tobora ko'proq qo'llaniladigan sotsiologik usuldir. Ushbu usul nazariy va uslubiy xarakterdagi ishlarda ­, shu jumladan ob'ekti integratsiya jarayonlari bo'lgan tadqiqotlarda ­alohida ahamiyatga ega ­. Shunday qilib, ushbu monografiyada muhim o'rinni pedagogik integratsiyaning kategorik tarkibining xususiyatlari egallaydi ­;
  
• 
  tushunchalarning operativ ta'rifi, uning mohiyati ­asosiy tushunchalarni tafsilotlashda, ularni kamroq hajmli ­tarkibiy qismlarga - operativ tushunchalarga bo'lishdan iborat. Shunday qilib, "pedagogik integratsiya" toifasi bir qator quyidagi operatsion ­tushunchalarga - "bog'lanish", "munosabatlar", "o'zaro ta'sir" va boshqalarga bo'linadi.­
  

3. 
   Mantiqiy-gnoseologik usullar:
   

• 
  tushunchaning ko‘lami va mazmuni o‘rtasidagi munosabat dialektikasi ­B. M. Kedrov tomonidan chiqarilgan tushunchaning ana shu asosiy belgilari o‘rtasidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri mutanosiblik qonuniga asoslanadi [196]. ­Tushunchaning mazmuni va hajmi ushbu tushuncha (hajm) qamrab olgan ob'ektlar doirasi va ularning muhim belgilarini (mazmunini) bilishning ma'lum bir bosqichini ifodalaganligi sababli, ­predmet haqidagi bilimlarning rivojlanishi, chuqurlashishi va kengayishi bilan ­mazmuni va hajmi o'zgaradi. ushbu kontseptsiya o'zgarishi kerak. Shunday qilib, pedagogik ma'noga ega bo'lgan "operatsiya" tushunchasini o'zlashtirish bilan ­uning mazmuni chuqurlashadi (pedagogiklar ishlab chiqarish va texnik xususiyatlarga qo'shiladi ­, masalan, pedagogik jihatdan tegishli talablarga muvofiq operatsiyani qismlarga ajratish ­) va bir vaqtning o'zida ­uning ko'lamini kengaytirish ("operatsiya" tushunchasi nafaqat ­ishlab chiqarish, balki ta'lim ob'ektlarini ham qamrab oladi);
  
• 
  eng ko'p qo'llaniladigan toifalarni taqqoslash usuli ­pedagogikada va taqqoslanadigan fanda integrativ terminologiyani o'zlashtirish darajasini ­tavsiflovchi qiyosiy ma'lumotlarni olish uchun mo'ljallangan ­. Bunday tahlilning namunasi V. I. Juravlevning “Pedagogika insoniy fanlar tizimida” kitobida keltirilgan [142].
  

4. 
   Kategorik sintez usuli pedagogik qonunlar, tamoyillar, usullar va boshqalar bo'lishi mumkin bo'lgan ilmiy va pedagogik bilimlarning ­"integratorlari" deb ataladigan narsalarni tahlil qilishda o'z imkoniyatlarini katta samaradorlik bilan amalga oshiradi.­
   
5. 
   Pedagogikada integratsiya jarayonlarini tahlil qilishning lingvistik usullari:
   

• 
  semantik tahlil matn bilan muayyan operatsiyalarni amalga oshirishni o'z ichiga oladi ­(matnni o'qish, uni tushunish, ­atama-tushunchalarni ajratib ko'rsatish);
  
• 
  voqelikka aqliy muvofiqlashtirishdan iborat ;­
  
• 
  ob'ektlarni belgilari orqali ­tasvirlash va qarama-qarshi qo'yishni ta'minlaydi , matnni uzluksiz bo'yash usuli, atama-tushunchalarni saralash usuli, ­lug'atni guruhlash va ixchamlashtirish usulidan iborat [195]. Tahlilning semantik, pragmatik va komponentli turlari lingvistik eksperiment mazmunini tashkil qiladi ­, uning asosiy maqsadi ­tadqiqotning sun’iy manbasi – lug‘at yaratishdan iborat;
  
• 
  kogeziya va matn integratsiyasi usullari [79]. Uyg'unlik - matnning bir kontekstual o'zgaruvchan artikulyatsiyasidan boshqasiga o'tishni belgilovchi matnning ­alohida qismlari o'rtasidagi bog'lanish shakli (grammatik, semantik, leksik) . Integrasiya - matnning barcha qismlarini uning yaxlitligiga erishish uchun birlashtirish, ­uyg'unlik orqali ­amalga oshirilishi mumkin , lekin assotsiativ ­munosabatlarga ham asoslanishi mumkin. Uyg'unlik - mantiqiy rejaning kategoriyasi, ­integratsiya - psixologik;
  
• 
  tadqiqot mazmunini tahlil qilish [28, 276 va boshqalar]. Uning tuzilishi tahlil ob'ektlari (monografiyalar, kundaliklar va boshqalar), tahlil birliklari (o'zgartirilgan sodda jumlalar, bayonotlar), material tanlash mezonlari bilan shakllanadi. Kontent tahliliga qo‘yiladigan talablar ­pedagogika fanining ob’ekti va predmetining o‘ziga xos xususiyatlariga, ­empirik ijtimoiy tadqiqotning umumlashtirilgan dasturi va tartibiga, nazariy ­qoidalarga, ijtimoiy va gumanitar fanlarda kontent tahlilidan foydalanish tajribasiga asoslanadi. o'rganilayotgan muammo . ­Ushbu tahlilni qo'llash jarayonida tadqiqotchi, shuningdek ­, asosiy ma'lumot to'planadigan ­maqsad, faraz, namuna to'plamini ­, ma'lumotlarni aniqlash usulini, tahlil birliklarini, ­maqsadlarga muvofiq bayonotlarni tasniflash mezonlarini aniqlashi kerak. , to'plangan ma'lumotlarni miqdoriy qayta ishlash va olingan ma'lumotlarni mazmunli talqin qilish usullari.