“pedagogik mahorat” ilmiy-nazariy va metodik jurnal 021, Maxsus son issn 2181-6883

Muhokamalar va natijalar. Tadqiqotga voleybol bilan 2 yil davomida shug’ullangan 24 nafar 19-21 
yoshli oʻg’il va qiz bolalar ishtirok etdi. 
Oʻtkazilgan tadqiqot natijalaridan shu narsa koʻzga tashlandiki, tadqiqot obyekti boʻlgan barcha 
voleybolchilar bilan olib borilayotgan odatdagi an’anaviy mashg’ulotlar va ularda qoʻllanilayotgan sakrash 
mashqlari sakrovchanlik hamda sakrash chidamkorligini shug’ullanuvchilar yoshi va sport tayyorgarligiga 
nisbatan yetarli emasligidan darak beradi. Chunonchi, maktab voleybol toʻgaragida 2 yil davomida 
shug’ullanib kelgan 19-21 yoshli oʻg’il bolalarda joydan vertikal sakrash balandligi 2019-yil sentyabr oyining 
boshida oʻrtacha 30,2±2,24 sm ni tashkil etgan boʻlsa, oradan sal kam 4 oydan soʻng (dekabrning boshi) 
30,8±2,26 sm, yana oradan 3 oy oʻtganda – 32,2±2,38 sm (2019-yil, noyabr), yana 3 oydan soʻng 33,0±2,41 
sm gacha ortdi xolos (1 jadval). 
Koʻrinib turibdiki, deyarli 1 yil davomida olib borilgan an’anaviy mashg’ulotlar davomida 
sakrovchanlik va sakrash chidamkorligini ifodalovchi koʻrsatkichlarning oʻsish sur’ati juda sust borgan. 
Y.D.Jeleznyak (1998, 2002) va L.R.Ayrapetyanst, A.A.Pulatov (2012)larning ma’lumotlariga qaraganda 2-3 
yil davomida voleybol bilan shug’ullangan 19-21 yoshli bolalarda vertikal sakrash balandligi 40-42 sm, 
atrofida boʻlishi lozim ekan yoki oʻrtacha 41,4 sm ga teng boʻlishi kerak. Demak, mazkur tadqiqot 
ishtirokchilari boʻlmish 19-21 yoshli voleybolchilarda qayd etilgan sakrovchanlik darajasi talabga javob 
bermaydi – deb ta’kidlash mumkin. 
1-jadval. Voleybol bilan 2 yil shug’ullangan 19-21 yoshli voleybolchilarda sakrovchanlikning 
rivojlanish dinamikasi (n=24), (͞χ±ϭ) 
Testlar 
2019-yil 
sentyabr 
2019-yil 
oktyabr 
2019-yil 
noyabr 
2019-yil 
dekabr 
Joydan vertikal sakrash (sm) 
30,2±2,24 
30,8 ±2,26 
32,2 ±2,38 
33,0±2,41 
Yugurib kelib vertikal sakrash (sm) 
32,6±2,44 
33,2±2,34 
34,5±3,02 
36,4±3,14 
Yuqoriga koʻtarilgan qoʻldan 25 sm 
balandda osilgan toʻpga maksimal 
marta sakrab qoʻl tekkazish (marta) 
6,34±0,44 
6,88±0,48 
7,38±0,74 
9,66±0,82 
Yugurib kelib vertikal sakrash balandligi tadqiqot oʻtazilgan davrlarga muvofiq ravishda 32,6±2,44 sm, 
33,2±2.34 sm, 34,5±3,02 sm, 36,4±3,14 sm ni tashkil etdi. Afsuski, qayd etilgan bunday koʻrsatkichlar 
taqqoslanadigan boʻlsa, joydan sakrash va yugurib kelib sakrash balandligi oʻrtasida taxminan 2-3 sm bilan 
farq 8-2 smni, katta yoshli malakali voleybolchilarda esa 20-30 sm gacha boʻlishi mumkin. Yuqorida 
keltirilgan manbaalarda 13-14 yoshli voleybolchilarda yugurib kelib vertikal sakrash balandligi 50 sm atrofida 
qayd etilgan. 
Ma’lumki, bugungi voleybol mashg’ulotlari 2-3 soatni, musobaqa oʻyinlari esa 1-2 soatgacha davom 
etadi. Agar musobaqa sikllarida oʻtkaziladigan mashg’ulot va musobaqa oʻyinlari e’tiborga olinadigan boʻlsa, 
https://buxdu.uz

---